موسسه روند مطالعات بین‌المللی ریاضیات و علوم، موسوم به «تیمز»، چندی پیش نتایج خود را از ارزیابی دانش‌آموزان کلاس چهارم در ۶۴ سیستم آموزشی، و دانش آموزان کلاس هشتم در ۴۵ سیستم آموزشی منتشر کرد.
نمره‌ای که در سال ۲۰۲۳ میلادی به عملکرد دانش‌آموزان ایران در ریاضیات پایه چهارم داده شده، ۴۲۰ است که این عدد در سال ۲۰۱۹، ۴۴۳ بود.
در نتایج سال ۲۰۲۳ تیمز، ایران از میان ۶۴ کشور شرکت‌کننده ریاضی پایه چهارم، رتبه ۵۴ را کسب کرده است که در سال ۲۰۱۹ این رتبه، ۴۹ بود.
میانگین نمره بین‌المللی در ریاضیات پایه چهارم در سال ۲۰۲۳، ۵۰۰ بوده است.
در علوم پایه چهارم، ایران از میان ۶۳ کشور، رتبه ۴۹ را کسب کرده که این نیز نسبت به سال ۲۰۱۹ افت داشته است.
سنگاپور، کره جنوبی، هنگ کنگ و ژاپن در اکثر مقاطع و دروس در صدر رتبه بندی قرار گرفتند.
از میان کشورهای همسایه ایران، ترکیه پیشرفت قابل توجهی را هم در ریاضیات و هم در علوم نشان داده است. در زمینه ریاضیات پایه چهارم، ترکیه میانگین امتیاز ۵۵۳ را کسب کرده که ۴۰ امتیاز نسبت به سال ۲۰۱۹ افزایش داشته است.
دیجیتالی کردن آموزش، تنوع روش‌های تدریس و نوآوری در برنامه‌های درسی با هدف ایجاد محیط یادگیری پویاتر و تعاملی برای دانش آموزان از جمله دلایلی هستن که کارشناسان آموزشی ترکیه می‌گویند در پیشرفت دانش‌آموزان در سالیان اخیر مؤثر بوده است.
در این حال، افت عملکرد دانش‌آموزان ایران در رسانه‌های داخلی ایران نیز بازتاب پیدا کرد.
دکتر ناهید حسینی، کارشناس حوزه آموزش و پرورش و زنان، در گفتگو با صدای آمریکا با اشاره به این که در سالیان گذشته دانش‌آموزان ایرانی معمولا در مسابقات آزمون ریاضی به مقام های بین‌المللی دست پیدا می‌کردند، در مورد سیر ضعیف شدن درس ریاضیات در نتایج «تیمز» گفت: «هر چه نقش ایدئولوژی در سیاست و آموزش ایران پر رنگ تر شد، به همان میزان کیفیت آموزشی ما پایین آمد.»
خانم حسینی افزود که جمهوری اسلامی در سالیان اخیر تا جایی که توانسته، سیستم آموزشی را به شیوه «مکتب‌خانه‌های دینی» سوق داده است و در دوران دبستان یک سوم زمان یادگیری صرف آموزش‌های دینی می‌شود.
افت تحصیلی دانش‌آموزان در ایران در مقاطع مختلف موضوعی است که مقامات جمهوری اسلامی نیز به آن اذعان کرده‌اند هرچند وجود بحران در عرصه آموزش را انکار می‌کنند.
روزنامه هم‌میهن در شهریورماه در گزارشی با عنوان «فاجعه بی‌سوادی»، به بررسی «موجی از بی‌سوادی» در میان دانش‌آموزان کشور به‌ویژه در سه استان سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی، و خوزستان پرداخت.
این گزارش می‌گوید «افت تحصیلی بسیار شدید» در سراسر کشور به گونه‌ای است که در استان‌هایی مثل سیستان‌وبلوچستان، کرمان، هرمزگان، فارس، بوشهر، کهگیلویه‌وبویراحمد، چهارمحال‌وبختیاری، لرستان، ایلام، کرمانشاه، کردستان، آذربایجان غربی، گیلان، گلستان، خراسان شمالی و خوزستان، میانگین نمرات امتحان نهایی برای تمامی رشته‌های نظری زیر ۱۰ است.
معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش نیز در آذر ماه ۱۴۰۳ در گفتگو با روزنامه «شرق» گفت که ۴۰ درصد دانش‌آموزانی که به مدرسه می‌روند، فقر یادگیری دارند به این معنی که مهارت‌های پایه شامل خواندن، نوشتن، حساب کردن و سخن گفتن را به درستی کسب نمی‌کنند.
میانگین معدل مدارس مختلف ایران در امتحانات نهایی خرداد ۱۴۰۳ نشان داده است که معدل مدارس دولتی ۸.۹۶ و غیردولتی ۱۰.۳۷ است.
با این حال، رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت وزارت آموزش و پرورش جمهوری اسلامی گفته است که این میانگین نشان‌دهنده وضعیت بحرانی نیست.
ناهید حسینی توضیح داد: « حدود هزار و ۸۰۰ مدرسه کانکسی در ایران وجود دارد، حدود یک میلیون نفر بی‌سواد در ایران داریم، مدارس ما از کمبود معلمان آموزش دیده رنج می‌برند. واقعیت این است که در چندین سال اخیر وضعیت آموزشی به طوری بدتر شده است که مسئولان آموزش و پرورش می‌گویند معدل ۱۰ دانش‌آموزان نشان‌دهنده بحران نیست.»
یکی دیگر از دلایل افت کیفیت آموزشی در ایران، به گفته ناهید حسینی، اختصاص نیافتن بودجه کافی برای آموزش و پرورش و استفاده نشدن از فن‌آوری‌های جدید علمی است که کشورهای پیشرفته به آن توجه ویژه‌ای دارند.
خانم حسینی می‌گوید تلاش برای «تجاری کردن آموزش و پرورش» به صورتی که عموم مردم نتوانند به آموزش‌های خصوصی دسترسی داشته باشند و همچنین مشکلات معیشیتی معلمان و خانواده‌ها که منجر به کاهش انگیزه کار و رسیدگی به دانش شده است، از دیگر دلایلی هستند که به افت کیفیت آموزشی در ایران در سالهای اخیر دامن زده است.
این پژوهشگر امور آموزش و پرورش تأکید کرد تا زمانی که در ایران یک حکومت دینی ایدئولوژیک بر سر کار است، نمی‌توان انتظار ایجاد تغییرات کیفی در سیستم آموزشی را داشت.
او راه‌کار کنونی برای خروج از این بحران را سکوت نکردن خانواده‌ها در مقابل این وضعیت و نیز تداوم جنبش معلمان دانست.
اشاره خانم حسینی به اعتراضات معلمان به سیستم آموزشی در جمهوری اسلامی است که در سالیان اخیر بارها خواستار ایدئولوژی زدایی از دروس و نیز آموزش رایگان و با کیفیت در مدارس شده اند.
ناهید حسینی گفت در دنیای امروز آموزش تنها به کلاس درس محدود نمی‌شود و از طریق یادگیری در فضای مجازی و اپلیکیشن‌های آموزشی می‌توان تا حدودی عقب‌ماندگی آموزشی را جبران کرد.
ارزیابی روند مطالعات بین‌المللی ریاضیات و علوم موسوم به «تیمز» که هر چهار سال یکبار انجام می‌شود، اطلاعات مربوط به برنامه‌های درسی، استفاده از فن‌آوری‌های موجود در مدرسه، آمادگی معلم‌ها و سایر معیارهای مرتبط با مدرسه را جمع‌آوری می‌کند.
نتایج سال ۲۰۲۳، هشتمین دوره ارزیابی این گروه است.
در ریاضیات، دانش‌آموزان کلاس چهارم بر اساس مهارت‌هایشان در اعداد، عبارات و معادلات ساده، کسرها و اعشار و همچنین اندازه‌گیری، هندسه، و خواندن و تفسیر داده‌ها ارزیابی می‌شوند. آزمون کلاس هشتم موضوعات مشابه را در سطوح پیشرفته‌تر پوشش می‌دهد.
