مقاله ای از آرمین روزن برای بیزنس اینسایدر
رابرت گیتز، وزیر دفاع پیشین آمریکا، خوش بین نیست که توافق هسته ای با ایران موجب دست کشیدن جمهوری اسلامی از سیاست های تفرقه آمیز در خاورمیانه و حمایت از گروه های تروریستی شود.
رابرت گیتز که بیست و هفت سال در سی آی ای، سازمان مرکزی اطلاعات آمریکا، خدمت کرد و تنها وزیر کابینه بود که در هر دو دولت جرج بوش و باراک اوباما وزارت دفاع را اداره می کرد در مصاحبه ای با بیزنس اینسایدر می گوید اعتقاد ندارد که توافق هسته ای تاثیری محسوس بر رفتار جمهوری اسلامی بگذارد یا باعث شود تهران به بازیگری مسؤول تر در صحنه بین المللی بدل شود.
او گفت: "این ایده که این رژیم به خاطر توافق هسته ای رفتارش در منطقه را تعدیل خواهد کرد، اشتباه است. من فکر می کنم چنین اتفاقی نخواهد افتاد."
در شش ماهی که از رسیدن به توافق هسته ای در تیر ماه می گذرد، ایران در نقض قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد دو موشک بالیستیک با قابلیت حمل کلاهک هسته ای را آزمایش کرده؛ در هزار و چهارصد متری یک ناو هواپیمابر آمریکایی دست به شلیک راکت زده؛ و به حمایت از رژیم بشار اسد در سوریه و گروه های شبه نظامی شیعه در عراق، سوریه، و لبنان ادامه داده است.
همزمان، ایران با مبادله زندانی با آمریکا موافقت کرد؛ تبادلی که به آزادی پنج شهروند آمریکایی زندانی در ایران، رفع اتهام علیه هفت ایرانی زندانی ناقض قوانین تحریم، و حذف نام چهارده مقام رسمی حاکمیت از فهرست "هشدار قرمز" افراد تحت تعقیب اینترپل انجامید.
ایران همچنین ده ملوان آمریکایی دستگیر شده در آب های ایران را به سرعت آزاد کرد؛ هر چند پیش از آن تصاویر تبلیغاتی نیروهای آمریکایی دستگیر شده را در رسانه های دولتی به نمایش گذاشت.
در مجموع، رابرت گیتز فکر نمی کند که توافق هسته ای باعث تغییر رفتار ایران در بلند مدت شود یا بر یک رژیم سی و شش ساله دینی ایدئولوژیک تاثیر چندانی بگذارد یا جاه طلبی منطقه ای ایران را تعدیل کند.
او می گوید: "این کشوری با سابقه ای طولانی تحت یک حکومت انقلابی است."
رابرت گیتز نقش خود را "در نخستین ملاقات رسمی آمریکا" با مقام های بلندپایه جمهوری اسلامی، سه روز پیش از اشغال سفارت آمریکا در تهران، در ملاقات زبیگنیو برژینسکی، مشاور امنیت ملی وقت کاخ سفید، با ایرانی ها در الجزایر به یاد می آورد.
او می گوید: "من معمولا به همه می گویم، آن ماجرا در بیش از سه دهه پیش آغاز جستجوی من برای یافتن میانه روهای بسیار کمیاب ایرانی بود."
رابرت گیتز انتظار ندارد اهداف ژئوپولتیک ایران در نتیجه توافق هسته ای هم تغییر کند. او به بیزنس اینسایدر می گوید ایران با وجود اجرای توافق هسته ای هنوز جاه طلبی تولید بمب اتم را دارد.
وزیر دفاع پیشین آمریکا گفت: «به نظر من این باور که ایران در طول زمان به کشوری عادی بدل شده و زیربنای انقلابی دینی و آمالش در منطقه یا حتی اشتیاقش برای جنگ افزار هسته ای را رها خواهد کرد، غیر واقع بینانه است."
بر مبنای توافق هسته ای، ایران پذیرفته است که هرگز "در جستجو، تولید، یا کسب هر گونه جنگ افزار هسته ای نباشد." گیتز در مورد یکی از مهم ترین نکات توافق خیلی به حرف ایران اعتماد ندارد.
رابرت گیتز در جریان بررسی توافق هسته ای در کنگره آمریکا، از قانونگذاران خواست به توافق رای مثبت بدهند زیرا به باور او نتایج لغو توافق بر خطرات اجرای آن سنگینی می کرد.
با این وجود او به بندهایی از توافق انتقاد کرد و گفت آمریکا "در مذاکرات عملکرد ضعیفی داشت" و به توافقی "پر عیب" دست یافت.
رابرت گیتز در این مصاحبه تصریح کرد که مذاکره کننده های آمریکایی به محکم ترین توافق ممکن نرسیدند.
رئیس پیشین سی آی ای با اشاره به میزان دسترسی بازرسان بین المللی به مراکز حساس هسته ای ایران در طول عمر توافق گفت: "دولت اوباما طی ماه آوریل می گفت باید به هر کجا در هر زمان دسترسی داشته باشند. از این مساله در توافق صرفنظر شد. از این رو من درباره روند راستی آزمایی نگرانی هایی دارم. فکر کنم اگر برای رسیدن به توافق چنین اشتیاق نشان نمی دادیم می توانستیم به توافق بهتری برسیم."
بدبینی گیتز به نیات بلند مدت ایران تا حدودی در تجربه اش در نظارت بر حضور آمریکا در عراق ریشه دارد. او به عنوان وزیر دفاع ایالات متحده درگیر جنگی بود که گروه های شبه نظامی مورد حمایت ایران دشمن بی امان ارتش آمریکا بودند.
ربوده شدن سه پیمانکار آمریکایی در عراق به دست گروه های شبه نظامی شیعه وابسته به ایران، در هفته گذشته، این نگرانی رابرت گیتز را موجه جلوه می دهد.
او همچنین شاهد تلاش های ایران برای مداخله در سیاست داخلی عراق طی سال های پایانی جنگ و پس از موفقیت برنامه "افزایش" نیروهای آمریکا و "خیزش سنی ها" در شکست القاعده در عراق بود.
رابرت گیتز در گفتگو با بیزنس اینسایدر سیاست های فرقه گرایانه نوری مالکی، نخست وزیر پیشین عراق، را یکی از دلایل تعیین کننده در ظهور داعش عنوان کرد.
نوری مالکی روابط نزدیکی با تهران داشت و در سال 2010 در نتیجه مانورهای سیاسی ایرانی ها بار دیگر به مقام نخست وزیری رسید. برای رابرت گیتز دشوار است به رژیمی که در سال های حضور در پنتاگون شخصا استراتژی هایش را تجربه کرده است چندان اعتماد کند.
به نظر وزیر پیشین دفاع آمریکا توافق هسته ای تنها ضرورت ایجاد توازن در برابر تحرکات ایران در خاورمیانه را شدت می بخشد.
رابرت گیتز گفت: "به نظر من به موازات توافق هسته ای باید یک استراتژی بسیار محکم را در همکاری با متحدان عرب و اسراییلی برای مقابله با مداخلات ایران، حمایت اش از تروریسم، و دیگر فعالیت ها در پیش بگیریم."
او ادامه می دهد: "ما در مقابله با رفتار ایران در منطقه باید از همان استراتژی هوشمندانه و قوی که کشورهای دیگر انتظار دارند برخوردار باشیم و هیچ دلیلی وجود ندارد که این استراتژی در تضاد با توافق هسته ای قرار داشته باشد."
* برگردان فارسی این مقاله ها تنها برای آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آنها الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.
