جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا روز پنجشنبه ۱۶ بهمن، با اعلام سیاست جدید آمریکا در خصوص جنگ یمن گفت واشنگتن به حمایت خود از ائتلاف نظامی تحت رهبری عربستان سعودی در جنگ چندین ساله در یمن، پایان می دهد.
به نوشته آسوشیتپدرس، بیان این سیاست، فشار بر پادشاهی سعودی را به منظور پایان دادن به کارزار نظامی خود در یمن افزایش می دهد. اما چگونگی رسیدن به صلحی پایدار در فقیرترین کشور جهان عرب همچنان یک سوال است.
شورشیان حوثی مورد حمایت ایران، شمال یمن و صنعا پایتخت آن کشور را کاملا تحت کنترل دارند. بقیه کشور نیز زیر کنترل گروه های رقیب قبلیه ای و ائتلاف های سیاسی و منطقه ای است که در مجموع، تحت حمایت ائتلاف تحت رهبری عربستان سعودی هستند؛ ائتلافی که از سال ۲۰۱۵ در آنجا مشغول جنگ است.
چه کسانی در یمن می جنگند و چرا این جنگ به شدت خونین بوده است؟
جنگ در یمن در سپتامبر ۲۰۱۴ و با تصرف صنعا به دست حوثی ها آغاز شد. آنها برای تصرف کل کشور به سمت جنوب حرکت کردند. عربستان سعودی به همراه امارات و چند کشور دیگر، همراه با دولت یمن که مورد شناسایی بین المللی قرار دارد، در مارس ۲۰۱۵ وارد جنگ یمن شد.
به گفته ناظران، جنگ یمن حدود ۱۳۰هزار کشته برجای گذاشته است که شامل بیش از ۱۳هزار غیرنظامی در حملات هدفمند می شود. همچنین ناظران می گویند از زمان آغاز جنگ، ۸۵هزار کودک زیر ۵ سال بر اثر گرسنگی یا بیماری جان خود را از دست داده اند. ویرس کرونا هم در این کشور بدون کنترل رها شده است و نظام خدمات بهداشتی یمن نیز در طول جنگ نابود شده است. حوثی ها نیز اطلاع رسانی درباره بحران کرونا را سرکوب می کنند.
چرا یمن در جنگ است؟
یمن در جنوب شبه جزیره عربستان قرار دارد و در زمان «جنگ سرد» میان مارکسیست های جنوب و یک جمهوری در شمال تقسیم شده بود. دو کشور در ۱۹۹۰ یک کشور متحد شدند، اما یمن در سال ۱۹۹۴ به عرصه یک جنگ داخلی تبدیل شد و سپس زیر حاکمیت علی عبدالله صالح قرار گرفت. او زمانی حکومت بر یمن را که قبیله ها و گروه های شبه نظامی بسیاری دارد، به منزله «رقصیدن روی سر مارها» توصیف کرده بود.
در پی اعتراضات «بهار عربی» از کنترل صالح بر یمن کاسته شد و او سرانجام موافقت کرد که عبد ربه منصور هادی، معاون ریاست جمهوری، جایگزین وی شود. دولت هادی موفق نشد و صالح فرصت را برای رسیدن دوباره به قدرت مناسب دید. او نیروهایش را با حوثی ها همسو کرد؛ همان حوثی هایی که وی در دوران ریاست جمهوری با آنها جنگیده بود. حوثی ها در سال ۲۰۱۴ وارد پایتخت یمن، صنعا، شدند و صالح در نهایت دوباره موضع خود را تغییر داد و از هادی حمایت کرد؛ اما این بار بخت یار وی نشد و حوثی ها او را در سال ۲۰۱۷ کشتند.
به نوشته آسوشیتدپرس، ایران جنگ فرسایشی در یمن با رقیب منطقه ای خود یعنی عربستان سعودی را فرصتی دانست و از حوثی ها حمایت کرد. کشورهای عربی و کارشناسان غربی و سازمان ملل متحد می گویند که ایران حوثی ها را با همه امکانات مسلح کرده است، از اسلحه گرفته تا موشک های بالیستیک، موضوعی که تهران به رغم شواهدی که حمایتش از حوثی ها را نشان می دهد، آن را تکذیب کرده است.
عربستان سعودی و متحدانش در حاشیه خلیج فارس نگران آن هستند که حوثی ها نظیر گروه شیعه نظامی حزب الله لبنان قدرتمند شوند. این نگرانی ها در شرایطی است که حوثی ها درعمق عربستان سعودی، با استفاده از موشک و پهپاد، حملاتی را انجام داده اند.
شرایط فقر، نبود دسترسی کافی به آب آشامیدنی و کمبود دیگر منابع با ادامه جنگ در این کشور ۲۹ میلیون نفری بدتر شده است و جمعیت کشور در آستانه قحطی قرار دارد.
آمریکا چرا در جنگ مداخله کرد؟
داخل جنگ یمن یک جنگ دیگری جریان دارد که طی آن، آمریکا اعضای گروه القاعده در شبه جزیره عربستان را هدف قرار داده است. آمریکا گروه القاعده در شبه جزیره عربستان را خطرناک ترین شاخه القاعده می داند. در سال ۲۰۰۰، پیکارجویان القاعده به ناو یواس‌اس کول آمریکا حمله کردند و ۱۷ ملوان آمریکایی را کشتند.
همه روسای جمهوری آمریکا از زمان جرج دبلیو بوش، حملات پهپادی به یمن داشته اند و به گفته سازمان «آمریکای نو» که در واشنگتن مستقر است، در آن حملات بیش از ۱۳۰۰ نفر از جمله ۱۱۵ غیرنظامی کشته شده اند. نیروهای آمریکایی تحت صالح در یمن فعالیت داشتند و بعدا آنجا را ترک کردند. آنها دوباره در آنجا از جمله در دوران اولیه ریاست جمهوری دونالد ترامپ مستقر شدند که طی یک عملیات، یک نیروی ویژه آمریکا، پیکارجویان القاعده، و غیرنظامیان کشته شدند.
در همین حال، آمریکا به عربستان بمب و جت جنگده فروخت که ریاض از آنها در حملات به یمن استفاده کرد. در آن حملات غیرنظامیان نیز کشته شدند. دولت اوباما در سال ۲۰۱۵ ابتدا پیشنهاد داد آمریکا در حملات هدفمند به سعودی کمک کند. این کمک در نهایت داده نشد و اوباما برنامه کمک ها را کاهش داد. تحت دولت ترامپ، کمک ها ادامه یافت هرچند که دولت او سرانجام سوخت رسانی آمریکا به جت های سعودی را متوقف کرد.
آمریکا پس از یک حمله پهپادی و موشکی ۲۰۱۹ به تاسیسات نفتی عربستان که تولید نفت این کشور را به طور موقت به نصف کاهش داد، نیروهایش را در عربستان سعودی مستقر کرد. حوثی ها مدعی انجام آن حمله شدند اما کارشناسان سازمان ملل متحد و آمریکا معتقد هستند که ایران، آن حمله را انجام داد. جو بایدن در سخنان خود، اشاره کرد که آمریکا حمایت از سعودی و کمک به ریاض برای دفاع از حق حاکمیت و تمامیت ارضی و مردم خود را ادامه می دهد.
آیا موضع بایدن موجب پایان جنگ یمن می شود؟
بیانیه بایدن ظاهرا با هدف اعمال فشار جدید بر عربستان سعودی طراحی شده است تا به کارزار نظامی خود در یمن خاتمه دهد. امارات نیروهای زمینی خود را در سال ۲۰۱۹ از یمن خارج کرد و خواستار یک راه حل از طریق مذاکره شده است. معاون وزیر دفاع عربستان که فرزند ملک سلمان نیز است، می گوید پادشاهی سعودی می خواهد برای اجرای یک راه حل سیاسی پایدار در یمن کار کند. جنگ یمن برای پدرش و برادرش، محمد بن سلمان، به یک بن بست خونین تبدیل شده است.
با این حال، تلاش های قبلی تحت رهبری سازمان ملل برای پایان درگیری ها هنوز به نتیجه نرسیده است. اینها در حالی است که جدایی طلبان متحد با امارات، با نیروهای دیگر ائتلاف درگیر شده اند. رسیدن به هرگونه صلح تنها میان ائتلاف سعودی و حوثی ها، به معنی پایان همیشگی درگیری ها نیست و ممکن است، دوباره کشور در آینده دچار اختلاف شود.
