تریتا پارسی، نایب رئیس اجرایی «انستیتو کوئینسی برای کشورداری مسئولانه»، در یادداشتی در نشریه فارن پالیسی نوشته است ملاقات‌های مخفیانه دست کم از ژانویه در جریان بوده و چشم‌انداز خروج آمریکا از منطقه به آن سرعت بخشیده است.
پارسی می گوید محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، اخیراً به تلویزیون کشورش گفت: «ما به دنبال روابط خوب با ایران هستیم. ما برای رفع اختلاف هایمان با ایران با شرکایمان در منطقه کار می کنیم.» چهار سال پیش ولیعهد سعودی ادعا می کرد دیالوگ با ایران غیرممکن است.
چه تغییری این چرخش ۱۸۰ درجه ای را ممکن کرده است؟
یک مولفه از همه بزرگتر به نظر می رسد: نشانه های فزاینده از این که ایالات متحده درباره تغییر تمرکزش از خاورمیانه جدی است.
اظهارنظر محمد بن سلمان به احتمال زیاد به گفتگوهای مخفی بین ایران و همسایه عربش در عراق با هدف پایان دادن به جنگ در یمن اشاره دارد که نخست از سوی «فایننشیال تایمز» گزارش شد. ظاهرا مصطفی کاظمی، نخست وزیر عراق، گفتگوی میان ایران و سعودی را تسهیل کرده است.
به رغم تکذیب های اولیه، گزارش های بعدی از ابعاد گسترده تر این گفتگوها پرده برداشت. وبسایت خبری «امواج» فاش کرد که جلسه نخست در ماه ژانویه بین ایران و امارات متحده عربی برگزار شده بود و جلسه بعدی شامل مقام هایی از عربستان، اردن، و مصر بوده است. بنا بر این گزارش، دست کم پنج جلسه از آغاز سال میلادی انجام گرفته است.
هر چند جنگ یمن در کانون گفتگوها بوده، اما اوضاع سوریه و لبنان هم مورد بحث قرار گرفته است. گفتگوها با حضور مقام های ارشد امنیتی کشورهای مختلف از جمله اسماعیل قاآنی، فرمانده نیروی قدس، و خالد الحمیدان، رئیس اطلاعات سعودی، برگزار شده است.
گفتگوهای بین چند کشور از نبود یک ساختار سازمانی برای کاهش تنش ها در منطقه و مدیریت بی اعتمادی حکایت دارد و از این رو امیدوارکننده است.
دومین دلیل خوش بینی این است که این مذاکرات به ابتکار کشورهای منطقه رخ داده است.
این به این معنا نیست که ایالات متحده در آن نقشی نداشته است.
پرزیدنت بایدن در جریان رقابت های انتخاباتی در سال ۲۰۲۰ عهد کرده بود نیروهای آمریکا را از افغانستان برگرداند، کمک های نظامی به عربستان را با هدف پایان دادن به جنگ در یمن قطع کند، و به توافق هسته ای با ایران برگردد. هر سه این تصمیم ها به خوبی در دستور کار کاهش نقش ایالات متحده در منطقه جای می گیرد.
پیام این رویکرد به قدرت های منطقه ای غیرقابل اشتباه بود: خاورمیانه تا زمانی برای دولت بایدن اولویت است که راه های کاهش حضور آمریکا را بیابد.
چنین پیامی کشورهای منطقه را به دیپلماسی با رقبایشان وا داشت.
تا زمانی که سعودی ها ایالات متحده را به عنوان یک گزینه در اختیار داشته باشند، مواجهه بر دیپلماسی ارجحیت پیدا خواهد کرد.
درس این امر برای واشنگتن آشکار است: اگر ایالات متحده یک گام نظامی عقب بگذارد، شرکای منطقه ای یک گام دیپلماتیک به پیش خواهند گذاشت.
این البته به معنای توفیق دیپلماسی نیست، اما مسئولیت موفقیت را بر دوش قدرت های منطقه خواهد گذاشت، نه ایالات متحده. این امر یک پیروزی برای ایالات متحده و خاورمیانه محسوب می شود.
* برگردان فارسی این گزارش تنها به منظور آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.
در همین مورد، یک دیدگاه دیگر را نیز بخوانید:
