مدرسه روزنامهنگاری «میدپوینت» در جدیدترین گزارش سالانه خود درباره افزایش سرکوب روزنامهنگاران اعلام کرد که پوشش اخبار حجاب و میزان مشارکت در انتخابات و انتقاد از حکومت دلایل اصلی فشار بر روزنامهنگاران در سال ۱۴۰۲ است.
این گزارش که همزمان با سوم ماه مه «روز جهانی آزادی مطبوعات» منتشر شده است، بیشترین سانسور مطبوعاتی را به ترتیب در حوزه «زنان و حجاب، میزان مشارکت در انتخابات مجلس و خبرگان، و انتشار نتایج نظرسنجیهای سیاسی-اجتماعی» طبقهبندی کرده است.
انتقاد از رهبر جمهوری اسلامی، دستگاههای دولتی و حکومتی، افشای فساد مقامها و گزارش در مورد فقر و خودکشی، از محورهای دیگر سانسور روزنامهنگاران توسط نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران در سال گذشته عنوان شده است.
میدپوینت که در زمینه آموزش روزنامهنگاری فعالیت میکند، در گزارش امسال خود ۲۲۶ مورد سرکوب روزنامهنگاران و رسانهها را شناسایی کرده، که شامل ۱۰۲ مورد بازداشت یا حاکمه، و ۴۲ مورد احضار یا شکایت، و ۱۴۴ مورد از طریق برخورد قضایی بوده است.
مدرسه روزنامهنگاری میدپوینت خود را پایگاهی معرفی میکند که با هدف تولید و گسترش منابع آموزشی روزنامهنگاری و قدرت بخشیدن به روزنامهنگاران، در مقابله با امواج اخبار و اطلاعات جعلی در منطقه خاورمیانه و کشورهای فارسیزبان ایجاد شده است.
بر اساس بررسیهای این نهاد «با گسترده شدن وبسایتها و کانالهای خبری در شهرستانها» فشار بر روزنامهنگاران بیرون پایتخت افزایش یافته است؛ و در بیشتر موارد برخورد خشونتآمیز فیزیکی شامل شکنجه، حکم شلاق، تیراندازی و حمله به خانه خبرنگاران و بازداشت اعضای خانواده، در استانهای دیگری جز تهران اتفاق افتاده است.
معصومه ناصری، مدیر موسسه میدپوینت، درباره سانسور مطبوعاتی در شهرستانها میگوید «دایره مقامهایی که در دایره قرمز قرار دارند و روزنامهنگاران حق ندارند دربارهشان گزارش یا خبر منفی منتشر کنند گسترش پیدا کرده و به مقامهای پایینتر رسیده است.»
او با تاکید بر تغییر فضای مطبوعات در سالهای اخیر و زوال هر چه بیشتر اتحادیههای حامی حقوق روزنامهنگاران در ایران میگوید: «نهادهای حامی روزنامهنگاران یا وجود ندارند یا کارکردی حداقلی پیدا کردهاند.»
معصومه ناصری با تاکید بر این که «در سالهای اخیر الگوی سانسور و فشار برای محدودیت آزادی بیان در جمهوری اسلامی تغییر کرده است» میگوید دلیل این که «خبر توقیف رسانهها را بسیار کمتر از پیش میشنویم، به این دلیل است که نهادهای امنیتی با شیوههای جدیدتر مانع از گردش آزاد اطلاعات میشوند.»
مدیر میدپوینت، با استناد به یافتههای این مدرسه، افزود که اخبار در شکل گسترده از طریق تماس مستقیم نهادهای امنیتی با مدیر مسئول یا سردبیران قبل از انتشار، سانسور یا به گفته آنها «مدیریت» میشود.
وی با تاکید بر این که این موسسه اطمینان دارد که موارد سرکوب رسانهها بسیار بیشتر از یافتههای به دست آمده است، میگوید «ما میدانیم بسیاری از مدیران مسئول و سردبیران رسانهها درباره فشارها سکوت میکنند.»
بر اساس گزارش سالانه میدپوینت از چگونگی سرکوب روزنامهنگاران ایران در سال گذشته، دستکم ۱۸ خبرنگار از محل کار اخراج شده یا به اجبار کارشان را ترک کردهاند. هشت روزنامه و وبسایت خبری هم با فشار قطع آگهی دولتی مواجه یا بهطور موقت و دائمی تعطیل شدهاند.
همچنین موارد امنیتی سرکوب روزنامهنگاران، شلیک گلوله به فعالان رسانهای، شکنجه و محکومیت به شلاق، حمله به خانه خبرنگاران و بازداشت بستگان نزدیک آنها گزارش شده است.
تهدید و تماس تلفنی مستقیم، شمار زیادی از خبرنگاران یا رسانهها را به سانسور واداشته است؛ علاوه بر این، جلوگیری از ورود خبرنگاران و عکاسان به برخی مکانها، یا ابلاغ بخشنامههای «محرمانه» از دیگر روشهای حکومت برای ایجاد مانع در روند اطلاعرسانی است.
مدرسه روزنامهنگاری میدپوینت میگوید مطلع است که موارد سرکوب بسیار بیشتر از ۲۲۶ مورد ِ فردی و جمعی ثبت شده است، چون بسیاری از موارد به دلیل تهدیدهای امنیتی، پنهان میماند.