مای ساتو، گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در امور ایران، در پیامی ویدئویی در آستانه دهم اکتبر، ۱۹ مهر، «روز جهانی مقابله با مجازات اعدام»، خواستار پایان دادن به مجازات اعدام در ایران شد.
خانم ساتو در این پیام ویدئویی که در شبکه اجتماعی «ایکس» منتشر کرد، تأکید کرد که این روز با «افزایش هشدار‌دهنده» استفاده از مجازات اعدام توسط جمهوری اسلامی با بیش از ۵۰۰ اعدام در سال جاری میلادی (از ۴ بهمن ۱۴۰۲)، برای ایران اهمیت ویژه‌ای دارد.
گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در امور ایران یکی از نگرانی‌های عمده را «استفاده هدفمند» حکومت ایران از مجازات اعدام علیه فعالان زن و حامیان جنبش «زن، زندگی، آزادی» در پی کشته شدن ژینا مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد در شهریور سال ۱۴۰۱ خوانده است.
مای ساتو یکی از نگرانی‌های عمده را «استفاده هدفمند» حکومت ایران از مجازات اعدام علیه فعالان زن و حامیان جنبش «زن، زندگی، آزادی» در پی کشته شدن ژینا مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد دانست.
خانم ساتو می‌گوید مقامات جمهوری اسلامی به جای پرداختن به مطالبات این جنبش، از جمله پاسخ‌گویی در مورد رعایت حقوق بشر و برابری جنسیتی، با تشدید خشونت و اقدامات تنبیهی واکنش نشان دادند.
او اشاره می‌کند جرائمی که در ایران شامل مجازات اعدام می‌شوند، «بسیار فراتر» از استانداردهای بین‌المللی هستند و از جرائم مرتبط با مواد مخدر تا روابط خارج از ازدواج، همجنس‌گرایی و جرائم سیاسی و مذهبی را در برمی‌گیرد.
گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در امور ایران در بخشی از پیام خود نیز به طرح موسوم به «نور» و لایحه موسوم به «عفاف و حجاب» در جمهوری اسلامی ایران اشاره می‌کند که به تاکید او، «اشکال ظلم حکومتی برای ایجاد فضایی آمیخته با ترس و کنترل فراگیر را هر چه بیشتر به نمایش می‌گذارد.»
مای ساتو ضمن تحسین «شهامت مردم ایران به ویژه زنان و دختران به رغم افزایش فشار و سرکوب»، به کارزار «سه‌شنبه‌های نه به اعدام» در زندان‌های ایران نیز اشاره کرده است؛ ابتکاری به رهبری زندانیان سیاسی که سه‌شنبه هر هفته برای مقابله با مجازات اعدام اعتصاب غذا می‌کنند.
او این اقدام را نشان‌دهنده «تعهد تزلزل‌ناپذیر به حقوق‌بشر و عدالت» خوانده است.
«روز جهانی مقابله با مجازات اعدام» نخستین بار در سال ۲۰۰۳ میلادی از سوی «ائتلاف جهانی علیه مجازات مرگ» برای حمایت از لغو مجازات اعدام و افزایش آگاهی از شرایط زندانیان محکوم به اعدام، معرفی و نام‌گذاری شد.
در سال‌های ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵، تمرکز این روز جهانی بر به چالش کشیدن این تصور غلط اختصاص داده شده است که مجازات اعدام می‌تواند مردم و جوامع را ایمن‌تر کند و تأکید شده است که تعیین این‌که چه کسانی «تهدید» محسوب می‌شوند و چه کسانی باید محافظت شوند، اغلب تحت تأثیر قدرت، تبعیض و نابرابری قرار می‌گیرد.
پیشتر، مجموعه فعالان حقوق بشر و «مرکز عبدالرحمن برومند برای حقوق بشر در ایران» نیز به مناسبت «روز جهانی مبارزه با مجازات اعدام»، با انتشار بیانیه‌ای از شکسته شدن رکورد یک دهه‌ای اعدام در ایران خبر دادند.
در این بیانیه که روز سه‌شنبه ۱۷ مهر منتشر شد، آمده است: «جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۲۳، بیش از ۷۵ درصد از کل اعدام‌های ثبت‌شده جهانی را به خود اختصاص داده است، از اکتبر ۲۰۲۳ تا اکتبر ۲۰۲۴، دست‌کم ۸۱۱ ایرانی را اعدام کرده و با اعدام ۲۳ زن در این مدت، بالاترین تعداد اعدام زنان در دهه گذشته را نیز به نام خود ثبت کرده است.»
کانون حقوق بشر ایران نیز یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش اعدام‌ها توسط جمهوری اسلامی را «سرکوب شدید اعتراضات مردمی» دانسته است.
در همین ارتباط، سازمان حقوق بشر ایران و «کارزار جهانی نه به اعدام در ایران» برنامه زنده ۲۴ ساعته‌ای را در روز سه‌شنبه با همکاری، حمایت و مشارکت نهادها، سازمان‌ها و گروه‌های حقوق بشری، مدنی و سیاسی، و کنشگران، کارشناسان و چهره‌های سیاسی و مدنی در حمایت از جنبش سه‌شنبه‌های نه به اعدام آغاز کردند.
در این برنامه، شماری از خانواده‌های دادخواه، خانواده‌های زندانیان سیاسی محکوم به اعدام و یا زندانیان سیاسی، نمایندگان پارلمان‌های اروپایی تا وکلای حقوق بشری ایرانی و بین‌المللی و آسیب‌دیدگان جنبش «زن، زندگی، آزادی» پیام‌های ویدئویی منتشر کرده‌اند.
