مقاله ای از مایکل استاتهارد و هنری فوی برای فاینشنال تایمز
سه سال پیش، زمانی که تحریم های غرب، شرکت پژو-سیتروئن را از ارسال خودرو به ایران منع کرد، این خودروسازی فرانسوی دسترسی اش به دومین بازار بزرگ فروش خود را از دست داد. تا پیش از آن زمان، پژو در ایران تقریبا نیم میلیون خودرو در سال می فروخت.
البته پژو در ایران همچنان با استقبال بسیار خوبی روبروست. بر مبنای اطلاعات ثبت خودرو و گزارش فردی نزدیک به شرکت پژو، در سال گذشته در ایران ۳۰۰ هزار خودرو پژو به ثبت رسیده است.
شرکت پژو در مورد فروش خودروهایش به این شکل کار زیادی نمی تواند انجام دهد اما این وضعیت نشان دهنده درآمدی است که امیدوارند با برداشته شدن تحریم ها علیه ایران بدست آورند.
به گفته ی افراد نزدیک به این شرکت فرانسوی، پژو ماه گذشته قراردادی غیرالزام آور را برای تولید هر چه سریعتر خودرو در مشارکتی پنجاه پنجاه (۵۰ درصد) با «ایران خودرو» امضا کرد.
پژو تنها یکی از شرکت های اروپایی است که پس از دستیابی به توافق هسته ای آماده بازگشت به ایران است. شرکت های دیگر در بخش صنایع، انرژی و سرمایه گذاری فعال اند.
توافق نهایی هسته ای باید تا نهم تیر ماه بدست بیاید و اگر چنین شود شاهد آغاز رفع تحریم های اعمال شده بر تجارت خارجی و سرمایه گذاری در ایران خواهیم بود.
بعضی از بزرگترین شرکت های اروپایی پیشاپیش زمینه را آماده کرده و بخش انرژی از بخش های نویدبخش مورد نظر آنهاست.
پتریک پویان، مدیرعامل شرکت فرانسوی توتال، در ماه آوریل گفت «البته» که در انتظار بازگشت به ایران هستیم: «ایران پس از روسیه دارای دومین ذخایر بزرگ گاز جهان است و ما به محض این که تحریم ها برداشته شود بازگشت به ایران را مورد بررسی قرار خواهیم داد.» ایران همچنین دارای چهارمین ذخایر نفت جهان است.
از سال ۱۹۹۵ تا سال ۲۰۰۰، توتال یک پروژه ی گازی دو میلیارد دلاری را در ایران به اتفاق شرکای روسی و آسیایی اش اداره می کرد. شرکت توتال می گوید هیچ تصمیمی درباره طرحی جدید نگرفته است.
بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت ایران، که در دهه نود میلادی با وجود تحریم های آمریکا توتال، رویال داچ شل، انی ایتالیا، و استات اویل نروژ را مجاب به سرمایه گذاری در بخش نفت و گاز ایران کرد تصریح کرده است که از سرمایه گذاری خارجی استقبال می کند.
کشورهایی نه چندان شناخته شده در بازار ایران چون لهستان هم در حال بررسی همکاری هایی در بخش انرژی ایران هستند.
«پی کی ان اورلن» ، بزرگترین پالایش کننده نفت لهستان، که اخیرا در قالب گروهی از صاحبان مشاغل در لهستان به ایران رفته بود نسبت به فعالیت در ایران ابراز علاقه کرده است.
سخنگوی «پی کی ان اورلن» می گوید: «حتی اگر برای تصمیم گیری در مورد نحوه حضور ما بسیار زود باشد؛ ایران بازاری بسیاری نویدبخش به ویژه در ارتباط با نفت و مشتقات آن است.»
در بخش صنایع خودرو، رنو پیشاپیش با توجه به رفع بعضی تحریم ها ارسال قطعات و لوازم یدکی در سطحی اندک را آغاز کرده است. شرکت فرانسوی رنو که سال گذشته در ایران ۵۱۲ میلیون یورو درآمد داشته است می گوید «تحولات دیپلماتیک را از نزدیک تحت نظر دارد تا در صورت نیاز به از سر گیری فعالیت های عادی آن شرکت در ایران آمادگی لازم وجود داشته باشد.»
رنو یکی از شرکت های بین المللی است که از آزاد شدن وجوه بلوکه شده در حساب های بانکی ایرانی ها بهره منده خواهد شد. به گفته ی افراد نزدیک به رنو این شرکت مجبور شد زیر تحریم ها مبلغی به ارزش ۲۰۰ میلیون یورو را در حساب های بانکی ایران رها کند.
شرکت تلفن همراه «گروه ام تی ان» می گوید در اثر رفع تحریم ها علیه ایران امکان دسترسی به حدود یک میلیارد دلار سود جمع شده و بازپرداخت وام از واحدش در ایران را خواهد داشت.
بخش عمده آماده سازی ها توسط شرکت های اروپایی ناشی از فشار دولت هایی است که تمایل دارند صنایع خود را برای بازگشت به بازار پر سود ایران کمک کنند.
فرانسه یکی از نخستین کشورهایی بود که سال گذشته نمایندگانی از بیش از ۱۰۰ شرکت را در نمایش بزرگی از تمایل غرب به تجارت با ایران در تهران گرد هم آورد.
توتال، مهندسی آلستوم، گروه مخابراتی اورانژ، و رنو از جمله شرکت های حاضر در آن دیدار سه روزه از تهران بودند.
تمایل آن ها برای شتافتن به سوی بازار ایران چنان بود که واکنش هشدار آمیز آمریکا را به دنبال داشت و به آنها تذکر داده شد که اقدام آن ها «مفید نبود» و در چنین مرحله ای از مذاکرات نباید پیام «عادی شدن اوضاع» فرستاده شود.
از آن زمان، ایتالیا، آلمان، اتریش، پرتغال، و به تازگی لهستان هم نمایندگانی را به ایران فرستادند.
کاتارزینا کاسپرزیک، معاون وزارت خارجه لهستان، در راس گروهی ۷۰ نفره با هدف یافتن فرصت ها برای سرمایه گذاری در بخش کشاورزی، انرژی و مصنوعات به ایران رفت.
خانم کاسپرزیک می گوید: «شرکت های لهستانی پس از ۲۵ سال دگرگونی اقتصادی در حال حاضر به شکل غیر قابل پیش بینی برای گسترش حضورشان در بازارهای غیر اروپایی فعالند. این واقعیت که ایران بازاری تقریبا ۸۰ میلیون نفری با چشم اندازی برای توسعه بیشتر در پی بدست آمدن نتایج مثبت از مذاکرات بین المللی است خود به اندازه کافی گویا است.»
به نوشته مارتین آرنولد در لندن، بیشتر بانک های غربی پس از پرداخت جریمه های سنگین به خاطر نقض تحریم های آمریکا بازار ایران را ترک کردند. اما، بعضی از بانک های بین المللی بار دیگر ایران را در میان امیدها به رفع تحریم های آمریکا در کانون توجه قرار داده اند.
یک مدیر ارشد یک بانک بزرگ غربی می گوید: «اگر تحریم ها برداشته شود به یقین کارهای زیادی می توان در ایران انجام داد ولی در حال حاضر چیزی بیش از حرف نیست.»
به گفته ی این مدیر ارشد بانک دو نوع سرویس را می تواند در نظر داشته باشد. یکی ارائه خدمات بانکی به مشتریان ایرانی است و دیگری انجام امور مالی مشتریانی غیر ایرانی که با ایران مشغول معامله هستند. این مدیر ارشد بانکی می گوید خدمات دومی بیشتر امکان پذیر است اما، اولی در حال حاضر شدنی نیست.
یک مشاور بانک های بزرگ جهان می گوید جذابیت ایران جمعیت زیاد و جوان و منابع وسیع پتروشیمی اش است: «چیزی شبیه یک چین کوچک برای آن نقطه جهان است.»
بانک های غربی که حضور قوی در خاورمیانه دارند و می توانند در صورت امکان در ایران فعال شوند شامل «دویچه بانک»، «سیتی گروپ»، «جی پی مورگان»، «اچ ای بی سی»، «بی ان پی پاریباس»، و «استاندارد چارتر» هستند.
البته بسیاری از این بانک ها در سال های گذشته برای زیر پا گذاشتن تحریم های آمریکا و انجام امور بانکی برای گروه های ایرانی جریمه های هنگفتی پرداخت کرده اند. از این رو در مورد بازگشت به ایران در نهایت احتیاط تصمیم خواهند گرفت.
