در شرایطی که چند میلیون ایرانی تبار پس از وقوع انقلاب اسلامی در ایران جلای وطن کرده و به کشورهای آمریکای شمالی، اروپا و حتی بسیاری از کشورهای عربی و آسیایی کوچ کرده اند، بر سر کار آمدن دولت جدید حسن روحانی در ایران پرسش هایی در مورد احتمال بازگشت برخی از ایرانیان در تبعید را مطرح کرده است.
بعضی از منتقدان دولت جمهوری اسلامی برای اولین بار پس از انتخابات مناقشه آمیز ریاست جمهوری سال ۲۰۰۹ در ایران، با مشاهده بر سر کار آمدن دولت جدیدی که شعار تعامل و مدارا و آزادی سر می دهد، از تبعید به وطن بازمی گردند.
سراج میردامادی، روزنامه نگار ایرانی است که از سال ۲۰۰۹ تاکنون به ایران بازنگشته بود، اما او پس از پیروزی آقای روحانی به ریاست جمهوری به وطن بازگشت. آقای میردامادی در حالی به ایران بازگشته است که هیچ ضمانتی وجود نداشت که بازگشت او خوشایند مقامات کشور باشد.
آقای میردامادی ۴۲ ساله در گفتگوی تلفنی از تهران به رویترز گفته است «من شب مراسم تحلیف روحانی وارد ایران شدم و از آن زمان شواهدی را دیده ام که بر حس اولیه من در مورد بازگشت مهر تایید زده اند».
کشورها و مقامات غربی که در پی یافتن راهکاری برای پرونده اتمی ایران هستند نیز همچون آقای میردامادی و دیگر ایرانیان در تبعید امیدها و تردیدهایی دارند. مقامات غربی تلاش می کنند دریابند موازنه حرف و عمل مقامات دولت جدید ایران تا چه حد قابل اعتماد و اعتبار است.
مقامات افراطی و تندروی جمهوری اسلامی چهره های مخالفی که از انتخاب مجدد محمود احمدی نژاد به ریاست دولت انتقاد کرده بودند را به توطئه و همدستی با اسرائیل و ایالات متحده برای سرنگونی حکومت متهم کردند و بسیاری از آن ها را به بازداشت های طولانی محکوم کردند.
صدها فعال کارزارهای انتخاباتی، خبرنگار و وکیل ایران را ترک کردند و در کشورهایی همچون ترکیه، دبی، اروپا و ایالات متحده اقامت گزیدند. تعدادی از آن ها نیز تبعیدی هایی هستند که سال های پیش از دولت احمدی نژاد جلای وطن کردند.
امروز ایرانیانی که قصد دارند به ایران برگردند با پرسش های دشواری همچون محدودیت شغلی و فعالیت و احتمال محکومیت در دادگاه های جمهوری اسلامی روبرو هستند.
برخی از ناراضیان و چهره های تبعیدی که به ایران بازگشته اند، از وجود شواهدی مبنی بر افزایش آزادی ها و فضای بازتری برای تحمل دیدگاه ها و صدای مخالفان خبر داده اند.
ابراهیم نبوی نویسنده و طنزنویس مقیم اروپا به رویترز گفته است «خود دولت می گوید ما قصد داریم شرایط را بهتر کنیم». آقای نبوی قصد دارد پس از گذشت ۱۰ سال اقامت در تبعید به ایران بازگردد. او می گوید «شرایط در مقایسه با دوران احمدی نژاد کاملاً فرق کرده است».
آقای نبوی مقیم بروکسل است و ۵۵ سال دارد و در سال ۲۰۰۳ ایران را ترک کرد. او دو بار به اتهام چاپ یادداشت هایش در نشریات زندانی شد. او می گوید مصمم است که به ایران بازگردد چون ارتباط روزانه با مردم ایران و زبان فارسی برای کار او حیاتی است.
رویارویی با خطر
حسن روحانی در سفر اخیر خود به نیویورک در جمع تعدادی از آمریکایی های ایرانی تبار مشتاق گفت دولت او راه را برای سفر آن ها به وطن تسهیل خواهد کرد.
آقای روحانی گفت «حق هر ایرانی است که از وطنش دیدن کند». او در اوج تشویق و تحسین حضار گفت «اگر قرار بود پیام شما را به ایران ببرم، شاید پیام این بود که سفر به ایران حق مسلم ماست».
آزادی تعدادی از زندانیان سیاسی سرشناسی همچون نسرین ستوده پس از پیروزی حسن روحانی نیز با استقبال بین المللی روبرو شد، اما ضمانتی وجود ندارد که منتقدان دولت بتوانند بازگشت امن و سلامتی به وطن داشته باشند و نظام قضایی که زیر نظر مستقیم علی خامنه ای، رهبر ایران عمل می کند می تواند بازگشت تبعیدیان به ایران را مورد پرسش قرار دهد و حتی اتهاماتی را علیه آن ها مطرح کند.
غلامحسین محسنی اژه ای، سخنگوی قوه قضاییه در ماه ژوییه گفت ایرانیان که کشور را ترک کرده اند می توانند بازگردند اما احتمال دارد با اتهامات قضایی روبرو شوند.
سراج میردامادی به دلیل مصاحبه با رسانه های خارجی و انتقاد از مقامات دولتی با چندین اتهام روبرو بوده و از ماه اوت که به ایران بازگشته، ممنوع الخروج و تا به حال دو بار برای بازجویی احضار شده است. او هنوز اجازه فعالیت حرفه ای در ایران ندارد.
آقای میردامادی به رویترز گفته است «من کاملاً آگاهی داشتم که در صورت بازگشت، اجازه خروج از ایران را نخواهم داشت اما بهایی که پرداخته ام، ارزش این ریسک را داشت... من در مقام کسی که می خواهد در مورد ایران صحبت کند و از دولت انتقاد کند، حضور فیزیکی ام ضروری بود».
سراج میردامادی اذعان می کند دولت باید برای ایجاد فضای سیاسی واقعاً باز و آزاد در ایران باید قدم های بیشتری بردارد. او می گوید «ما باید شواهد بیشتری ببینیم اما به نظر می رسد این روند تازه آغاز شده است و برای رسیدن به شرایط مطلوب راه طولانی در پیش داریم».
مسیح علی نژاد ۳۷ ساله، در ایران خبرنگار بود و یک هفته پیش از انتخابات سال ۲۰۰۹ ایران را ترک کرد تا در خارج از کشور تحصیل کند. او به دلیل سرکوب ها علیه مطبوعات اصلاح طلب و ناآرامی های پس از انتخابات به ایران بازنگشت.
او طی ۴ سال گذشته با اعضای خانواده های زندانیان سیاسی و قربانیان اعتراضات مصاحبه کرده است.
مسیح علی نژاد به رویترز گفته است «من سر دو راهی مانده ام که در بریتانیا بمانم و یا به ایران برگردم. دلم می گوید برگرد اما اگر برگردم از نظر کار حرفه ای قادر نخواهم بود که آزادانه بنویسم... چه به ایران برگردم و چه اینجا بمانم، تصمیمی است که بین زندگی شخصی و حرفه ای ام و بین حرف دلم و کارم سر دو راهی مانده ام».
زندگی در خارج از ایران و تبعید، پیامدهای روحی و روانی بسیاری برای ایرانیان داشته است.
علی نژاد می گوید «به تدریج قیافه مادرم را از یاد می برم. همه زندگی ام به فارسی حرف زده ام، به فارسی مصاحبه کرده و نوشته ام و کتاب ها را به زبان فارسی خوانده ام. من فقط جسمم در بریتانیا زندگی می کند، اما روحم و فکرم در ایران است».
نازک افشار، کارمند پیشین سفارت فرانسه در تهران پس از شرکت در اعتراضات بعد از انتخابات ریاست جمهوری در ایران بازداشت و به جاسوسی و اقدام علیه امنیت ملی متهم شد. با وجودی که خانم افشار محاکمه شد اما هیچ حکمی برای او صادر نشد. او در نهایت با مداخله دولت فرانسه آزاد شد و در سال ۲۰۰۹ ایران را ترک کرد.
خانم افشار ۵۲ سال دارد و قصد دارد ماه نوامبر به ایران بازگردد. او می گوید انتخاب روحانی و وجود اعضای میانه رو در کابینه دولت او دلگرم کننده است.
او می گوید «من فکر می کنم این صد در صد شروع یک جنبش است. من خیلی خوش بین هستم اما خطرات و ریسک هایی هم وجود دارد و من در شرایطی به ایران بازمی گردم که احتمال دارد در فرودگاه بازداشت شوم».
بعضی از منتقدان دولت جمهوری اسلامی برای اولین بار پس از انتخابات مناقشه آمیز ریاست جمهوری سال ۲۰۰۹ در ایران، با مشاهده بر سر کار آمدن دولت جدیدی که شعار تعامل و مدارا و آزادی سر می دهد، از تبعید به وطن بازمی گردند.
سراج میردامادی، روزنامه نگار ایرانی است که از سال ۲۰۰۹ تاکنون به ایران بازنگشته بود، اما او پس از پیروزی آقای روحانی به ریاست جمهوری به وطن بازگشت. آقای میردامادی در حالی به ایران بازگشته است که هیچ ضمانتی وجود نداشت که بازگشت او خوشایند مقامات کشور باشد.
آقای میردامادی ۴۲ ساله در گفتگوی تلفنی از تهران به رویترز گفته است «من شب مراسم تحلیف روحانی وارد ایران شدم و از آن زمان شواهدی را دیده ام که بر حس اولیه من در مورد بازگشت مهر تایید زده اند».
کشورها و مقامات غربی که در پی یافتن راهکاری برای پرونده اتمی ایران هستند نیز همچون آقای میردامادی و دیگر ایرانیان در تبعید امیدها و تردیدهایی دارند. مقامات غربی تلاش می کنند دریابند موازنه حرف و عمل مقامات دولت جدید ایران تا چه حد قابل اعتماد و اعتبار است.
مقامات افراطی و تندروی جمهوری اسلامی چهره های مخالفی که از انتخاب مجدد محمود احمدی نژاد به ریاست دولت انتقاد کرده بودند را به توطئه و همدستی با اسرائیل و ایالات متحده برای سرنگونی حکومت متهم کردند و بسیاری از آن ها را به بازداشت های طولانی محکوم کردند.
صدها فعال کارزارهای انتخاباتی، خبرنگار و وکیل ایران را ترک کردند و در کشورهایی همچون ترکیه، دبی، اروپا و ایالات متحده اقامت گزیدند. تعدادی از آن ها نیز تبعیدی هایی هستند که سال های پیش از دولت احمدی نژاد جلای وطن کردند.
امروز ایرانیانی که قصد دارند به ایران برگردند با پرسش های دشواری همچون محدودیت شغلی و فعالیت و احتمال محکومیت در دادگاه های جمهوری اسلامی روبرو هستند.
برخی از ناراضیان و چهره های تبعیدی که به ایران بازگشته اند، از وجود شواهدی مبنی بر افزایش آزادی ها و فضای بازتری برای تحمل دیدگاه ها و صدای مخالفان خبر داده اند.
ابراهیم نبوی نویسنده و طنزنویس مقیم اروپا به رویترز گفته است «خود دولت می گوید ما قصد داریم شرایط را بهتر کنیم». آقای نبوی قصد دارد پس از گذشت ۱۰ سال اقامت در تبعید به ایران بازگردد. او می گوید «شرایط در مقایسه با دوران احمدی نژاد کاملاً فرق کرده است».
آقای نبوی مقیم بروکسل است و ۵۵ سال دارد و در سال ۲۰۰۳ ایران را ترک کرد. او دو بار به اتهام چاپ یادداشت هایش در نشریات زندانی شد. او می گوید مصمم است که به ایران بازگردد چون ارتباط روزانه با مردم ایران و زبان فارسی برای کار او حیاتی است.
رویارویی با خطر
حسن روحانی در سفر اخیر خود به نیویورک در جمع تعدادی از آمریکایی های ایرانی تبار مشتاق گفت دولت او راه را برای سفر آن ها به وطن تسهیل خواهد کرد.
آقای روحانی گفت «حق هر ایرانی است که از وطنش دیدن کند». او در اوج تشویق و تحسین حضار گفت «اگر قرار بود پیام شما را به ایران ببرم، شاید پیام این بود که سفر به ایران حق مسلم ماست».
آزادی تعدادی از زندانیان سیاسی سرشناسی همچون نسرین ستوده پس از پیروزی حسن روحانی نیز با استقبال بین المللی روبرو شد، اما ضمانتی وجود ندارد که منتقدان دولت بتوانند بازگشت امن و سلامتی به وطن داشته باشند و نظام قضایی که زیر نظر مستقیم علی خامنه ای، رهبر ایران عمل می کند می تواند بازگشت تبعیدیان به ایران را مورد پرسش قرار دهد و حتی اتهاماتی را علیه آن ها مطرح کند.
غلامحسین محسنی اژه ای، سخنگوی قوه قضاییه در ماه ژوییه گفت ایرانیان که کشور را ترک کرده اند می توانند بازگردند اما احتمال دارد با اتهامات قضایی روبرو شوند.
سراج میردامادی به دلیل مصاحبه با رسانه های خارجی و انتقاد از مقامات دولتی با چندین اتهام روبرو بوده و از ماه اوت که به ایران بازگشته، ممنوع الخروج و تا به حال دو بار برای بازجویی احضار شده است. او هنوز اجازه فعالیت حرفه ای در ایران ندارد.
آقای میردامادی به رویترز گفته است «من کاملاً آگاهی داشتم که در صورت بازگشت، اجازه خروج از ایران را نخواهم داشت اما بهایی که پرداخته ام، ارزش این ریسک را داشت... من در مقام کسی که می خواهد در مورد ایران صحبت کند و از دولت انتقاد کند، حضور فیزیکی ام ضروری بود».
سراج میردامادی اذعان می کند دولت باید برای ایجاد فضای سیاسی واقعاً باز و آزاد در ایران باید قدم های بیشتری بردارد. او می گوید «ما باید شواهد بیشتری ببینیم اما به نظر می رسد این روند تازه آغاز شده است و برای رسیدن به شرایط مطلوب راه طولانی در پیش داریم».
مسیح علی نژاد ۳۷ ساله، در ایران خبرنگار بود و یک هفته پیش از انتخابات سال ۲۰۰۹ ایران را ترک کرد تا در خارج از کشور تحصیل کند. او به دلیل سرکوب ها علیه مطبوعات اصلاح طلب و ناآرامی های پس از انتخابات به ایران بازنگشت.
او طی ۴ سال گذشته با اعضای خانواده های زندانیان سیاسی و قربانیان اعتراضات مصاحبه کرده است.
مسیح علی نژاد به رویترز گفته است «من سر دو راهی مانده ام که در بریتانیا بمانم و یا به ایران برگردم. دلم می گوید برگرد اما اگر برگردم از نظر کار حرفه ای قادر نخواهم بود که آزادانه بنویسم... چه به ایران برگردم و چه اینجا بمانم، تصمیمی است که بین زندگی شخصی و حرفه ای ام و بین حرف دلم و کارم سر دو راهی مانده ام».
زندگی در خارج از ایران و تبعید، پیامدهای روحی و روانی بسیاری برای ایرانیان داشته است.
علی نژاد می گوید «به تدریج قیافه مادرم را از یاد می برم. همه زندگی ام به فارسی حرف زده ام، به فارسی مصاحبه کرده و نوشته ام و کتاب ها را به زبان فارسی خوانده ام. من فقط جسمم در بریتانیا زندگی می کند، اما روحم و فکرم در ایران است».
نازک افشار، کارمند پیشین سفارت فرانسه در تهران پس از شرکت در اعتراضات بعد از انتخابات ریاست جمهوری در ایران بازداشت و به جاسوسی و اقدام علیه امنیت ملی متهم شد. با وجودی که خانم افشار محاکمه شد اما هیچ حکمی برای او صادر نشد. او در نهایت با مداخله دولت فرانسه آزاد شد و در سال ۲۰۰۹ ایران را ترک کرد.
خانم افشار ۵۲ سال دارد و قصد دارد ماه نوامبر به ایران بازگردد. او می گوید انتخاب روحانی و وجود اعضای میانه رو در کابینه دولت او دلگرم کننده است.
او می گوید «من فکر می کنم این صد در صد شروع یک جنبش است. من خیلی خوش بین هستم اما خطرات و ریسک هایی هم وجود دارد و من در شرایطی به ایران بازمی گردم که احتمال دارد در فرودگاه بازداشت شوم».
