یک روزنامه چاپ تهران در گزارشی به نتایج نظرسنجی «موج چهارم پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان» که اواخر سال گذشته توسط دفتر طرح‌های ملی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات ایران انجام شد پرداخته و نوشته تمایل به فرزندآوری در بین زنان خانه‌دار هم کم شده و بیش از نیمی از شرکت کنندگان در نظرسنجی موافق رابطه قبل از ازدواج دختر و پسر هستند.
روزنامه هم‌میهن در شماره امروز چهارشنبه ۲۶ اردیبهشت ماه نوشته است که بعضی از نتایج این پیمایش در حالی نشان از تغییر نگرش مردم به مسائل مربوط به روابط زنان و مردان دارد که همچنان دیدگاه‌های کلیشه‌ای درباره نقش‌های سنتی مردان و زنان در پاسخ‌های پاسخ‌دهندگان دیده می‌شود.
منظور این روزنامه از کلیشه‌ها مشخصا تاکید شرکت کنندگان در نظرسنجی به اینکه مردان باید تصمیم‌گیرنده اصلی خانواده‌ها در امور مهم اقتصادی باشند یا اینکه خانه‌داری زنان به حفظ کانون خانواده کمک می‌کند بود.
در این گزارش آمده است که چند سوال مختص به زنان و وضعیت‌شان، نشان می‌دهد دیدگاه جامعه نسبت به نقش‌های کلیشه‌ای زنان از جمله خانه‌داری، ارث‌بَری برابر زنان و مردان و حق طلاق برای زنان مثل مردان در حال تغییر است.
شهلا کاظمی‌پور، جمعیت‌شناس در همین رابطه به روزنامه هم‌میهن گفته است که بخش زیادی از نتایج این پیمایش نشان می‌دهد که شیب تغییرات اجتماعی فرهنگی در ایران صعودی است اما تغییر نگرش‌ها سخت‌تر است.
این جمعیت‌شناس تاکید کرده است: «موضوعاتی مثل اینکه بیشتر پاسخ‌دهندگان موافق رفع تبعیض‌های قانونی علیه زنان بوده‌اند، ناشی از تغییرات اجتماعی و فرهنگی است که در جامعه در حال اتفاق افتادن است، نه تغییر نگرش‌ها.»
به گفته کاظمی‌پور، نگرش‌ها به‌مرور زمان تغییر می‌کند؛ نوگرایی و... در رفتارهای آدم‌ها تأثیر می‌گذارد و در ایران هم همین‌طور است.
در گزارش روزنامه هم‌میهن تاکید شده که شبکه‌های اجتماعی، سواد، اشتغال زنان و… در ایران موجب تغییرات اجتماعی شده است.
آن طور که در این گزارش نوشته شده، نتایج این نظرسنجی نشان می‌دهد تمایل به فرزندآوری کم شده و حتی زنان خانه‌دار مایل نیستند بیش از دو فرزند بیاورند.
در بخشی از این نظرسنجی سوالات متعددی از جمله «ازدواج با چه کسی را مناسب می‌دانید؟»، پرسیده شده که ۷۵/۸ درصد پاسخگویان معتقدند، ازدواج با کسی مناسب است که به لحاظ تحصیلی با هم هم‌سطح باشند. در مورد محجبه بودن نیز ۶۱ درصد مردان معتقدند که ازدواج با افراد محجبه مناسب است. برهمین اساس ۵۱/۲ درصد از مردان مجرد و ۶۷/۶ درصد مردان متاهل به گزینه باحجاب بودن زنان آری گفته‌اند. مردان استان خراسان جنوبی با ۸۰/۴ درصد، بیشترین رای مثبت را به باحجاب‌بودن زنان داده‌اند.
سنجش معاشرت و دوستی دختر و پسر قبل از ازدواج نیز نشان می‌دهد که ۳۴/۷ درصد پاسخگویان با معاشرت دختر و پسر قبل از ازدواج مخالف، ۱۲/۱ درصد نه مخالف و نه موافق و ۵۳/۳ درصد پاسخگویان هم با معاشرت و دوستی دختر و پسر قبل از ازدواج موافق و کاملاً موافق بودند.
نتایج این نظر سنجی در مورد اینکه «زن‌ها باید مثل مردان حق طلاق داشته باشند» نشان می‌دهد که ۶۸/۳ درصد پاسخگویان موافق و کاملاً موافق بودند که زن‌ها باید مثل مردان حق طلاق داشته باشند و ۲۳/۲ درصد با این موضوع کاملاً مخالف بوده‌اند.
در این نظرسنجی همچنین از پاسخگویان پرسیده شده به نظر شما مناسب‌ترین سن ازدواج برای دختران چه سنی است؟ که ۴۵/۵ درصد سن ۲۱ تا ۲۵ سال، ۳۸/۹ درصد سن ۱۶ تا ۲۰ سال، ۱۱ درصد سن ۲۶ تا ۳۰ سال و ۳ درصد، ۳۶ سال به بالا را سن مناسب برای ازدواج دختران دانسته‌اند.
نتایج این نظرسنجی در حالی است حاکمیت در ایران به دنبال ترویج ازدواج و افزایش فرزندآوری است و سعی در کنترل روابط دختر و پسر دارد. رویکرد جامعه اما نشان دهنده تفاوت‌های بنیادین در بین افکار عمومی با «مطالبات» علی خامنه‌ای به عنوان رهبر جمهوری اسلامی است. در تایید این موضوع، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و توسعه اجتماعی جوانان، شهریور ماه سال ۱۴۰۲ گفته بود: «آن چه در جامعه امروز ایران نگران‌کننده است، پایین آمدن سن ازدواج نیست بلکه مساله اصلی بالا رفتن سن ازدواج افراد است.»
مهدی متقی‌فر تاکید کرده بود که هر چه سن ازدواج بالا برود فرزندآوری به تعویق می‌افتد و متاسفانه تجرد قطعی رخ می‌دهد. بنابر اعلام این مقام مسئول، آمار دخترانی که به سن تجرد قطعی رسیده‌اند بالاست و این معضل، آسیب اجتماعی در پی دارد همچنین سالمندی این افراد سخت خواهد بود و مسائل خاص خود را خواهد داشت.
جمهوری اسلامی در چند سال اخیر سیاست تشویق به «فرزندآوری» و افزایش جمعیت را با جدیت بیشتری دنبال می‌کند و تاکید علی خامنه‌ای بر آن باعث شده تمامی دستگاه‌ها حتی شبکه بهداشت و درمان، سیاست‌های خود را برای تحقق این دستور تغییر دهند.
با وجود اقدامات و تاکیدات صورت گرفته، مشکلات معیشتی و سخت شدن گذران زندگی در ایران مانع تشکیل زندگی مشترک و «فرزند آوری» شده است.
