عنوان نشست نخستین روز همایش «به سوی فرهنگ آزادیهای مدنی، دموکراسی و حقوق بشر در ایران» در دانشگاه مریلند «گفتمان حقوق بشر و تحول جنبش زنان» بود.
شیرین عبادی حقوقدان و برنده جایزه صلح نوبل، در این نشست، حقوق بشر را امری بین المللی عنوان کرد و گفت که اعتراض به نقض حقوق بشر دخالت در امور یک کشور محسوب نمی شود.
خانم عبادی اضافه کرد، «به همان دلیلی که دولت ایران حق دارد و می تواند در مورد نقض حقوق بشر در فلسطین و لبنان صحبت کند، به همان دلیل هم مردم دنیا حق دارند به نقض حقوق بشر در ایران اعتراض کنند.»
برنده جایزه صلح نوبل با اعتراض به این روند گفت، «چطور هنگامی که دولت ایران به نقض حقوق بشر در عراق و افغانستان اعتراض می کند آنها نمی گويند در امور داخلی ما دخالت می کنید، اما وقتی جامعه بین المللی مثلاً به اعدام یک زندانی سیاسی یا به سنگسار در ایران اعتراض می کند، آن وقت [حکومت ایران] می گوید در امور داخلی ما دخالت نکنید.»
سخنران دیگر این نشست، کریم لاهیجی، حقوقدان و نایب رییس فدراسیون جوامع حقوق بشر، بود که به روند ورود اندیشه و گفتمان حقوق بشر به جامعه ایران اشاره کرد. آقای لاهیجی گفت، «با وجود اینکه دولت ایران از نخستین امضا کنندگان اعلامیه جهانی حقوق بشر در سال ۱۹۴۸ بود، اما سالها سخنی از گفتمان رسمی حقوق بشر در ایران وجود نداشت.»
آقای لاهیجی با بیان اینکه این روند تا سال ۱۳۵۶ شمسی ادامه داشت گفت، «در این سال دو سازمان حقوق بشری رسماً در ایران تأسیس شد. جمعیت دفاع از آزادی و حقوق بشر و همچنین جمعیت حقوقدانان ایران که برای بردن بحث حقوق بشر به جامعه تلاش می کردند.»
نایب رییس فدراسیون جوامع حقوق بشر اما وقایع منتهی به انقلاب سال ۱۳۵۷ و روند سریع حوادث در آن سال را از عوامل توقف دوباره گفتمان حقوق بشر و تبدیل نشدن آن به فرهنگ حقوق بشر در ایران عنوان کرد.
دکتر سهراب رزاقی، فعال مدنی نیز در این نشست، گفتمان حقوق بشر در ایران را گفتمانی حاشیه ای دانست و گفت، «علیرغم تلاشهایی که فعالان مدنی و سازمانهای حقوق بشری در سالهای اخیر در ایران انجام دادند این گفتمان در میان توده مردم و حتی در میان روشنفکران و فعالان سیاسی هم گفتمانی حاشیه ای بوده است.»
در خصوص جایگاه زنان در جنبش دموکراسی خواهی در ایران، سهیلا وحدتی، فعال حقوق بشر با تأکید بر اینکه جنبش دموکراسی خواهی و جنبش زنان باید در تعامل با یکدیگر باشند، نبود این تعامل را از موانع تحول جنبش زنان در ایران دانست.
خانم وحدتی گفت با وجود اینکه این دو موئلفه باید در حرکتی تنگاتنگ با یکدیگر باشند، اما گاهی جنبش دموکراسی خواهی، حرکت جنبش زنان را در رقابت با خود می بیند و این جنبش را به پشت سر خود عقب می زند.
