در حالی که قدرتهای جهانی و ایران در حال نزدیک شدن به ضرب الاجل ۳ آذر مذاکرات بر سر برنامه هستهای تهران هستند، رئیس جمهوری ایالات متحده روز چهارشنبه گفت هنوز روشن نیست آیا غرب خواهد توانست توافق اتمی با ایران را به نتیجه برساند یا نه.
باراک اوباما که در یک نشست خبری در واشنگتن سخن میگفت، از «بیاعتمادی تاریخی» بین ایران و آمریکا به عنوان یکی از چالشهای پیش روی طرفین در رسیدن به یک توافق جامع نام برد و افزود پیشبینیها درباره نتایج گفتگوها برای رسیدن به توافق باید ظرف سه یا چهار هفته آینده روشن شود.
رئیس جمهوری دموکرات آمریکا که، به دنبال موفقیت جمهوریخواهان در انتخابات میاندورهای کنگره در بدست آوردن اکثریت در مجلس نمایندگان و سنا، به پرسشهای خبرنگاران در کاخ سفید پاسخ میداد، درباره تأثیر نتایج این انتخابات روز گذشته بر گفتگوهای هستهای با ایران گفت اگر بتوانیم به توافق خوبی دست یابیم، کنگره را نیز متقاعد خواهیم کرد.
آقای اوباما گفت «اگر به توافقی برسیم، که من مطمئن باشم از دستیابی ایران به سلاح هستهای جلوگیری خواهد کرد، و بتوانیم دنیا و افکار عمومی را متقاعد کنیم که چنین توافقی جلوی دسترسی ایران به سلاح هستهای را خواهد گرفت، آنگاه زمان مذاکره با کنگره فرا خواهد رسید.»
وی در ادامه افزود، «آن زمان است که گفتگوهای سنگینی در کنگره خواهیم داشت تا نمایندگان آن را متقاعد کنیم که این (توافق) بهترین راه حل برای پیشگیری از یک ایران هستهای است و از هر روش جایگزین دیگری که ممکن است اتخاذ کنیم، مؤثرتر است.»
رئیس جمهوری ایالات متحده در ادامه تاکید کرد که البته این نیازمند رسیدن به یک «توافق خوب» است و افزود همواره گفتهام که ترجیح میدهم توافقی حاصل نشود، تا آن که یک توافق بد صورت بگیرد.
کشورهای غربی، بویژه ایالات متحده، به اهداف برنامه هستهای ایران با دیده تردید نگاه میکنند و میگویند تهران در پوشش یک برنامه صلحآمیز درصدد دستیابی به توانایی ساخت سلاح هستهای است. اتهامی که ایران آن را رد میکند.
با این حال گفتگوها میان ایران و قدرتهای جهانی برای حل و فصل احتلافات در این زمینه بیش از یک دهه است که ادامه دارد و با روی کار آمدن دولت حسن روحانی و تغییر رویکرد ایران در سیاست خارجی، بویژه پرونده هسته ای، دو طرف موافقت کردند تا پیش از مهلت تعیین شده سوم آذر ماه (۲۴ نوامبر) به یک توافق جامع دست یابند.
نمایندگان جمهوریخواه کنگره در ماههای گذشته نسبت به دستاوردهای گفتگوهای جاری بین ایران و غرب ابراز تردید نموده و معتقد هستند که ایالات متحده در این گفتگوها امتیازهای زیادی به ایران داده و خواستار اعمال فشار بیشتر بر آن کشور شدهاند. آنها همچنین میگویند که دولت، کنگره را بطور کامل در جریان گفتگوهای هستهای نمیگذارد.
رئیس جمهوری آمریکا در پاسخ به این پرسش که در صورت عدم همراهی کنگره با دولت در این گفتگوها، آیا او خواهد توانست به صورت یکجانبه برای کاهش تحریمها علیه ایران اقدام کند یا خیر، گفت «تحریمها چند دسته هستند و با هم تفاوت دارند، ولی در حال حاضر تمایل ندارد که در این زمینه اظهار نظر کند.»
وی پیشتر در همین نشست خبری، ضمن اشاره به احتمال وجود اختلاف بین دولت و کنگره، از جمله در برخی مسائل مهم سیاست خارجی، گفته بود که با این حال «معتقد هستم که میتوانیم با کنگره کار کنیم.» وی همچنین گفت آمریکا کارهای بزرگی دارد که نمیتواند دو سال برای انجام آنها صبر کند، و درنتیجه دولت و کنگره باید راههای همکاری با هم در آن مورد را پیدا کنند.
جان کری وزیر خارجه آمریکا نیز که هماکنون در پاریس بسر میبرد، روز چهارشنبه در نشست خبری مشترک با همتای فرانسوی خود گفت، «فکر نمیکند تغییرات در سنا، روی توافق با ایران تاثیر زیادی بگذارد. درباره موضوعهای مثل این، مهم نیست که چه کسی کنترل سنا را در اختیار دارد.»
آقای کری در پاسخ به پرسشی درباره احتمال عدم رسیدن به یک توافق جامع تا پیش از مهلت تعیین شده، گفت «ما اصلا قصد نداریم در مورد تمدید زمان مذاکره صحبت کنیم. ایرانیها هم چنین قصدی ندارند و تیمهای مذاکره کننده به سختی و بصورت فشرده کار میکنند تا ایدهها و راهکارهای مختلف را بررسی کنند.»
وزیر خارجه آمریکا با بیان این که ایران «حق دارد یک برنامه صلحآمیز داشته باشد، اما نباید به دنبال ساختن بمب باشد،» گفت به عقیده ما ثابت کردن آن دشوار نیست و اگر تهران واقعا میخواهد ثابت کند که برنامه هستهایاش صلحآمیز است، الان وقت آن است.