پس از اعلام کشف ۱۹ کامیون دارو در عراق که از ایران وارد شده و شامل داروهایی از جمله انسولین بودند، کاربران ایرانی توئیتر به کمبود انسولین در ایران واکنش نشان داده و با انتشار پیام‌هایی در این شبکه اجتماعی، هشتگ انسولین_نیست را داغ کردند. در روزهای گذشته رسانه های عراق خبری را به نقل از ارتش آن کشور گزارش کردند که حاکی از کشف ۱۹ کامیون داروی قاچاق در استان دیاله، استان هم مرز ایران، بود.
وبسایت تلویزیون الشرقیه به نقل از ارتش عراق اعلام کرد رانندگان کامیون‌ها قصد فرار داشتند ولی توسط نیروهای ارتش بازداشت شدند.
انتشار خبر قاچاق دارو از ایران به عراق در شرایطی که کمبود بسیاری از داروها در ایران بارها خبرساز شده بود، واکنش متناقض مقام های جمهوری اسلامی را برانگیخت. ابتدا مشاور وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی قاچاق دارو از ایران را به طور کلی تایید کرد و در ادامه گفت که محموله این ۱۹ کامیون احتمالا به صورت «ورقی» خریداری و به کشور همسایه فرستاده شده است. در ادامه اما مدیر روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت، اعلام کرد که طبق اعلام گمرک ایران این محموله ها از کشورهای دیگر خریداری شده و از طریق ایران به عراق ترانزیت شده است.
اظهارات مقام های وزارت بهداشت اگر چه به ابهام موضوع افزود اما از یک سو موضوع کمبود داروهای حیاتی چون انسولین را بار دیگر مطرح کرد و از سوی دیگر ادعای مقامات جمهوری اسلامی در مورد تاثیر تحریم بر کمبود دارو در ایران را زیر سوال برد.
انسولین نیست
تنها دو روز پس از انتشار گزارش کامیون های حامل دارو در عراق، کاربران ایرانی در توئیتر به موضوع کمبود داروی حیاتی انسولین پرداختند و با استفاده از هشتگ انسولین_نیست پیام‌هایی در مورد کمبود انسولین، گرانی شدید این دارو در بعضی داروخانه‌ها و بی کفایتی مسئولان جمهوری اسلامی در تهیه حیاتی ترین نیازهای مردم منتشر کردند.
تعدادی از کاربران یادآوری کردند که اگر موضوع کمبود انسولین مورد نیاز روزانه ۶۰۰ هزار ایرانی مبتلا به دیابت به همین صورت ادامه پیدا کند این افراد دچار کاهش شدید سطح هشیاری می شوند و نیاز به مراقبت ویژه پیدا می‌کنند، این در حالیست که بخش‌های مراقبت ویژه در حال حاضر توسط بیماران مبتلا به کرونا اشغال است.
تعدادی از کاربران نوشته‌اند که از ماهها پیش امکان تهیه انسولین نداشته‌اند. تنها بعضی از داروخانه‌های دولتی تعداد محدودی انسولین به بیماران می دهد که کاربران توییتر نشانی آنها را برای یکدیگر به اشتراک گذاشته‌اند.
روح الله انصاری در توئیت خود نوشت: «انسولین برای دیابتی ها مثل اکسیژن برای انسان، آب برای ماهی و اسلحه برای شما میماند.» او اضافه کرد: «کمبود انسولین فقط و فقط به‌خاطر بی‌کفایتی شماست، وگرنه شما خوب بلدید آنچه لازم دارید را جور کنید.»
این کاربر در پاسخ کامنت کاربر دیگری زیر پست خود که نوشته بود انسولین هست ولی از طریق شهرهای مرزی قاچاق میشود، نوشت که معلوم نیست چه کسی میتواند قاچاق کند چون مردم عادی نمی‌توانند بدون نسخه تهیه کنند.
کاربرد دیگری نیز با استفاه از هشتگ انسولین_نیست نوشت: «اینجا جان آدم‌ها ارزش نداره. آدم‌ها ارزش ندارند.»
حمید جعفری هم با استفاده از همین هشتگ به سخنان رئیس جمهوری اسلامی ایران کنایه زد و نوشت: «تو کشوری که شرایط اقتصادش از آلمان بهتره انسولین نیست.» کنایه او به این سخن حسن روحانی بود که گفته بود اقتصاد ایران در دوران کرونا کمتر از اقتصاد آلمان ضربه خورده و وضعیت بهتری داشته است.
تعدادی از کاربران هم با استفاده از این هشتگ اشاره کرده اند که بستگان نزدیکشان نیاز به انسولین دارند و نبود این دارو باعث نگرانی و اضطراب بیشتر آنها شده است.
علی فراهانی نوشت: «مادرم بدون #انسولين نمیتونه زنده بمونه منم بدون مامانم نمیتونم زندگی کنم. کسی صدای مارو می‌شنوه؟!»
نیلوفر ذوالفقاری نیز در پیام خود نوشت: «چرا از خجالت نمی‌میرید؟ از استرس اینکه پدر دیابتی من با بیماری قلبی فقط برای دو روز آینده انسولین داره قلبم داره می‌ایسته و هیچ کاری ازم برنمیاد. چی کار باید بکنیم؟ لعنت بهتون با این زهری که هر روز به کام ما می‌ریزید.»
دارو تحریم نیست، قاچاق میشود
در این بین، هم هشتگ انسولین نیست و هم خبر کامیون های حامل دارو نگاهها را متوجه این موضوع کرد که برعکس ادعای مقامات ایران، دارو تحریم نیست. هرچند دارو وارد ایران میشود اما بخش‌هایی از حکومت، این داروهای وارد شده را به کشورهای همسایه قاچاق شده است. هنوز مشخص نیست که این دارو با تایید چه نهاد یا سازمانی از ایران خارج شده اما کنترل مرزهای ایران عمدتا بر عهده پلیس و سپاه پاسداران است.
رئیس کمیسیون اقتصاد سلامت اتاق تهران به وبسایت تجارت‌نیوز گفت که بیش از یک و نیم برابر نیاز ایران انسولین وارد شده است، اما انسولین وارد شده از راه‌های غیرقانونی از کشور خارج میشود. او با بیان اینکه «قاچاق معکوس» فقط مخصوص انسولین نیست، گفت: «برای همه داروهای گران با مشکل قاچاق معکوس مواجهیم.»
با این حال مسئولان ایرانی مشخص نکردند که اگر به ادعای آنها مشکلات ناشی از تحریم موجب کمبود واردات دارو شده، چطور یک و نیم برابر نیاز کشور انسولین وارد شده است؟ ضمن اینکه این تناقض در سخنان مقام‌های ایران کاملا روشن است که همزمان با تاکید بر تاثیر منفی تحریم بر واردات دارو، قاچاق داروهای وارداتی را از ایران به کشورهای همسایه تایید می‌کنند.
مقام های دولت آمریکا همواره تاکید کرده اند که دارو و اقلام انساندوستانه تحت تحریم قرار نگرفته اند.
نماینده وقت وزارت خارجه آمریکا در امور ایران، فروردین گذشته در پیامی به افشای دروغ‌های رژیم ایران درباره تحریم‌ها پرداخت و تاکید کرد که تمامی موارد مربوط به دارو، تجهیزات پزشکی، و فرآورده‌های کشاورزی از تحریم‌های آمریکا علیه ایران معاف هستند.
او گفته بود: مشکل اصلی، رژیم ایران است و ایالات متحده آمریکا، نه تنها جلوی انتقال کمک‌های بشردوستانه را نمی‌گیرد، که چندین بار به ایران پیشنهاد کمک‌های بشردوستانه داده است.
علاوه بر او، استیو منوشن، وزیر خزانه داری و مایک پمپئو، وزیر خارجه، بر تحریم نبودن دارو و اقلام انساندوستانه برای ایران تاکید کردند.
حال مشخص شده است که بر خلاف ادعای مقام های جمهوری اسلامی نه تنها داروهایی نظیر انسولین وارد ایران شده است که حتی با سوء استفاده افراد یا نهادهایی به خارج ایران قاچاق شده است.
با این حال مشخص نیست در حالیکه افراد عادی بدون نسخه قادر به تهیه انسولین نیستند چه کسانی داروها را به طور قاچاق از کشور خارج می کنند؟
برادران قاچاقچی!
نام سپاه پاسداران جمهوری اسلامی برای اولین بار حدود دو دهه پیش با مطرح شدن «اسکله های غیرمجاز» با موضوع قاچاق کالاهای سودآور گره خورد. پس از آن، محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهوری سابق ایران قاچاق را چنان سودآور دانست که به گفته او حتی «برادران قاچاقچی خودمان» را هم به طمع می اندازد. حسن روحانی نیز به دستگاهی در داخل حکومت که اسلحه، قدرت و رسانه دارد و درگیر فساد شده است اشاره کرد و یک بار نیز گفت دستگاهی که فساد می کند و میتواند قاچاق کند، راه پیشرفت اقتصاد کشور را بسته است.
همه این گفته‌ها نگاهها را متوجه سپاه پاسداران کرد؛ نهادی نظامی که به طور گسترده در سیاست و اقتصاد نیز دست دارد و از اهرم‌های رسانه ای گرفته تا قدرت امنیتی خود برای برخورد با منتقدان استفاده می‌کند.
مقام های ایالات متحده بارها به فساد در میان دستگاههای جمهوری اسلامی و نقش مخرب سپاه پاسداران در اقتصاد ایران اشاره کردند. سال گذشته، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران تاکید کرده بود: «رژیم درگیر بحرانی است که خودش ساخته است و مردم ایران به واقع شاهد دزدسالاری، سوءمدیریت و فساد مقامات هستند.»
ایالات متحده بارها فساد مالی نهادینه و غارت دارایی‌های خدادادی ایران توسط وابستگان رژیم حاکم بر این کشور را محکوم کرده و آنها را از جمله عوامل اصلی مشکلات اقتصادی و مالی ایران دانسته است. از جمله چندی پیش مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا، در چند توئیت درباره مقام‌های جمهوری اسلامی گفته بود که آنها به جای کمک به مردم درگیر فساد شده‌اند.
