گزارشی از نشست چهارم ژوئن دو هزار و دو در دانشگاه جانز هاپکینز، با محور دیپلماسی و آنچه در دنیای سیاست امروز، به عنوان قدرت هوشمند شناخته می شود.
روز دوشنبه چهارم ژوئن، نشستی درمرکز مطالعات بین الملل دانشگاه جانز هاپکینز آمریکا با همکاری سفارت فرانسه در واشنگتن برگزار شد که موضوع آن دانش دیپلماسی و به کارگیری قدرت نرم برای ارتباط با مردم- به ویژه جوانان- درجوامع بسته بود.
این نشست که شامل پنلهای متعدد بود، از ساعت نه صبح آغاز شد و تا پنج بعدازظهر ادامه یافت. اغلب حاضران فرانسوی بودند. ۱۵۴ نفر در سالن کوچک یک ساختمان متعلق به دانشگاه جانز هاپکینز- در شمال غربی واشنگتن-مخاطب این نشست بودند، و گروهی از شرکت کنندگان و همچنین چند تن از سخنرانان، از فرانسه برای شرکت یا سخنرانی در این کنفرانس راهی آمریکا شده بودند.
سیاست «راک اند رول»
دکتر آندراس شیمونی- سفیرسابق آمریکا در مجارستان و مدیر مرکز مطالعات بین الملل دانشگاه جانز هاپکینز، که مجار تبار است و گیتار می نوازد، طی دهۀ هفتاد میلادی در سان فرانسیسکو همراه دوستانش عضو یک گروه فعال راک اند رول بوده است. وی که دانش آموختۀ دورۀ دکتری علوم سیاسی است و در دانشگاه هاپکینز تدریس می کند، در بخشی از سخنان خود گفت:«از نقش هنر، به ویژه موسیقی برای نفوذ در میان مردم جوامع بسته نباید غافل شد. راک اند رول نقشی عمده و مهم در فروافتادن پردۀ آهنین ایفا کرد؛ نقشی که به هیچ روی نمی توان آن را انکار کرد. ما که در لوای سوسیالیسم به سر می بردیم، با گوش سپردن به یک رادیوی کوچک ترانزیستوری، خود را در میان غربیان و عضوی از جمع آنان می انگاشتیم. از راه موسیقی، با آنها احساس قرابت می کردیم. با راک اند رول، خود را در نیویورک، کالیفرنیا، لندن، پاریس، یا برلین غربی حس می کردیم.»
سفیر سابق آمریکا در مجارستان افزود: «امروز، سیاست، چون گذشته، سیاه و سفید نیست. این روزها، قدرت نرم و سخت تلفیق شده اند و طیفی از مواضع سیاسی را ساخته اند؛ طیفی از رنگ را، از قرمز گرفته که می تواند نمادی از نیروی هسته ای باشد، تا سوی دیگر آن. دراین میان، زرد، نفوذ موسیقی را برمردم و جوامع و نقش شایان آن، و آبی، عناصری مهم از سیاست نرم را چون مبادلۀ دانشجو و تبادل فرهنگی نشان می دهد.»
آقای شیمونی گفت: «موازنۀ قدرت در حکومتهای تمامیت خواه، با هنر- به ویژه موسیقی و رقص- و جایگاهی که هنر در میان مردم می یابد، برهم می خورد. به واسطۀ هنر، می توان به دلهای مردم دست یافت و جایی در بین آنها پیدا کرد. من درمیان نخستین کسانی بودم که وجود رنگ را در سیاست دریافتم و به این تئوری اعتقاد پیدا کردم که قدرت نرم و سخت، دو سوی یک طیف رنگی است.»
«دانش» دیپلماسی
داگلاس اولیوانت- متخصص اطلاعات راهبردی و افسرپیشین ارتش آمریکا که آخرین پستش مدیر شورای ملی امنیت آمریکا درعراق، طی ریاست جمهوری بوش و اوباما بوده و به تازگی از آن بازنشسته شده، یکی دیگر از سخنرانان این نشست بود.
وی طی سخنان خود به کوششهایش برای قابل دسترسی کردن امکانات پیشرفتۀ رایانه ای برای کمک به جوانانی اشاره کرد که در کشورهای تحت دیکتاتوری به سر می برند. وی افزود که طی تمام مدتی که در ارتش خدمت می کرده، به ندرت به کسانی برخورد کرده که خواهان آگاهی از سیاستها یا راهبردهای نظامی یا حتی سیاسی آمریکا در قبال خاورمیانه شده باشند. به گفتۀ وی، عمدۀ کسانی که طی این سالها با وی به گفتگو نشسته اند، خواستار آن بوده اند که از سیاستهای اقتصادی آمریکا در منطقه اطلاع یابند و این که حضور آمریکا در آن سوی جهان، تا چه اندازه بر اقتصاد آمریکا و اروپا اثر دارد و چه پیامدهای دراز مدتی خواهد داشت.
والتر داگلاس- دیپلمات ارشد وزارت امور خارجۀ آمریکا- از سخنرانان دیگر نشست بود که گفت کوشش وی و بسیاری از همفکرانش آن است که تصور نشود فعالیتهای وزارت خارجۀ آمریکا با فعالیتهای سازمان سی آی ای یکی است. داگلاس افزود که رواج نسبی چنین اندیشه ای، سبب شده که تلاش دیپلماتهای آمریکایی کم اهمیت جلوه کند. او در ادامه گفت که امروز، بهترین روش برای اعمال سیاستهای مؤثر، درآمیختن روابط عمومی با دیپلماسی است.
دکتر تام وانگ نیز از سخنرانان دیگر کنفرانس بود که پیرامون دانش دیپلماسی سخن گفت. وی که نایب رئیس انجمن آمریکایی توسعۀ علم است و در وزارت امورخارجۀ آمریکا نیز خدمت کرده ، دانش آموختۀ مهندسی شیمی و علوم سیاسیِ دانشگاه برکلی و عضو ثابت شورای روابط خارجی آمریکاست. وانگ طی سخنان خود به رابطۀ دانش و دیپلماسی اشاره کرد و به این که دیپلماسیِ امروز،بیش از هرچیز، پدیده ای علمی تلقی می شود.
در پنلهای گوناگون این نشست، به این واقعیت جهان امروز اشاره شد که جوانان، عمدتاً جهانی می اندیشند. آقای داگلاس و آقای شیمونی سیاستگران را ترغیب کردند که از نگرشی با تفکیک نخبه از غیرنخبه در بررسی جوامع، بپرهیزند، چرا که دوران این گونه نگرش سرآمده است.
نکته ای دیگر که در کنفرانس چهار ژوئیه مورد تأکید قرار گرفت آن بود که سخن گفتن به زبان مادری جوانان کشورهای گوناگون، فرصتی مغتنم برای تعمیق ارتباط با آنان فراهم می آورد.