رئیس جمهوری روسیه دستور لغو ممنوعیت فروش سامانه پیشرفته پدافند موشکی اس-۳۰۰ به ایران را، که از بیش از چهار سال پیش با فشار کشورهای غربی اعمال شده بود، صادر کرد؛ اقدامی که بلافاصله با واکنش منفی ایالات متحده روبرو شد.
به گزارش خبرگزاری رویترز به نقل از کاخ کرملین، ولادیمیر پوتین روز دوشنبه حکمی ممنوعیت فروش این سامانه ضدموشکی روسی به ایران را که از سال ۲۰۱۰ میلادی اعمال شده بود، لغو کرد و تحویل آن در خارج از خاک روسیه از طریق کشتی یا هواپیماهای حامل پرچم روسیه بلامانع اعلام شد.
بنابر اعلام کاخ سفید، واشنگتن به این تصمیم مسکو واکنش نشان داده و جان کری وزیر خارجه ایالات متحده در تماسی با همتای روس خود از این اقدام روسیه ابراز نگرانی کرده است.
جاش ارنست سخنگوی کاخ سفید آمریکا به جزئیات تماس جان کری با سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه اشاره نکرد، و تنها به ذکر این نکته اکتفا کرد که «فرصتی پیش آمد تا آقای وزیر کری، نگرانی ما را (از این بابت) ابراز کند.»
قرارداد فروش سامانه اس-۳۰۰ در سال ۲۰۰۷ میلادی میان ایران و روسیه امضا شد، اما پس از گذشت سه سال مسکو اعلام کرد تحویل این موشک‌ها به ایران نقض تحریم‌های سازمان ملل متحد است و دیمیتری مدودف رئیس جمهور وقت روسیه فرمان ممنوعیت فروش آن به جمهوری اسلامی ایران را صادر کرد.
این در حالی است که روزنامه وال استریت ژورنال روز دوشنبه به نقل از سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه نوشت «معتقدیم در این مرحله، نیاز به اعمال اینگونه تحریم‌ها، و همینطور تحریم‌های داوطلبانه روسیه (علیه ایران)، کاملا از بین رفته است.»
به گفته آقای لاوروف سامانه موشکی اس-۳۰۰ مشخصا ماهیتی دفاعی داشته و برای انجام حملات موشکی ساخته نشده، از این رو تهدیدی علیه امنیت هیچ کشوری در منطقه، از حمله اسرائیل، به شمار نمی‌آید.
ایالات متحده و اسرائیل از مخالفان عمده ارسال این سامانه پیشرفته ضدهوایی ساخت روسیه به ایران هستند.
دستور لغو ممنوعیت فروش این سامانه به ایران در حالی توسط ولادیمیر پوتین صادر می‌شود که اختلافات بین مسکو و غرب بر سر بحران اوکراین بالا گرفته است و کشورهای اروپایی و ایالات متحده، روسیه را تحت تحریم‌های اقتصادی قرار داده‌اند.
سامانه اس-۳۰۰ یکی از پیشرفته‌ترین سامانه‌های پدافند هوایی در جهان است و بنابر گزارش‌ها علاوه بر آن که می‌تواند تا یکصد هدف را بطور همزمان ردیابی و منهدم کند، نوع جدیدتر موشک‌های آن نیز قادر هستند هواپیما یا موشک‌های بالستیک را تا ارتفاع ۲۷ کیلومتری بالای سطح زمین هدف قرار دهند.
ایران بر دریافت سامانه اس-۳۰۰ از روسیه اصرار کرده است و با دریافت جایگزینی برای آن مخالفت کرده بود.
قرارداد «نفت در برابر کالا»
همزمان خبرگزاری رویترز در گزارشی در همین زمینه، به نقل از یک مقام ارشد دولت روسیه که نخواست هویتش فاش شود، نوشت که مسکو در عین حال صادرات گندم، مواد اولیه و تجهیزات ساختمانی در ازای واردات نفت خام از ایران در چارچوب قرارداد موسوم به «تهاتر نفت در برابر کالا» را آغاز کرده است.
هنوز واکنشی از سوی ایران به این خبر رویترز منتشر نشده است. اما سخنگوی کاخ سفید روز دوشنبه با اشاره به همین موضوع گفته است که اجرای این توافق می‌تواند به رژیم تحریم‌هایی که ایالات متحده و کشورهای غربی علیه ایران اعمال کرده‌اند، آسیب بزند.
این خبرگزاری در ماه ژانویه ۲۰۱۴ (زمستان ۱۳۹۲) از مذاکرات مسکو و تهران بر سر یک معامله پایاپای به ارزش ۲۰ میلیارد دلار خبر داد که بر اساس آن روسیه می‌تواند روزانه ۵۰۰ هزار بشکه نفت از ایران وارد کند و در مقابل تجهیزات و کالاهای ساخت روسیه به ایران بفروشد.
انتشار خبر این مذاکرات، واکنش ایالات متحده را در پی داشت و کاخ سفید آمریکا ضمن ابراز نگرانی از چنین قراردادی میان ایران و روسیه گفت انجام این امر پتانسیل دور زدن تحریم‌های بین المللی علیه ایران را بالا خواهد برد.
جک لو وزیر خزانه داری آمریکا نیز به همتای روس خود هشدار داد هرگونه معامله نفت در برابر کالا میان تهران و مسکو می‌تواند تحریم‌های بیشتر آمریکا را به دنبال داشته باشد، چرا که چنین معامله‌ای به منزله نقض توافق بین ایران وشش قدرت بزرگ جهانی است که آمریکا و روسیه هم در میان آنها هستند.
با این حال علی ماجدی معاون وزیر نفت ایران اواخر فروردین ماه سال گذشته از دشوار بودن اجرای چنین قراردادی خبر داد و گفت «روسیه یک تولیدکننده و صادرکننده نفت است و در نتیجه انجام این کار ساده نیست ... امکان پذیر نیست که ایران از روسیه نفت وارد کند؛ برعکس آن هم شاید صادق باشد.»