بازگشتن حمید نوری، دادیار پیشین زندان گوهردشت کرج به ایران پس از مبادله او با دو سوئدی زندانی در روز شنبه ۲۶ خرداد با انتقادهای گستردهای همراه شده است.
شماری از نمایندههای پارلمانهای اروپا این مبادله را تقویت سیاست «گروگانگیری» جمهوری اسلامی تلقی کردهاند.
دریا صفایی، نماینده ایرانیتبار پارلمان بلژیک در شبکه «ایکس» نوشت:
«معاملات گذشته و مبادله زندانیان، تنها رژیم ایران را برای ادامه دیپلماسی اخاذی و جنایات بیشتر تقویت میکند. دولتهای اروپایی چقدر ترسو هستند؟ حتی زمانی که چنین معاملهای میکنند، نمیتوانند از رژیم ایران بخواهند که پروفسور جلالی بیگناه را آزاد کند؟»
احمدرضا جلالی، زندانی ایرانی-سوئدی است که از سوی حکومت جمهوری اسلامی ایران به اعدام محکوم شده است.
چارلی ویمرز، نماینده سوئد در پارلمان اروپا در «ایکس» نوشت: «شادی آزادی این دو نفر که کاملاً ناعادلانه زندانی شده بودند، با این واقعیت که قاتلی چون حمید نوری تاوان جنایات خود را نخواهد داد و جمهوری اسلامی از این طریق به تقویت دیپلماسی گروگانگیری تشویق میشود تحت الشعاع قرار میگیرد.»
او افزود سوئد و اتحادیه اروپا باید به تمامی روابط دیپلماتیک خود با رژیم جمهوری اسلامی پایان دهند و تأکید کرد که باید برای همه شهروندان اروپایی که قصد سفر به ایران را دارند روشن شود که این کار با مسئولیت خودشان باید انجام شود.
تئو فرانکن، نماینده پارلمان بلژیک نیز مماشات دولتهای اتحادیه اروپا با رژیم جمهوری اسلامی را خیانت به مردم ایران خواند و گفت این اقدام« تشویق به ترور» را بیشتر میکند.
از سوی دیگر واکنش دو مقام ارشد اروپایی به تبادل زندانی میان سوئد و جمهوری اسلامی، انتقاد بسیاری را برانگیخت.
جوزپ بورل، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا: «ما از خبر آزادی یوهان فلودروس، همکار اتحادیه اروپا و شهروند سوئد و هموطنش سعید عزیزی خوشحال هستیم و از مقامات سوئدی و عمانی تشکر میکنیم. دیگر شهروندان اتحادیه اروپا هنوز به صورت خودسرانه در ایران بازداشت هستند. ما با مشارکت اعضای اتحادیه اروپا برای آزادی آنها به کار خود ادامه خواهیم داد.»
اورزولا فن درلاین، رئیس کمیسیون اروپا: «خوشحالیم از این که همکار سوئدی ما، یوهان فلودروس و هموطنش سعید عزیزی از بازداشت غیرموجه جمهوری اسلامی ایران آزاد شدهاند. برایشان آرزوی دیدار خوبی با عزیزانشان دارم و به سوئد به خاطر تلاش مداوم در راستای رسیدن به این نتیجه تبریک میگویم.»
منتقدان از این دو مقام پرسیدهاند واکنششان در قبال آزادی کسی که در قتلعام هزاران زندانی سیاسی در ایران نقش داشته است چیست.
تعدادی از فعالان سیاسی و مدنی نیز دموکراسیهای غربی را برای شرایطشان در مبادله با جمهوری اسلامی مورد نکوهش قرار دادهاند.
جیسون برادسکی، رئیس شورای سیاستگذاری «اتحاد علیه ایران هستهای» امروز را «روزی غمانگیز برای حاکمیت قانون در دموکراسیهای غربی» خواند و گفت: «همواره، پس از هر معامله برای آزادی گروگانهای غربی در ایران، نگرانی گسترده و قابل توجیهی در مورد شرایط مبادله ایجاد میشود از جمله آزاد کردن داراییهای مسدودشده یا آزادی جنایتکاران و تروریستها. اما ایالات متحده و متحدان اروپایی آن هیچوقت یک استراتژی جامع برای مبارزه با گروگانگیری را دنبال نمیکنند.»
مارک دوبوویتز، رئیس بنیاد دفاع از دموکراسیها در شبکه «ایکس» نوشت: «بیخاصیتی غرب با آزادی قاتلی که مسئول کشته شدن صدها ایرانی بیگناه بود، بیشتر نمایان شد. خامنهای به همه شما مماشاتکنندهها میخندد. این اقدام، تنها او را برای ارتکاب جنایات بیشتر جسورتر میکند.»
یکی از فعالان ایرانیتباری که به شدت از آزادی حمید نوری انتقاد کرده است نازنین افشینجم، دختر شایسته پیشین کانادا و فعال حقوق بشر است.
خانم افشینجم مقامات مختلفی را خطاب قرار داده و سرخوردگی خود را از چنین تبادلی ابراز کرده و نوشته است: «نخست وزیر سوئد که زندانیان خود با کسی که مرتکب قتلعام شده تبادل کرد؛ رئیسجمهوری آمریکا که میلیاردها دلار به رژیمی که ۴۵ سال است «مرگ بر آمریکا» میگوید پرداخت؛ جوزپ بورل، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا که به رغم رأی شورای اروپا از قرار دادن سپاه پاسداران در فهرست تروریستی امتناع کرد و دبیرکل سازمان ملل که برای «قصاب تهران» که هزاران ایرانی را کشت مراسم یادبود برگزار کرد.»
خانم افشینجم خطاب به آنها نوشته است: «شما با غفلت و بزدلی راه را برای تروریسم بیشتر از سوی رژیم جمهوری اسلامی باز کردید.»
نازنین بنیادی، فعال حقوق بشر نیز در شبکه «ایکس» گفت که جمهوری اسلامی پس از این، هر چه بیشتر بیگناهان و دوتابعیتیها را به گروگان خواهد گرفت، مردم را در داخل سرکوب خواهد کرد و [ایرانیها] در خارج از کشور را به وحشت خواهد انداخت.
دادگاه عالی استکهلم در روز ۱۶ اسفند سال گذشته با رد شکایت حمید نوری نسبت به حکم حبس ابد، رأی پیشین را دوباره تأیید کرد.
حکم حبس ابد، که بالاترین مجازات در قوانین سوئد است، روز ۲۸ آذر سال گذشته و پس از برگزاری دادگاه تجدیدنظر در استکهلم برای حمید نوری، متهم به دست داشتن در اعدامهای دستهجمعی زندانیان سیاسی دهه ۶۰، نهایی شده بود.
در پی بازداشت حمید نوری در سوئد و محاکمه او به اتهام نقش داشتن در اعدام دستهجمعی و شکنجه زندانیان سیاسی در دهه ۶۰ روابط تهران و استکهلم رو به تیرگی گذاشت.
شماری از فعالان حقوق بشر میگویند که جمهوری اسلامی با استفاده از اتهامات دروغین، شهروندان خارجی و بهویژه شهروندان دارای تابعیت دوگانه را بازداشت میکند تا از آنها به عنوان ابزار چانهزنی سیاسی استفاده کند و در عمل با این کار این شهروندان را گروگان گرفته است.