نمایش «داستان دو مرد» اثر جدید رضا علامه‌زاده، از چهره‌های سرشناس سینما و تأتر برون‌مرزی ایران، اخیرا در شهر کلن، آلمان به روی صحنه رفت.
او در این نمایش به سراغ موضوع متفاوتی رفته است و با روایت داستان عاشقانه دو مرد همجنس‌گرای ایرانی، و بیان برخی از محدودیت‌ها و تبعیض‌های فرهنگی و اجتماعی درباره اقلیت‌های جنسی و جنسیتی، تابوشکنی می‌کند.
این دو مرد که از نوجوانی با یکدیگر دوست بودند، پس از سال‌ها در آلمان ملاقات، و در میانسالی این عشق پنهان را ابراز می‌کنند.
اجرای داستان دو مرد، با واکنش‌های مناسبی از سوی تماشاگران همراه شد و بازتاب زیادی در فضای مجازی داشت.
رضا علامه‌زاده که ساکن هلند است، در گفت‌وگو با صدای آمریکا درباره «داستان دو مرد» و ویژگی‌های این نمایش توضیحاتی داد.
رضا علامه‌زاده
. چه انگیزه‌ای از پرداختن به این موضوع داشتید، چرا این نمایش را روی صحنه بردید ؟
نخستین انگیزه‌ام، پرداختن به یکی از معضلات اجتماعی جامعه خودمان بود. معمولا مردم از کنار مشکلی که جامعه کوچک اقلیت‌های جنسی و جنسیتی در محیط زندگی خود با آن روبرو هستند، می‌گذرند و به تبعیضی که بر آنان روا داشته می‌شود، اهمیتی نمی‌دهند.
انگیزه هنری هم البته نقش تعیین‌کننده‌ای داشته است، اینکه چگونه می‌توانم متنی متناسب با این مسئله، و قابل ارائه به شکل هنری، بر صحنه بیافرینم.
. درباره متن و رویکردی که در پردازش نمایش داشتید، توضیح دهید، از چه المان‌های هنری در صحنه بهره گرفتید ؟
شیوه نوشتاری این نمایش ترکیبی است از روایت مستقیم و بی‌فاصله با تماشاگران، و اجرای دراماتیک لحظات حساس قصه. این سخت‌ترین کاری بود که من و بازیگرانم در طول تمرینات طولانی که داشتیم، باید به نتیجه می‌رساندیم.
مثلا دو شخصیت زن در این نمایش، اختر و شبنم، هر دو از دنیا رفته‌اند، ولی وقتی روایت خودشان را برای تماشاگران بازگو می‌کنند، وارد صحنه شده و با دو کاراکتر اصلی نمایش، هادی و فیروز، همبازی می‌شوند.
نمایش «داستان دو مرد»
. در حدی که امکان دارد، درباره داستان و شخصیت‌ها توضیح دهید ؟
«هادی» ٧٧ ساله، تا وقتی نوه‌اش در آلمان به دنیا آمد، موفق شده بود برای پنجاه سال جلوی وسوسه‌اش را بگیرد و هیچ تلاشی برای دیدار با «فیروز»، صمیمی‌ترین دوست دوران نوجوانی‌اش نکند.
حتی در دوره‌ای که همسرش، سکرتر فیروز در اداره‌شان بود، یا وقتی که می‌دانست او به آلمان مهاجرت کرده، جائی که دختر هادی، بعدتر ساکن شده بود.
دیدار دو مرد سالخورده پس از نیم قرن در آلمان، گرچه با گرمی آغاز می‌شود ولی یادآوری خاطرات گذشته امکان یک شب آرام را از آنان می‌گیرد و با هر خاطره‌ای موجی از احساسات مثبت و منفی ذهنشان را به تلاطم می‌کشاند، خاطرات «شبنم»، همسر هادی، خاطرات «اختر»، خواهر کوچکتر فیروز، که یکی در پنجه سرطان و دیگری در چنگال اختاپوس رژیم اسلامی گرفتار آمدند.
نمایش «داستان دو مرد»
سنگین‌ترین و تلخ-شیرین‌ترین خاطرات اما به رابطه استثنائی و عاشقانه خود آن دو برمی‌گردد که پرداختن به آن برای هیچکدام آسان نیست، گرچه هر دو می‌دانند که این فرصت تنها همین یکبار به این دو مرد داده شده است، فرصتِ ابراز عشق بی‌ترس از بروز علنی گرایش جنسی‌شان به یکدیگر، چیزی که در سرزمین سنّت‌زده آنان هرگز فرصت بروز نیافته بود.
عشق اما گفته‌اند که خواهر مرگ است، و همین، شبِ دیدار این دو مرد سالخورده را برایشان هیجان‌آورتر می‌کند.
. بازیگران چه کسانی هستند، چه ویژگی‌هایی در گزینش آنها داشتید ؟
در این نمایش نقش بازیگران بسیار پر رنگ‌تر از معمول بود، چرا که آنها می‌باید شخصیت‌هایی را بر صحنه بازآفرینی کنند که نه تنها در آثار ایرانی، که در آثار خارجی هم نمونه‌های زیادی ندارند. اگر هم نمونه‌هایی در سریال‌های تلویزیونی دیده شده ، بیشتر جنبه تمسخر و حتی تحقیر همنجسگرایان در آنها هست تا بیان دردها و توقعات‌شان از جامعه.
خوشبختانه بازیگران من، سپیده شکری، هومن آذرکلاه، و حمیدرضا جاودان، با قدرت و زیبائی، و با درکی عمیق از شخصیت‌های نمایش، هنر بازیگری خود را روی صحنه نشان دادند و در تله کلیشه‌های رایج در این زمینه نیفتادند.
نمایش «داستان دو مرد»
. اجرا و استقبال چطور بود ؟
تا آنجا که از تماشاگران تنها اجرائی که داشتیم، شنیدم همه تحت تاثیر آن بودند و بازتابش در رسانه‌های فارسی‌زبان هم بسیار بیش از توقع من بود.
تردیدی نیست که اگر امکان اجراهای دیگری فراهم شود کار بیشتر صیقل خواهد خورد و تاثیر بیشتری بر تماشاگران می‌گذارد .
. پرداختن به چنین سوژه‌هایی تا چه میزان در فرهنگ‌سازی جامعه موثر است ؟
قبلا هم گفته‌ام که هنر بیشترین تاثیر را می‌تواند در فرهنگ‌سازی یک جامعه داشته باشد. باز شدن دری که بسته مانده، چشم‌انداز تازه‌ای را مقابل تماشاگران می‌گشاید که آنان را به فکر وا خواهد داشت.
چنانچه هنرمندان بیشتری در این عرصه کار کنند، می‌توان امیدوار بود که تبعیض آشکار علیه اقلیت‌های جنسی و جنسیتی در جامعه ایران به مرور رفع شود.
نمایش «داستان دو مرد»
رضا علامه‌زاده پس از انقلاب ۵۷، فعالیت‌های هنری خود را در خارج از ایران ادامه داد و از چهره‌های فعال در عرصه سینما و تأتر برون‌مرزی محسوب می‌شود.
فیلم بلند «مهمانان هتل آستوریا»، و مستندهای «شب بعد از انقلاب»، «جنایت مقدس»، و «تابوی ایرانی» از جمله آثار این هنرمند محسوب می‌شوند.