اندیشکده شورای آتلانتیک عصر روز سه شنبه نشستی را با حضور سه تن از کارشناسان حوزه انرژی و سیاست خارجی برگزار کرد، که در مورد مدل جدید قراردادهای ایران در حوزه نفت و گاز به بحث و گفت‌وگو پرداختند.
در پی اجرای توافق جامع اتمی ۲۳ تیر ماه بین ایران و جامعه جهانی و لغو تحریم‌های هسته‌ای ایران، وزارت نفت ایران از تهیه و تنظیم مدلی از قراردادهای جدید برای جذب سرمایه گذاری خارجی در حوزه انرژی خبر داده است.
سارا وخشوری پژوهشگر ارشد مهمان مرکز جهانی انرژی اندیشکده آتلانتیک، با توضیح درباره قراردادهای قبلی موسوم به Buyback (بیع متقابل)، گفت قراردادهای جدید موسوم به IPC تفاوت‌های عمده‌ای با قرادادهای پیشین دارد.
به گفته او، قراردادهای جدید به شرکت نفت ایران این امکان را می‌دهد که در زمینه فروش میعانات گازی بتواند عملکرد بهتری داشته باشد؛ در حالی که در گذشته در این حوزه، به ویژه در زمینه بازاریابی، با مشکل روبرو بود.
وی به مدت طولانی‌تر همکاری با طرف خارجی در قراردادهای جدید اشاره کرد و گفت انتقال فناوری‌های نوین به ایران، از اهداف عمده این قراردادهای جدید است و از حدود دو سال پیش که وزارت نفت نگارش این قراردادها را آغاز کرد، پیوسته با شرکت‌های بزرگ نفتی جهانی در ارتباط مستقیم بوده است.
به عقیده این کارشناس انرژی، هزینه بسیار پائین تولید نفت در ایران، حتی در شرایط فعلی که قیمت‌های فروش نفت به شدت کاهش یافته است، همچنان از جذابیت‌های سرمایه‌گذاری در ایران است چرا که در بلندمدت، و افزایش مجدد بهای نفت، هر دو طرف سود خواهند بود.
نیاز به سرمایه خارجی
بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت ایران روز سه شنبه در یک نشست خبری در تهران، با تاکید بر این که منابع داخلی برای توسعه صنعت نفت کشور کافی نیست و باید از منابع خارجی استفاده کرد، گفت برای توسعه صنعت نفت به ٢٠٠ میلیارد دلار سرمایه گذاری نیاز داریم.
با وجود آن که جزئیات اصلاح قراردادهای جدید IPC هنوز منتشر نشده است، وی متن مدل جدید قراردادهای نفتی را "کاملا حقوقی و تخصصی" دانست و با اشاره به برخی انتقادها در داخل به این مدل جدید قراردادها، گفت: "البته برخی می گویند خارجی‌ها وارد قراردادها نشوند، که این مطلب منطقی نیست."
گلی صباحی دیگر کارشناس حاضر در نشست روز سه شنبه اندیشکده آلانتیک نیز در همین زمینه گفت هرچند جزئیات این قراردادها به صورت رسمی منتشر نشده و نشست رسمی رونمایی از آن هم به تعویق افتاده است، اما می‌توان گفت که این قراردادها منحصر به فرد هستند و تفاوت‌های بنیادی با قراردادهای قبلی بیع متقابل دارند.
این کارشناس گروه انرژی "دنتون" افزود در قراردادهای جدید همه مسائل گذشته در نظر گرفته شده و وزارت نفت ایران درصدد رفع آنها بر آمده است، از جمله ایجاد جذابیت بیشتر در قراردادها برای جذب سرمایه گذاری خارجی.
خانم صباحی در ادامه گفت، به نظر می رسد که موضوع ریسک و ریوارد (خطرپذیری و دریافت پاداش) در قراردادهای جدید نفتی طوری در نظر گرفته شده که با هم تناسب داشته باشند؛ ضمن آن که انتقال فناوری و شفافیت مالی نیز از عناصر مهم این قراردادها هستند.
به گفته خانم صباحی، علاوه بر هزینه پائین تولید، وسعت میادین نفت و گاز و همچنین نیروی انسانی در ایران، از جذابیت‌های خاص سرمایه گذاری در حوزه انرژی ایران است، که مجموع این عوامل در کنار یکدیگر می‌تواند سرمایه گذاری در ایران را برای شرکت‌های خارجی، در مقایسه با بسیاری از کشورها، جذاب‌تر کند.
رییس کمیته بازنگری قراردادهای نفتی ایران روز چهارم اسفند ماه گفته بود، در قراردادهای جدید جذابیت‌های لازم برای افزایش مشارکت شرکت‌های خارجی در نظر گرفته شده است؛ از جمله این که حلقه‌های مختلف صنعت نفت (اکتشاف، توسعه و تولید) به صورت یکپارچه به پیمانکاران واگذار می‌شود.
خطرپذیری سیاسی
حضور شرکت‌های خارجی نیز در گرو ثبات سیاسی، اقتصادی، و نیز امنیت ملی کشور است و تشویق شرکت‌های خارجی برای سرمایه گذار در اقتصاد هر کشوری، به معنی درگیر کردن منافع آن شرکت در مناسبات تجاری دوجانبه است؛ با این حال به نظر می رسد برخی در ایران، نزدیکی با غرب را نوعی تهدید می‌دانند.
مدل جدید قراردادهای نفتی ایران پاییز امسال در نشستی در تهران به شرکت‌های نفتی بین المللی معرفی شد؛ اما با توجه به اجرای رسمی توافق اتمی و آغاز روند لغو تحریم‌ها پس از برگزاری آن نشست و نیاز ایران به جذب سرمایه گذاری خارجی، وزارت نفت به دنبال برگزاری نشستی مشابه در بریتانیا است.
کنفرانس بین‌المللی معرفی قراردادهای جدید موسوم به (IPC) قرار بود در فاصله ٢٢ تا ٢۴ فوریه ٢٠١۶ میلادی (سوم تا پنجم اسفند ماه سال جاری) در لندن برگزار شود، اما به دلایلی، از جمله انتقادهای داخلی، به تعویق افتاد و تارخ مشخصی برای برگزاری آن هنوز اعلام نشده است.
سوزان مالونی از مدیران ارشد مؤسسه بروکینز که در نشست شورای آتلانیتک حضور داشت، با اشاره به شرایط سیاسی کنونی در ایران و این که حسن روحانی نیز بارها گفته است که اقتصاد ایران سیاسی است، گفت صنعت نفت در بخش عمده‌ای از تحولات سیاسی در ایران، چه قبل و چه بعد از انقلاب، نقش مهمی داشته است.
وی افزود، در حال حاضر تمایلی در وزارت نفت ایران برای جذب سرمایه گذاری از سوی کشورهای غربی شاهد هستیم و توافق جامع اتمی نیز وضعیتی را بوجود آورده است که دوران جدیدی برای ایران محسوب می‌شود.
خانم مالونی همچنین به انتقادها و جنجال‌های پس از معرفی بیژن نامدار زنگنه برای تصدی وزارت نفت از سوی حسن روحانی رئیس جمهوری ایران اشاره کرد و گفت انتقادهای کنونی درباره مدل جدید قراردادهای نفتی نیز نشان دهنده فضای سیاسی ایران است.
وزیر نفت ایران در نشست خبری روز سه شنبه خود در تهران، با بیان این که "از انتقاد استقبال می‌کنیم، اما انتقاد باید درست باشد و کسی دیگری را متهم به خیانت نکند، گفت "هنوز قراردادی امضا نشده که عده‌ای خواستار لغو آن هستند."
خانم مالونی همچنین به بازداشت سیامک نمازی مدیر ایرانی-آمریکایی بخش برنامه‌ریزی‌های استراتژیک شرکت نفتی کرسنت در ایران، گفت در فضای سیاسی فعلی ایران، تابعیت خارجی و داشتن هرگونه ارتباط با واشنگتن می‌تواند علیه برخی افراد بکار گرفته شود.
به گفته نایب رئیس برنامه سیاست خارجی اندیشکده بروکینز، "آقای نمازی در محیطی گیر افتاده است که دقیقا روشن نیست جناح‌های مختلف و رقبای سیاسی چگونه عمل می‌کنند."
وی با اشاره به نیاز ایران به سرمایه گذاری خارجی و لزوم فراهم کردن بسترهای لازم برای آن، گفت تجربه پنج سال اخیر و خروج کشورهای غربی از ایران، باعث شد که جدا از تفاوت‌ها یا اختلافات سیاسی و فرهنگی، ایران متوجه نیاز به نزدیکی با غرب شود.