سازمان میراث فرهنگی کشور قصد راه اندازی مراکز فروش اشیای عتیقه و تاریخی در ایران را دارد.
حمید بقایی رئیس سازمان میراث فرهنگی کشور که در سالن کنفرانس ارگ آزادی تهران با رسانه ها گفتگو می کرد، در این باره گفت: «مراکز حراج آثار تاریخی و خریدوفروش اشیای عتیقه در ایران راه اندازی می شود.»
رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری درباره انگیزه راه اندازی مراکز حراج آثار تاریخ و اشیای عتیقه گفت: «تشکیل حراجی‌ها با نظارت سازمان میراث فرهنگی برای جلوگیری از خروج آثار تاریخی کشور و خرید و فروش غیرقانونی است. در این حراجی ها قرار است آثاری که براساس قانون امکان فروش دارند نظیر نسخه‌های خطی، فرش و ... به فروش گذاشته شوند.»
رئیس سازمان میراث فرهنگی کشور تاکید کرد تنها آثاری در این مراکز به فروش می رسند که قدمتشان کمتر از صد سال باشد.
او افزود: «با راه اندازی این بورس، جلوی فروش اشیای تاریخی با قدمت بالا گرفته و دست دلالان و قاچاقچیان از این بازار تاحدود زیادی كوتاه می شود.»
پیش از این نیز مدیرکل امور موزه ها و اموال منقول فرهنگی تاریخی سازمان میراث فرهنگی از تنظیم دستور کار مرکز حراجی اشیای تاریخی فرهنگی در جزیره کیش خبر داده بود.
اعتراضات
این خبر موجی از اعتراض و مخالفت کارشناسان، دست اندرکاران و دوستداران حفظ میراث فرهنگی کشور را در پی داشت.
روزنامه همشهری چاپ تهران در گزارش خود به نقل از کارشناسان این رویداد را «زدن چوب حراج به سرزمین مادری دانست»
یک کارشناس میراث فرهنگی به گزارشگر روزنامه همشهری گفت ساکنان کیش «از رطوبت و گرمای هوا شکایت دارند. حالا این اشیای تاریخی زبان بسته که هزار قصه از تمدن ایران باستان در دل نهفته دارند و قرار است در همین جزیره به فروش برسند باید به چه کسی شکایت ببرند؟»
در این گزارش آمده است: در همه جای دنیا، میراث کشورهای دیگری چون ایران را که تصاحب کرده‌اند در مکانی امن با آب و هوایی استاندارد نگهداری می‌کنند و حتی حاضر نیستند برای چند ماهی آن را به کشور مبدأ برای نمایشی کوتاه مدت بازگردانند.»
بازنشسته کردن اجباری کارشناسان میراث فرهنگی فرصتی برای راه اندازی این حراجی
یک باستان شناس که نخواست نامش فاش شود در این باره گفت:«زمانی که بدون برنامه‌ریزی و یکباره مرکز پژوهش‌های باستان‌شناسی از تهران منتقل می‌شود و بسیاری از باستان‌شناسان و پژوهشگران این مرکز به فکر بازخریدی و بازنشستگی افتاده‌اند بهترین فرصت برای راه‌اندازی این حراجی است؛ چرا که کسی برای اعتراض کردن باقی نمانده است.»
چوب حراج به آثار تاریخی
کارشناسان میراث فرهنگی می گویند: سازمان میراث‌فرهنگی این روزها تصمیمات تازه و غیرکارشناسی زیادی را در کارنامه خود ثبت کرده است. این سازمان نه‌تنها از میراث‌فرهنگی ایران حمایت نمی‌کند که با این حرکت عجیب، آن هم همزمان با خروج مرکز پژوهش‌های باستان‌شناسی از تهران و همچنین زدن چوب حراج به آثار تاریخی معلوم نیست چرا در حال معکوس انجام دادن وظایف خویش است.
دوستداران میراث فرهنگی کشور با انتقاد از انحلال عملی سازمان میراث فرهنگی و سیاست خصوصی سازی موزه ها که توسط رئیس این سازمان رسما اعلام شد می گویند ماجرای خروج چندین تن اشیای تاریخی ایران توسط دیپلمات آرژانتینی را به یاد آوریم که سازمان میراث فرهنگی درباره آن کاملا سکوت کرد.
یک کارشناس اشیای عتیقه با انتقاد از برنامه اعلام شده از سوی رئیس سازمان میراث فرهنگی گفته است: این بازار اشیای عتیقه با قدمت کمتر از صد سال که قرار است راه اندازی شود، سال هاست در خیابان منوچهری تهران وجود دارد؛ چیزی که هست بازار جدید بازار منوچهری با اشیای هزار ساله خواهد بود.
یکی از فروشندگان اشیای عتیقه در خیابان منوچهری درباره راه‌اندازی بازار حراج اشیای تاریخی می‌گوید: «اتفاق عجیبی است. اگر این اشیا قدمتی زیر صدسال داشته باشند الان هم در خیابان منوچهری و جمعه بازار خیابان استانبول خرید و فروش می‌شوند و خرید و فروش آنها نیز کاملا قانونی است اما اگر قرار است اشیا با قدمت بیشتر فروخته شوند، اصلا باور کردنی نیست.»
موزه تمدن عربی با آثار ایرانی
زارع، باستان شناس در حوزه میراث فرهنگی ایران پیامد این کار را تاسیس «موزه تمدن عربی با آثار ایرانی» خواند و افزود: «با شروع چنین حراجی راه برای اعراب حاشیه خلیج‌فارس باز می‌شود تا با ثروتی که دارند این اشیا را خریداری کرده و در موزه‌های ساختگی خود و به نام خودشان آنها را جای دهند و به‌زودی شاهد تسخیر تاریخ کشور توسط آنها خواهیم بود.»
زارع می‌افزاید: «بد نیست نگاهی به برخورد همسایگان و سایر کشورهای اسلامی که با ما همخوانی فرهنگی بیشتری دارند بیندازیم. در کدام یک از کشورهایی مانند مصر، اردن، ترکیه و... شما شاهد چنین حرکت‌هایی هستید؟ در اکثر این کشورها نداشته‌هایشان را هم به نمایش می‌گذارند. برای مثال امروزه در قطر «موزه هنر تمدن عربی» راه‌اندازی شده که اتفاقا تعداد آثار ایرانی این موزه بیشتر است.
این باستان شناس افزود: «انتظار می‌رفت سازمان میراث‌فرهنگی به وزارتخانه تبدیل شود تا امکانات بیشتری برای حفظ و حمایت میراث‌فرهنگی ایران داشته باشد اما امروز همه چیز عکس انتظار پیش می‌رود و همین سازمان هم چند تکه شده و دیگر به‌نظرم هیچ ارگانی برای حفظ تاریخ و میراث ایران باقی نمانده است.»
دکتر حکمت‌الله ملاصالحی، باستان‌شناس نیز در گفتگو با همشهری تهران گفت: «به‌نظرم بهتر است از واژه فاجعه برای این حرکت استفاده کنیم. وقتی مدیریت که هیچ شناختی از میراث و فرهنگ ایران ندارد سکان‌دار این سازمان می‌شود چه انتظاری داریم جز به بارنشستن فجایع جبران‌ناپذیر امروز.»
فروشنده بازنده است
دکتر حکمت الله ملاصالحی باستان شناس: «آثار تاریخی ایران، ناموس این سرزمین هستند. چطور می‌شود ما به ناموس ملی خود چوب حراج بزنیم؟ این آثار برگ‌برگ تاریخ سرزمین ما هستند. با هر قیمتی هر کس تاریخش را حراج بزند بازنده است. در این حراجی به جرات می‌گویم تنها بازنده فروشنده است.»
کارشناسان می گویند باندهای تبهکار در قاچاق اشیای تاریخی از این پس به راحتی به این حراجی ها نفوذ کرده و دست به تاراج تاریخ ایران خواهند زد.
یک باستان شناس دیگر گفته است: «کسانی که طراح قانونی کردن بازار اشیای عتیقه هستند خود فروشنده اند یا احتمالا از میزان انبوه کالاهای آماده فروش اطلاع دقیق دارند.»
یک کارشناس دیگر می‌افزاید: «به‌نظرم بعد از نفت و گاز بزرگ‌ترین سرمایه ایران میراث تاریخی است. بعید نیست حالا صادرات آن را هم شاهد باشیم و به‌نظرم با صادر شدن این اشیا باید نام ایران را برای همیشه از تاریخ جهان حذف کرد. خیلی از کشورهای دنیا از جمله اعراب در تلاش برای تصاحب تاریخ ایران و نامگذاری آن به نام خود هستند و این فرصتی است طلایی که ما با جهل خود به آنها می‌دهیم. آنها میلیاردها دلار هزینه می‌کنند برای تسخیر نام خلیج‌فارس، تسخیر بادگیرها و قنات‌های ما به نام خودشان.»
خلاف قانون اساسی
وی در ادامه می‌افزاید: «مسئله این حراجی مسئله یک شیء نیست. مسئله تاریخ است که در خط مقدم اندیشه و آگاهی جهان باستان‌شناسی قرار دارد و متأسفانه امروز می‌بینیم که بیشترین آثار مربوط به پارس‌ها و ساسانی‌ها در عراق و ترکیه نگهداری می‌شود. کدام عقل سلیمی می‌گوید راه مقابله با قاچاق این اشیا، حراج زدن آنهاست؟»
براساس قانون اساسی جمهوری اسلامی فروش اشیای تاریخی و عتیقه ایران ممنوع است.