ایران در جستجوی نفوذ بیشتر در افغانستان

کرری در دیدار با روحانی ( 8 دسامبر 2013)

در میان اختلاف با ایالات متحده آمریکا بر سر یک پیمان امنیتی درازمدت، افغانستان مناسباتی نزدیکتر با ایران را دنبال می کند، تحولی که می تواند علامتی بر نقش فزاینده تهران در امور افغانستان - پس از خروج اکثر سربازان بین المللی در سال ۲۰۱۴ - باشد.

حامد کرزی رئیس جمهوری افغانستان در دیدار اخیر از تهران، حمایت رهبران ایران را از به تاخیر انداختن امضای پیمان با آمریکا – که شماری ازسربازان آمریکایی را بعد از سال ۲۰۱۴ در کشورش نگاه خواهد داشت – دریافت کرد.

از نظرشماری از کارشناسان، این رویداد نشان می دهد کابل مایل است به همسایگانش اجازه دهد نقشی در امنیت منطقه ای ایفا کنند.

لینچ توماس، تحلیلگر دانشگاه دفاع ملی درواشنگتن گفت «در حالی که ما وارد ۲۰۱۴ می شویم، رویکردی را می بینیم که سعی دارد یک راه حل منطقه ای تر برای مسائل مرتبط با خشونت در این بخش جهان پیدا کند. و آمریکا، و نیز ایرانی ها و افغان ها به آن علاقه نشان می دهند.»

اما برخی کارشناسان هشدارمی دهند اگر کرزی نتواند معامله با آمریکا را قطعی سازد و تمام سربازان بین المللی سال آینده خارج شوند، همسایگان افغانستان می توانند بیشتر از یک کمک، تبدیل به یک مانع شوند.

احمد مجید یار، عضو موسسه امریکن اینترپرایز در واشنگتن گفت «دولت افغانستان و ایالات متحده آمریکا توافقنامه امنیتی را قطعی نکرده اند. و اگر تمام سربازان آمریکا و ناتو خارج شوند، این خطر به وجود خواهد آمد که کشورهای همسایه نفوذ منفی بیشتری خواهند داشت وسعی خواهند کرد از افغانستان، همانند کاری که در دهه ۱۹۹۰ انجام دادند، به عنوان یک رزمگاه غیرمستقیم استفاده کنند.»

خروج سربازان آمریکا از افغانستان ظاهرا تهران را، که حضور خارجی در منطقه را رد می کند، خوشحال خواهد کرد. اما همچنین می تواند راه را برای بازگشت طالبان به قدرت در کابل هموار سازد. چنین احتمالی، به گفته لینچ، نه فقط برای افغان ها، بلکه برای ایران مشکل آفرین خواهد بود.
او گفت «در دوره کنترل طالبان بر افغانستان از ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱، ایران با وضع بسیار دشواری روبرو بود. بنابراین، کاملا روشن است که ایرانی ها نمی خواهند طالبان بازگردند... همان گونه که دوست ندارند بقایای حضور نیرومند آمریکا در آنجا را ببینند. به گمان آنها آمریکایی ها، اگر هم مستقیماً حمله نکنند، ممکن است به کنترل ناراضیان داخلی بپردازند و آنها را به کارهایی که دولت ایران دوست ندارد تشویق کنند.»

ماه پیش ایران با ۶ قدرت جهانی به توافق موقتی درباره برنامه اتمی این کشور رسید. با این حال، مجید یار گفت آنچه درمورد برنامه اتمی اتفاق افتاد، نباید برسیاست های جاری نسبت به افغانستان تاثیر بگذارد.
او گفت «برای آمریکا و جامعه جهانی مهم است سیاست ایران را از سیاست افغانستان جدا کند زیرا افغانستان نمی تواند به یک رزمگاه غیرمستقیم بین قدرت های منطقه ای و قدرت های جهانی تبدیل شود. منافع مشترک زیادی بین ایران، آمریکا و پاکستان وجود دارد. بنابراین، برای آنها مهم است، علیرغم اختلافات دیگری که ممکن است داشته باشند، در مورد افغانستان همکاری کنند.»