افزایش ۶۰ درصدی زن‌کشی در ایران؛ تأکید فعالان حقوق بشر بر آگاهی‌بخشی برای محافظت از جان زنان

داده‌های یک پلتفرم تخصصی درباره قتل‌های جنسیتی در ایران نشان می‌دهد در نیمه نخست سال جاری میلادی نسبت به مدت مشابه در سال قبل میزان زن‌کشی در ایران ۶۰ درصد افزایش یافته است.

پلتفرم «استاپ فمیساید ایران» که یک نهاد متمرکز بر نظارت بر قتل زن‌ها در ایران است، در گزارشی ۱۸ ماهه درباره خشونت مرگبار علیه زنان و دختران، میزان این قتل‌ها را در سال ۲۰۲۳ میلادی و نیمه نخست ۲۰۲۴ میلادی را بررسی کرده است.

در این گزارش قتل زن‌ها به عنوان «جنایتی که به طور بین‌المللی به عنوان یکی از وحشتناک‌ترین و نادیده گرفته شده‌ترین پدیده‌ها شناخته می‌شود» توصیف شده و قتل عمدی زنان و دختران در ایران را پیگیری و تحلیل کرده است.

این پلتفرم از چهار سال پیش تاکنون از طریق یک نقشه تعاملی به کاربران امکان دسترسی به تحقیقات داده‌های باز در خصوص پدیده زن‌کشی در ایران را داده است.

در این گزارش تأکید شده که زن‌کشی در ایران «جان دختران و زنان از تمام اقشار جامعه» را هدف گرفته و این جنایات که اغلب توسط مردان خانواده صورت می‌گیرد، «در مناطق شهری و روستایی و در تمام سطوح وضعیت اقتصادی اجتماعی» دیده شده است.

پلتفرم «استاپ فمیساید ایران» به معنی «زن‌کشی در ایران را متوقف کنید»، بر ضرورت «نیاز به افزایش آگاهی، حمایت، و اقدام برای رسیدگی به علل اصلی قتل زنان و حفاظت از جان زنان در برابر این فجایع» تأکید کرده است.

مرجان کی‌پور، فعال حقوق بشر و مدیر «استاپ فمیساید ایران» گفته است: «ضروری است که با هم ایستادگی کنیم تا آگاهی را افزایش دهیم. برای عدالت مبارزه کنیم و نهایتا چرخه خشونت علیه زنان و دختران را متوقف کنیم. هر جانی که به خاطر قتل‌های جنسیتی از بین می‌رود یک تراژدی است که نباید نادیده گرفته و بی‌پاسخ بماند. ما باید هنجارهای فرهنگی مضر و سیستم‌های پدرسالارانه را که این خشونت را تداوم می‌بخشند، از بین ببریم و جامعه‌ای بسازیم که در آن همه زنان بتوانند بدون ترس زندگی کنند.»

تحلیل ۱۵۶ مورد ثبت شده از قتل‌های جنسیتی در سال ۲۰۲۳ توسط این نهاد نشان داده که «عواملی مانند افزایش سانسور دولتی به‌ویژه آنلاین، و کمبود گزارش عمومی توسط خانواده‌های آسیب‌دیده به دلیل عدم اعتماد به دولت» در وقوع این قتل‌ها نقش داشته است.

همچنین تحلیل توزیع سنی قربانیان نشان می‌دهد که «۴۳ درصد از قربانیان جوان هستند» و در «بازه سنی ۱۵ تا ۳۵ سال» قرار می‌گیرند و «طیف گسترده‌ای از گروه‌های سنی تحت تأثیر قتل‌های جنسیتی» قرار دارند.

بر اساس این گزارش، بیشترین تعداد قتل‌های جنسیتی در تهران، که از نظر قومی و اجتماعی و اقتصادی متنوع است، ثبت شده است.

همچنین «داده‌های موجود هیچ اطلاعاتی از زمینه قربانیان نشان نمی‌دهد و نتیجه‌گیری قطعی در مورد وابستگی زن‌کشی با قومیت یا وضعیت اجتماعی و اقتصادی ممکن نیست.»

به تأکید این گزارش، بیشترین مرتکبان زن‌کشی، «اعضای مرد خانواده و به‌ویژه شوهران» بوده‌اند و بسیاری از این قتل‌ها «به دلیل خانوادگی» و آنچه «ناموس» خوانده شده رخ می‌دهند.

در این گزارش همچنین تأکید شده که «زن‌کشی‌ها کودکان را مستثنی نمی‌کند» و در «تقریبا ۱۰ درصد از کل» موارد این قتل‌ها «دختران جوان به طور مستقیم قربانی» بوده‌اند و «۱۲ مورد قتل جنسیتی شامل قربانیانی است که قبل از مرگشان به کودک‌همسری مجبور شده بودند.»

این پلتفرم در نیمه نخست سال ۲۰۲۴ میلادی، «۹۳ قتل جنسیتی در ایران» را ثبت کرده که «در مقایسه با ۵۵ مورد» در مدت مشابه سال قبل، «نشان‌دهنده افزایش تقریبی ۶۰ درصدی است.»

گزارش پلتفرم استاپ فمیساید درباره قتل‌های جنسیتی در ایران

خانم کی‌پور پیش از این در گفت‌وگو با صدای آمریکا با تأکید بر این که جمهوری اسلامی می‌خواهد روایت ناقص خود را درباره میزان زن‌کشی بقبولاند، گفته بود: «جمهوری اسلامی نخواسته وضعیت وحشتناکی که زنان با آن مواجهند به گوش جهان برساند و با تخمین کمی، این آمار را گزارش داده و سعی کرده رشته کلام را در دست خود نگه دارد.»

این پژوهشگر حقوق بشر همچنین تأکید کرد: «شیوه آمارگیری جمهوری اسلامی و بازتاب آن در رسانه‌های زیر نظر جمهوری اسلامی چیزی نیست که بتوان روی آن حساب کرد و به عنوان واقعیت در نظر گرفت.»

انتقاد مرجان کی‌پور از آمار رسمی زن‌کشی در ایران: کمتر از تعداد واقعی است؛ نام مهسا نیامده است