توافق احتمالی فوق نه تنها دست اسرائیل را در هر گونه اقدام نظامی در آینده علیه ایران میبندد، بلکه حتی میتواند در پیشبرد مذاکرات صلح میان اسرائیل و فلسطینیها به میانجیگری آمریکا نقش جدی داشته باشد.
بنیامین نتانیاهو روز جمعه (۸ نوامبر) با انتقاد از بخشهایی از توافق میان مقامات ایرانی و ۵+۱ در ژنو که به رسانهها راه یافته، یک بار دیگر خود را در تقابل مستقیم با آمریکا قرار داد.
نخست وزیر اسرائیل روز جمعه در اورشلیم، پیش از سومین دیدار با جان کری، وزیر خارجه آمریکا گفت: «این توافقی بسیار بد است و اسرائیل به شدت آن را رد میکند. اسرائیل برای دفاع از خود و امنیت مردمش هر آنچه که لازم باشد میکند.»
باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا روز جمعه پس از اظهارات تند بنیامین نتانیاهو درباره توافق احتمالی بر سر پرونده اتمی ایران، به نخست وزیر اسرائیل تلفن زد.
این تماس تلفنی از سوی آقای اوباما، به عنوان تلاشی برای کاهش نگرانیهای متحدان خاورمیانهای آمریکا از جمله عربستان سعودی و همچنین کنگره آمریکا است.
کاخ سفید گفت: «رئیسجمهوری آمریکا درباره مذاکرات ژنو به نخست وزیر اسرائیل توضیح داد و بر تعهد عمیق خود به جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح اتمی تاکید کرد که در واقع هدف مذاکرات جاری است.» به گفته کاخ سفید رهبران آمریکا و اسرائیل سپس توافق کردند که «درباره این مسئله در تماس دائم باشند.»
یک مقام ارشد دولت آمریکا گفت تماس تلفنی فوق «بسیار طولانی» بود. او جزئیات دیگری درباره این مکالمه نداد.
جاش ارنست، یک سخنگوی کاخ سفید پیشتر گفت این که عربستان سعودی و اسرائیل آنچه را که هنوز رخ نداده هدف انتقاد قرار دهند، اقدامی خام است. او تاکید کرد آمریکا و متحد نزدیکش اسرائیل، در لزوم جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح اتمی «در توافق کامل» هستند.
عربستان سعودی نیز درباره روابط اخیر آمریکا و ایران، واشنگتن را به شدت سرزنش کرده. ایران شیعه رقیب عمده منطقهای عربستان سنی به شمار میرود.
اوباما روز پنجشنبه گفت برای «کاهش اندک» تحریمهای ایران آماده است به شرطی که ایران همزمان با ادامه مذاکرات برای رسیدن به توافق دائم، فعالیتهای اتمیاش را متوقف کند.
آقای کری پس از دیدار فوق برای پیوستن به مذاکرات ۵+۱ با ایران، راهی ژنو شد.
گیورا ایلند، مشاور امنیت ملی سابق اسرائیل به خبرگزاری رویترز گفت: «من میتوانم درک کنم که چرا نتانیاهو اینقدر عصبانی است. حالا دیگر گزینه حمله یکجانبه هیچ شانسی ندارد. نه به این خاطر که توانش را نداریم، بلکه به این دلیل که چنین اقدامی علیه تمام جامعه بینالملل تلقی خواهد شد. این چیزی است که از توان اسرائیل خارج است.»
بسیاری از کشورهای غربی معتقدند که ایران به دنبال ساخت بمب اتم است. اسرائیل این را تهدیدی علیه موجودیت خود میداند. ایران با رد اتهامات میگوید اهدافش صلحآمیز است.
سیاهترین کابوس
اسرائیل همواره گمان میکرد که کشورهای جهان به درخواست این کشور در برچیدن کامل تاسیسات اتمی ایران پیش از تسهیل تحریمها پشت نمیکنند. اسرائیل میگوید این رویکرد تنها راه اطمینان از رفع نگرانی از تولید بمب اتم در ایران است.
اهود یعاری، کارشناس مسائل اسرائیل در موسسه خاور نزدیک واشنگتن به رویترز گفت: «سیاهترین کابوس نتانیاهو در شرف رسیدن به حقیقت است. این فقط موضع نتانیاهو نیست بلکه همه در سازمان امنیت اسرائیل چنین فکر میکنند.»
روابط پرتلاطم نخست وزیر اسرائیل با واشنگتن و اختلافهای مکرر بر سر ایران و روند صلح خاورمیانه، از دور اول ریاست جمهوری باراک اوباما بر آمریکا آغاز شد.
به دنبال پیروزی اوباما در دور دوم ریاست جمهوری، این رابطه کمی بهبود یافت. رئیس جمهوری آمریکا در ماه مارس سفر موفقیتآمیزی به اسرائیل کرد و مذاکرات صلح با فلسطینیها در ژوئیه از سرگرفته شد.
اما دیدار اخیر کری یک بار دیگر تنشها را دامن زده به طوری که یک مقام ارشد اسرائیلی که نخواست نامش فاش شود به رویترز گفت نتانیاهو احتمالا از نفوذ خود در کنگره آمریکا بهره خواهد برد تا در توافق با ایران اخلال ایجاد کند.
کنگره آمریکا پیش از این هم تهدید کرده که تحریمهای جدید و سنگینی را علیه ایران اعمال خواهد کرد.
ایران تنها مسئله حساس در مذاکرات آقایان کری و نتانیاهو نبود. جان کری از ادامه شهرکسازیهای یهودینشین اسرائیلی در سرزمینهای اشغالی فلسطینیها انتقاد کرد و هشدار داد اگر اسرائیل به توافقی در این زمینه دست نیابد، خونریزی خواهد شد.
بنیامین نتانیاهو در مذاکرات روز جمعه با وزیر خارجه آمریکا در اورشلیم گفت در مقابل ایران و فلسطینیها کوتاه نمیآید.
آقای ایلند که از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۶ ریاست شورای امنیت ملی اسرائیل را برعهده داشت گفت آمریکا «در گذشته بارها» به اسرائیل پیشنهاد کرده که در ازای انعطاف اسرائیل در اختلاف با فلسطینیها، حاضر است مسئله ایران را حل کند.
او گفت: «نتانیاهو میخواهد روشن کند که آمریکا نباید از ما انتظار انعطاف بیشتر در قبال فلسطینیها داشته باشد زیرا مسئله ایران را حل نکرده است.»
همزمان برخی دیگر از افراد متنفذ میگویند توافقی که در ژنو زیر مذاکره است، تنها اولین قدم است که احتمالا تغییری در تحریمها نخواهد داد.