برخلاف اسکاتلندی‌ها که به استقلال از بریتانیای کبیر رأی منفی دادند، قانونگذاران منطقه استقلال طلب کاتالونیا در اسپانیا روز جمعه با آرای بسیار بالا به رهبر خود اجازه دادند که رفراندومی برای جدایی از اسپانیا برگزار کند – البته دولت مادرید چنین همه‌پرسی را غیرقانونی خوانده و آن را محکوم کرده است.
خبرگزاری آسوشیتدپرس نوشته است چشم‌انداز استقلال اسکاتلند، برای جدایی‌طلبان نقاط مختلف اروپا بسیار جذاب بود. علاوه بر کاتالونیا، باسک‌های ساکن شمال اسپانیا، مردم جزیره کورس فرانسه، و ساکنان مناطق مختلف شمال ایتالیا می‌خواهند مستقل شوند. هلندی‌زبان‌های ساکن منطقه فلاندر بلژیک هم خواستار خودمختاری بیشتر، استقلال از بلژیک یا پیوستن به هلند هستند.
آرتور ماس، فرماندار منطقه کاتالونیا، ضمن حمایت از رأی آری به استقلال اسکاتلند، تأکید کرد که کاتالان‌ها هم خواهان فرصتی مشابه اسکاتلندی‌ها هستند.
کاتالونیا منطقه‌ای ثروتمند در شمال شرقی اسپانیاست که ۷.۵ میلیون نفر جمعیت دارد. فرماندار کاتولونیا روز هجدهم آبان را برای برگزاری همه‌پرسی تعیین کرده، اما ماریانو راهوی، نخست وزیر اسپانیا گفته جلوی برگزاری همه‌پرسی استقلال کاتالونیا را می‌گیرد. آقای ماس گفت: «آنچه که در اسکاتلند و بریتانیا رخ داد ما را به عقب‌نشینی وانمی‌دارد؛ چون چیزی که ما می‌خواهیم فرصتی برای رأی دادن است – همان امکانی که اسکاتلندی‌ها از آن برخوردار شدند.»
پارلمان کاتالونیا روز جمعه با رأی ۱۰۶ به ۲۸ به آقای ماس اختیار داد که فراخوانی برای رفراندوم بگذارد.
در همه‌پرسی کاتالونیا قرار است فقط از رأی دهندگان پرسیده شود که با جدایی از اسپانیا موافقند یا نه. به گفته آقای ماس، پاسخ مثبت به منزله دادن اختیار قانونی به او برای مذاکره برسر راهی است که به استقلال کاتالونیا منتهی شود.
اما قانون اساسی اسپانیا اجازه برگزاری رفراندومی که تمام اسپانیایی‌ها در آن ذینفع نباشند را نمی‌دهد، و کارشناسان معتقدند که دادگاه قانون اساسی برگزاری چنین همه‌پرسی‌ای را غیرقانونی اعلام خواهد کرد.
سانتی رودریگز، عضو پارلمان کاتالونیا که همچون نخست وزیر اسپانیا عضو حزب راست میانه «مردمی» است اعتقاد دارد که رأی دادنِ تنها کاتالان‌ها منصفانه نیست:
«نتیجه همه‌پرسی فقط به آن هفت میلیون نفری که رأی می‌دهند، برنمی‌گردد، ما یک ملت ۴۷ میلیونی هستیم.»
فرهنگ کاتالونیا با دیگر نقاط اسپانیا مشترک است، اما بسیاری از کاتالان‌ها به لحاظ تفاوتی که – عمدتاً از لحاظ زبان – با بقیه کشور دارند، خود را تافته جدابافته می‌دانند. این منطقه که از لحاظ مالی نقطه قدرت اسپانیاست، کلید کمک به رهایی از بحران اقتصادی اسپانیا است – اما ساکنان فکر می‌کنند برای کمک به بقیه کشور مالیات زیادی می‌پردازند.
نظرسنجی‌ها از برابری نسبی تعداد موافقان و مخالفان استقلال حمایت دارد؛ ولی وقتی از مردم پرسیده می‌شود که آیا با کاتالونیای مستقل و بدوون عضویت در اتحادیه اروپا موافقند یا نه، شمار موافقان استقلال به شدت پایین می‌آید.
مارک هوگ، استاد علوم سیاسی در دانشگاه لوون بلژیک می‌گوید تصمیم اسکاتلندی‌ها به رد استقلال ممکن است تلاش‌های دیگر مناطق جدایی طلب در اروپا را سال‌ها به تأخیر بیاندازد:
«اسکاتلندی‌ها می‌توانستند راه را برای استقلال دیگر مناطق باز کنند. ولی این‌طور نشد. حال به یک «پیشگام» جدید احتیاج داریم؛ و این پیشگام جدید برای کسب عضویت اتحادیه اروپا بدون مشکل و مانع، شانس خیلی کمتری دارد.»
حزب «نورترن لیگ» ایتالیا شش ناظر به همه‌پرسی اسکاتلند اعزام کرد و امیدوار بود که رأی «آری» مردم اسکاتلند راه را برای درخواست خودمختاری بیشتر مردم شمال ایتالیا هموار کند. یکی از ناظران ایتالیایی می‌گوید هرچند که مردم اسکاتلند به استقلال رأی منفی دادند، «دستکم به پای صندوق رأی رفتند. ابتالیا به ما حتی اجازه همه‌پرسی نمی‌دهد.»