در حالی که دیپلمات های ارشد ایران و شش قدرت جهانی، از جمله ایالات متحده آمریکا، درگیر مذاکراتی حساس برای رسیدن به یک توافق نهایی و جامع بر سر فعالیت های هسته ای ایران هستند، گروهی از کارشناسان و صاحب نظران در واشنگتن گردهم آمدند تا ابعاد مختلف چنین توافقی را بررسی کنند.
ابعاد مختلف این توافق احتمالی، مدت اعتبار و تضمین های اجرایی آن، پرسش هایی است که گروهی متشکل از کارشناسان هشت اندیشکده و نهاد مستقر در واشنگتن، در نشستی در روز سه شنبه به آن پرداختند.
کارشناس شرکت کننده در جلسه مرکز «وودرو ویلسون» (Woodrow Wilson) معتقد هستند که توافق نهایی میان گروه ۱+۵ و ایران باید بلندمدت باشد تا جلب اعتماد کامل کند و منظور آنها از بلندمدت هم حداقل ۱۰ سال است.
جان ولفستال (John Wolfsthal) معاون مدیر مرکز مطالعات عدم گسترش و تولید سلاح های هسته ای، معتقد است توافق نهایی باید به گونه ای باشد که مورد قبول دولت های آینده در ایالات متحده آمریکا و ایران هم باشد.
وی می گوید «اما برنامه اتمی ایران چه نیازهایی خواهد داشت؟ در حال حاضر نیازهایشان برای حفظ همین درجه فعالیت خیلی کم است و اگر زمانی بیشتر شد، مانند الان در مورد تنها نیروگاه اتمی آنها، روسیه می تواند بازهم نیازشان را برآورده کند. اگر بخواهند نیروگاه بیشتری بسازند، می توانند باز هم از منابع خارجی چون سازمان بین المللی تأمین سوخت استفاده کنند. درهر صورت راه های مختلفی وجود دارد که بتواند شامل حال این توافق نهایی شود.»
داریل کیمبال، (Daryl Kimball) مدیر اجرایی انجمن کنترل تسلیحات، کلید مذاکرات را «تعداد سانترفیوژها و میزان غنی سازی ایران» دانست. به نظر او نباید توافق امروز قربانی نیاز آینده ایران شود و این توافق می تواند جا برای تأمین نیاز بیشتر ایران نیز بگذارد. چرا که اگر توافقی بدست نیاید، شرایط بدتر از امروز خواهد بود.
وی در ادامه گفت «ما هیچ راهی نخواهیم داشت که بفهمیم ظرفیت غنی سازی ایران چیست. در چند سال آینده می تواند از سانترفیوژهای قوی تری بهره بگیرد که آنگاه میزان غنی سازی افرایش خواهد یافت؛ احتمال ذخیره اورانیوم غنی شده بیشتر خواهد شد و در نتیجه زمان لازم برای رسیدن به مرحله آمادگی برای ساخت بمب کمتر خواهد شد و بازرسی های آژانس در همین سطح باقی خواهند ماند و اگر فعالیت پنهانی را آغاز کنند، ما نخواهیم فهمید.»
کیمبال و ولفستال هردو می گویند در مورد فعالیت های مشکوک گذشته ایران باید به دور از هیاهو عمل کرد و معتقدند کشوری که سال ها این مسئله را انکار کرده است، حاضر نخواهد شد بطور علنی آن را بپذیرد. به نظر آنها آژانس بین المللی انرژی اتمی می تواند از این پس با دیدی تیزبینانه تر، مراقب باشد که فعالیت های حساسی در آینده صورت نگیرد.
رابرت لیتواک (Robert Litwak) مدیر مطالعات امنیت بین المللی در مرکز ووردو ویلسون نیز چند چالش را پیش روی این مذاکرات می بیند: یک این که تحریم ها چطور باید لغو شوند و دو این که آیا رئیس جمهوری ایران می تواند توافقی که به آن می رسد را به رهبر، و بعد رهبر هم به نوبه خود به سپاه، سازمان اطلاعات و بسیج بقبولاند. اما به نظر او، اسرائیل بخشی از این قبیل چالش ها نخواهد بود.
وی در همچنین گفت «اگر توافقی انجام شود که از حمایت گسترده بین المللی برخوردار باشد، اسرائیل چاره ای جز پذیرش آن نخواهد داشت؛ حتی اگر در داخل ابراز نارضایتی کنند. علاوه بر این، دیگر دریچه حمله نظامی نیز برای اسرائیل بسته خواهد شد. اما مسلماً آمریکا را تحت فشار خواهد گذاشت که اگر ایران به توافق عمل نکرد، حتماً باید اقدامات تنبیهی در نظر گرفته شود.»
در مورد موشک های قاره پیما، آقای کیمبال گفت باید در مورد کلیه مسائلی که در قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل درج شده گفتگو شود، اما شاید نه در مورد همه در این مذاکرات.
وی همچنین افزود بهتر است فعلاً بر کاهش احتمال تولید سلاح اتمی تمرکز کنند، چرا که موشک قاره پیما بدون کلاهک هسته ای، مصرفی ندارد و گفتگوهای هسته ای نباید به خاطر این مسئله از هم بپاشد.
چهارشنبه ۳۰ آبان ۱۴۰۳ ایران ۲۱:۱۴
