مقاله ای از دیوید سنگر و هلن کوپر برای روزنامه نیویورک تایمز
باراک اوباما رییس جمهوری آمریکا، برای نخستین بار طی چهار سال جنگ داخلی سوریه، اجرای رویکردی مرکب از دیپلماسی و اقدام نظامی را با هدف فشار بر بشار اسد برای ترک قدرت و پایان کشتار آغاز کرده است.
با رسیدن پنجاه نیروی ویژه آمریکایی به سوریه برای تقویت موثرترین گروه های مخالف، دولت اوباما به قماری دست زده است تا جان کری، وزیر امور خارجه ایالات متحده، از اهرم فشار بیشتری در برابر روسیه و ایران و دیگر بازیگران برای پیشبرد دو هدف برخوردار باشد: آتش بس برای محدود کردن دور باطل کشتار و تعیین یک جدول زمانی برای انتقال قدرت.
اما این ماموریت با توجه به شمار کشورهای درگیر، تعدد گروه های شورشی، و شمار اندک نیروهای آمریکا، بسیار دشوار است. حتی مقامات ارشد دولت اوباما در جلسات خصوصی نسبت به کفایت این تلاش ها ابراز تردید می کنند.
هر چند جان کری نسبت به کارآیی دیپلماسی برای پایان دادن به کشتار مردم سوریه ابراز خوش بینی کرده و کاخ سفید را برای کندی حرکت مورد انتقاد قرار داده است، اما به مشاوران خود گفته تردید دارد که استراتژی دیپلماسی پر تحرکش بتواند نیروهای متعدد به شدت متضاد را به سوی یک راه حل سیاسی رهنمون کند.
وزیر خارجه ایالات متحده پایان این هفته راهی وین می شود تا با فراخواندن بسیاری از همسایه های سوریه و قدرت های اروپایی، بیانیه مبهم دو هفته پیش را به یک طرح توافق سیاسی بدل کند.
با رسیدن پنجاه نیروی ویژه آمریکایی به سوریه برای تقویت موثرترین گروه های مخالف، دولت اوباما به قماری دست زده تا جان کری از اهرم فشار بیشتری در برابر روسیه و ایران و دیگر بازیگران برخوردار باشد
جان کری برای آوردن نماینده ای از دولت بشار اسد یا گروه های شورشی به میز مذاکرات، با چالش هایی روبرو بوده است. وندی شرمن معاون سیاسی پیشین او در وزارت خارجه در این باره می گوید: "تا زمانی که کور سوی امیدی وجود دارد او از تلاش دست نخواهد کشید."
رویکرد دولت اوباما برای ایجاد اهرم فشار در مذاکرات سوریه، شبیه استراتژی او در کشاندن ایران به میز مذاکرات هسته ای از طریق ترکیبی از تحریم های اقتصادی، حضور نظامی در منطقه خلیج فارس، و عملیات مخفی است.
اما تفاوت ایران با سوریه در این است که قدرت های جهانی بر سر سوریه موضعی مشترک ندارند.
آمریکایی ها شکافی میان موضع روسیه و ایران بر سر باقی ماندن اسد در قدرت مشاهده کرده اند و معتقدند حتی موضع ایران در حمایت از اسد ممکن است تنها یک ژست سیاسی باشد.
در آن سوی میز مذاکرات هم اتحاد چندانی دیده نمی شود. بسیاری از وزیران خارجه حاضر در نشست دو هفته پیش به طور خصوصی بقای سوریه به عنوان یک کشور یکپارچه را به پرسش گرفتند. بسیاری از تحلیلگران اطلاعاتی که گزارش هایی برای رییس جمهوری آمریکا تهیه می کنند هم چنین تردیدهایی را ابراز کرده اند.
اندرو تبلر، کارشناس امور سوریه در انستیتو واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک، می گوید: "این استراتژی نیست بیشتر شبیه مجموعه ای از تلاش ها است."
رویکرد دولت اوباما برای ایجاد اهرم فشار در مذاکرات سوریه، شبیه استراتژی او در کشاندن ایران به میز مذاکرات هسته ای، از طریق ترکیبی از تحریم های اقتصادی، حضور نظامی در خلیج فارس، و عملیات مخفی است.
دیپلمات ها در سازمان ملل متحد به طرح پیشنهادی روسیه اشاره می کنند که در آن به مجری انتخابات آتی در سوریه اشاره ای نشده است. در طرح پیشنهادی روس ها هیچ نامی از بشار اسد نیست. مقام های آمریکایی و اروپایی گفته اند هر انتخاباتی باید بدون دخالت اسد برگزار شود و سوری های گریخته از آن کشور را هم در بر بگیرد.
تلاش ها بر سر سوریه، همچون کوشش های ناکام برای برقراری صلح میان فلسطینیان و اسراییلی ها در سال ۲۰۱۳ و توافق تا اینجا موفق هسته ای با ایران، به دغدغه ای برای جان کری تبدیل شده است. وزیر خارجه آمریکا طی سفر هفته گذشته اش به کشورهای آسیای مرکزی، از هر فرصتی برای تماس های تلفنی حین پرواز و در هتل برای حفظ تلاش های دیپلماتیک استفاده می کرد.
مقام های دولت اوباما می گویند جان کری در جلساتی در کاخ سفید، این بحث را مطرح کرده بود که بدون فشار همزمان نظامی و دیپلماتیک آمریکا، مداخله روسیه برای حفظ اسد به نابودی واقعی سوریه می انجامد.
اما پرسش این است که آیا عنصر نظامی این استراتژی که روندی بر خلاف عزم دولت اوباما به عدم اعزام نیروی رزمی بود آیا باعث تفاوتی خواهد شد یا نه.
مقام های دولت اوباما می گویند جان کری در جلساتی در کاخ سفید، این بحث را مطرح کرده بود که بدون فشار همزمان نظامی و دیپلماتیک آمریکا، مداخله روسیه برای حفظ اسد به نابودی واقعی سوریه می انجامد.
فرید زکریا، روزنامه نگاری که مرتب با رییس جمهوری آمریکا صحبت می کند در یادداشتی در واشنگتن پست پیش بینی کرد که "آنچه اوباما انجام می دهد نتیجه نخواهد داشت. آمریکا طی چند ماه با همین چالش روبرو خواهد شد که عقب بکشد یا ادامه دهد. تا اینجا پرزیدنت اوباما هر بار با افزایش مداخله واکنش نشان داده است."
اشتون کارتر وزیر دفاع آمریکا، در راستای نمایش آمادگی ایالات متحده برای انجام اقدامات بیشتر، روز یکشنبه گفت اگر آمریکا نیروهای محلی بیشتری را در سوریه برای همکاری بیابد آماده اعزام نیروی بیشتر است.
کاخ سفید امیدوار است ائتلافی از سوری ها، عرب ها، و کردها با کمک خلبانان و نیروهای ویژه آمریکا بتوانند مناطقی را در سوریه تصرف کرده و در اختیار نگاه دارند. آمریکا همچنین قصد تشدید حملات هوایی را دارد. باراک اوباما در این راستا دوازده هواپیمای جنگی آ-۱۰ و شمار بیشتری اف-۱۵را در پایگاه هوایی اینجرلیک ترکیه مستقر کرده است.
تئوری کاخ سفید این است که ترکیبی از تلاش های دیپلماتیک و نظامی، طی زمان، فشار را برای کناره گیری اسد شدت می بخشد. البته در حال حاضر تمرکز اصلی نه بر ضربه زدن به سنگرگاههای اسد که بر پایگاه های داعش و پایتخت شان، شهر رقه، است.
تئوری کاخ سفید این است که ترکیبی از تلاش های دیپلماتیک و نظامی، طی زمان، فشار را برای کناره گیری اسد شدت می بخشد.
اما مشکل بسیار جدی تری وجود دارد: شناسایی نیروهای دوست و دشمن در میدان جنگ در سوریه. در هفته های اخیر شماری از گروه های شورشی مورد حمایت آمریکا هدف بمباران هواپیماهای روسی قرار گرفتند. مقام های آمریکایی معتقدند مسکو اگر چه ادعا می کند که داعش را هدف گرفته است اما قصد پاکسازی تمام مخالفان اسد را دارد.
سرانجام مقام های آمریکایی و روسی باید فهرستی ها از نیروهای مورد حمایت خود را که فکر می کنند در جریان آتش بس و انتقال قدرت قابل اعتماد هستند در اختیار همدیگر بگذارند. مقام های آمریکایی می گویند نگرانند که در صورت ارائه چنین لیستی اسد و روسیه فوری آن ها را هدف حملات نظامی قرار دهند.
مشکل عملی بعدی مهندسی یک آتش بس و برگزاری همه پرسی برای جایگزینی اسد است.
مقام های آمریکایی می گویند ۵۰ نیروی ویژه اعزامی به فرماندهی نیروهای محلی در شمال سوریه ملحق خواهند شد و شبه نظامیان کرد موسوم به یگان های مدافع خلق را که شدیدترین ضربه ها را به داعش در نزدیکی مرز ترکیه وارد آورده اند هماهنگ خواهند کرد.
* برگردان فارسی این مقاله تنها برای آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.