نشست صلح اوکراین که قرار است در ماه ژوئن در سوئیس برگزار شود، بار دیگر موضوع بی‌طرفی این کشور را به چالش کشیده است.
این نشست که به ابتکار سوئیس و با حمایت غرب برگزار می‌شود، با هدف یافتن راه‌هایی برای کاهش تنش‌ها و تسهیل روند صلح در اوکراین برگزار خواهد شد. با این حال، عدم حضور روسیه در این نشست و همچنین حمایت گسترده غرب از آن، سوالاتی را در مورد بی‌طرفی سنتی سوئیس مطرح کرده است.
سوئیس در دی ماه سال ۱۴۰۲ به درخواست ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین پاسخ مثبت داد و میزبانی این نشست را – که روسیه به آن دعوت نشده است – پذیرفت.
البته دیپلمات‌های غربی و کارشناسان سیاست خارجی سوئیس معتقدند که این نشست به جای پایان دادن به جنگ بیشتر به دنبال راه‌هایی برای کاهش خطرات ناشی از تهاجم مسکو به اوکراین و تلاش برای منزوی کردن روسیه است.
وزارت خارجه سوئیس در پاسخ به درخواست خبرگزاری رویترز در بیانیه‌ای گفت که بی‌طرفی سوئیس «مستمر» است «ولی به معنی بی‌تفاوت بودن نیست» و « سوئیس به شدت تجاوز روسیه به اوکراین را محکوم می‌کند. خارج از حیطه نظامی، حق بی‌طرفی مانع همبستگی و حمایت از اوکراین و مردم آن نمی‌شود.»
سوئیس می‌گوید که این نشست باید راه را برای «فرآیند آتی صلح» هموار کند و بر موضوعات مهم جهانی مانند ایمنی هسته‌ای، آزادی کشتیرانی، امنیت غذایی و مسائل بشردوستانه متمرکز باشد.
سوئیس معتقد است که روسیه نیز باید در این روند مشارکت داشته باشد ولی علت عدم دعوتش به این نشست این است که بارها اعلام کرده که علاقه‌ای به مشارکت ندارد.
مسکو سوئیس را یک «دشمن علنی» دانسته و این کشور را به ویژه به دلیل تصویب تحریم‌های اروپا علیه مسکو، برای میانجی‌گری صلح مناسب ندانسته است.
دیپلمات‌ها معتقدند که اگر این نشست بتواند با متحدان روسیه در زمینه‌های مورد علاقه به توافق برسد، فشار بر مسکو برای نوعی سازش افزایش خواهد یافت.
همزمان حمایت اروپا از این نشست در حال تقویت است و از جمله اولاف شولتز، صدراعظم آلمان و رهبران اسپانیا، لهستان و فنلاند برای شرکت در آن اعلام آمادگی کرده‌اند.
توماس بورر، سفیر سابق سوییس در آلمان می‌گوید «نه روس‌ها و نه متحدان غربی، ما را بی‌طرف نمی‌دانند» و تاکید می‌کند که منافع تجاری و امنیتی سوییس با اروپای غربی، آمریکای شمالی و متحدان آن‌ها گره خورده است.
حدود دو سوم صادرات سوییس به این کشورها می‌رود و سوییس تقریبا به طور کامل با کشورهای عضو ناتو احاطه شده است.
فرانزیسکا راث، قانون‌گذار سوسیال دموکرات چپ میانه در پارلمان سوییس می‌گوید: «بی‌طرفی راهی برای طفره رفتن برای کشوری است که عملا از امنیتی برخوردار است که دیگران آن را تامین می‌کنند.» او می‌گوید که کمک به اوکراین بر مفهوم منسوخ شده بی‌طرفی ارجحیت دارد و سوئد و فنلاند را مثال می‌زند؛ دو کشور از لحاظ تاریخی بی‌طرف اروپا که پس از تهاجم روسیه به اوکراین به ناتو پیوسته‌اند.
ولی دنیل ووکر، سفیر سابق سوییس در استرالیا، سنگاپور و کویت معتقد است که بی‌طرفی ریشه محکمی در روان سوییس دارد و فارغ از نیروهای ژئوپلیتکی که که به سوییس فشار می‌آورند، کنار گذاشتن آن چیزی هم‌طراز لغو سلطنت در بریتانیا خواهد بود.
مرکز مطالعات امنیتی زوریخ در فروردین ماه گذشته نتیجه پژوهشی را منتشر کرد که نشان می‌داد که گرچه اکثریت سوییسی‌ها طرفدار نزدیک شدن این کشور به ناتو هستند ولی هنوز ۹۱ درصد سوییسی‌ها احساس می‌کنند که این کشور باید بی‌طرف بماند. البته ۲۶ درصد سوییسی‌ها هم طرفدار اتخاذ «موضعی روشن» به نفع یک طرف در درگیری‌های نظامی خارجی هستند، که افزایشی ۸ درصدی را نسبت به سال ۱۴۰۰ از خود نشان می‌دهد.
