روسیه روز دوشنبه ۱۰ آذر ماه پروژه خط لوله «جریان جنوبی» برای تامین گاز جنوب اروپا (بدون عبور از اوکراین) را، با استناد به اعتراض اتحادیه اروپا، کنار نهاد و به جای آن از ترکیه به عنوان شریک ترجیحی خود، با وعده یک تخفیف خوب، برای ساخت خط لوله جایگزین نام برد.
اتحادیه اروپا، که با مسکو بر سر بحران اوکراين اختلاف دارد و خواهان کاهش وابستگی انرژی خود به روسیه است، به خط لوله ۴۰ ميليارد دلاری «جریان جنوبی»، که قرار بود از طريق بلغارستان وارد اتحادیه اروپا شود، به دلايل رقابتی اعتراض کرده بود.
خط لوله زیر دریای پیشنهادی به ترکیه، با ظرفیت سالانه ۶۳ میلیارد متر مکعب – يعنی بیش از چهار برابر خرید سالانه ترکیه از روسیه – با چنین مشکلاتی روبرو نيست. روسیه پيشنهاد کرده است آن را با یک ترمینال گازی در کرانه جنوب شرقی اتحادیه اروپا، يعنی مرز ترکیه و یونان، برای تامین گاز جنوب اروپا ترکیب کند.
مدیرعامل گازپروم، شرکت دولتی صادرکننده گاز روسیه، که همراه ولادیمیر پوتین رئيس جمهوری روسيه برای ديدار يک روزه در آنکارا بسر می‌برد، به خبرنگاران گفت که «جریان جنوبی بسته شد. همين.»
پوتین اتحادیه اروپا را متهم کرد که منافع بلغارستان، که به شدت به گاز روسیه متکی است، را ناديده گرفته و حق استقلال خود را نیز انکار کرده است. وی همچنین گفت مسدود کردن پروژه جريان جنوبی «با منافع اقتصادی اروپا تناقض دارد و به آن صدمه می‌زند.»
او اعلام کرد که مسکو در مورد صادرات گاز به ترکیه در سال آينده ۶ درصد تخفيف می‌دهد و امسال نیز سه میلیارد مترمکعب بیشتر از سال گذشته به ترکيه گاز ارسال می‌کند.
در تقابل با اتحادیه اروپا؟
با این وجود، تعمیق پيوندهای انرژی روسيه و ترکيه، که نامزد عضويت در اتحادیه اروپا است، احتمالا هشدارهايی را در اروپا و ایالات متحده بدنبال خواهد داشت، بويژه که قدرت‌های غربی تحریم‌های اقتصادی را عليه مسکو به دليل اقداماتش در قبال اوکراین اعمال کرده‌اند، و اروپا در تلاش است از وابستگی خود به انرژی روسیه بکاهد.
اتحاديه اروپا حدود ۳۰ درصد نیازهای گازی خود را از روسيه وارد می‌کند، که نیمی از آن از طريق اوکراین تامین می‌شود.
درحالی‌که مجارستان، اتريش، صربستان و بلغارستان به خط لوله جريان جنوبی به ديده راه حلی در مقابل ريسک قطع عرضه از طريق اوکراين می‌ديدند، بروکسل و واشنگتن آن را به مثابه حربه‌ای در دست مسکو برای خفه کردن اروپا در نظر داشتند. خط لوله جنوبی در استراتژی اروپا اختلال‌هایی بوجود آورده بود. با اين همه، با توقف رشد اقتصادی و چشم‌انداز گاز آذربايجان (از دريای خزر به ايتاليا) که از سال ۲۰۲۰ میلادی عرضه خواهد شد، از جاذبه آن کاست.
روسیه درحال‌حاضر عرضه‌کننده اصلی انرژی ترکیه بوده، و آن کشور دومين شریک تجاری بزرگ روسیه پس از آلمان است. این منافع اقتصادی تاکنون بر اختلاف عمیق درمورد اوکراین، و بویژه بر سر جنگ داخلی چهار ساله سوریه، فائق آمده است.
درحالی که روسیه پشت سر بشار اسد رئیس جمهوری سوریه ايستاده است، رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه، شديدترين حملات را به وی کرده و از شورای امنیت سازمان ملل متحد، و بويژه روسیه، به دلیل به تاخیر انداختن یک واکنش بین‌المللی به جنگ در سوریه انتقادهای تندی کرده است.
اردوغان در يک نشست مطبوعاتی مشترک با ولادیمیر پوتین گفت «رئیس جمهوری [پوتین] ارزیابی متفاوتی دارد؛ ما با هم در مورد نياز به یک راه حل توافق داريم، اما در مورد ابزار رسيدن به آن يا يکديگر اختلاف داريم.»
