دکتر جلال پارسایان، تحلیلگر امور بین‌المللی
تصمیم ایالات متحده برای اجرای مانور دریایی مشترک با ارتش امیرنشین قطر، و همچنین نهایی شدن قرارداد فروش جنگنده آمریکایی به قطر، هر دو می‌تواند نشان ادامه کوشش ایالات متحده برای کاهش تشنج در حوزه خلیج فارس و ترمیم روابط کشورهای عرب آن منطقه باشد.
دولت آمریکا برای ادامه مبارزه با تروریسم گروه‌های اسلامی و همچنین ایستادگی در برابر جمهورى اسلامی ایران، به این متحدان عرب نیاز دارد.
دو فروند رزمناو آمریکایی که برای شرکت در مانور مشترک با ارتش قطر در بندر حمد لنگر انداختند، و همچنین قطعی شدن فروش جنگنده‌های آمریکایی به آن امیرنشین، هر دو نشان این تلاش است – گرچه هر دو اقدام مدت مدیدی پیش از آغاز تحریم‌های عربستان علیه قطر برنامه‌ریزی شده بود.
پرزیدنت ترامپ از عربستان و دیگر کشورهایی که در تحریم قطر همکاری دارند خواسته بود که از بحرانی تر شدن اوضاع خودداری ورزند. وزارت امور خارجه و دفاع ایالات متحده نیز از زبان سخنگویان خود اعلام کردند که ادامه همکاری با همه امیرنشین‌ها برای به ثمر رساندن پیکار علیه تروریسم و آشوبگری در منطقه امری ضروری است.
قطر امیرنشین كوچكى است که می‌کوشد با همه عوامل تاثیرگذار در منطقه همکاری داشته باشد. قطر از یک سو گروه‌های تروریستی مانند اخوان المسلمین مصر و حماس را پناه داده و همزمان نوعی روابط پنهان و نیمه آشکار با اسرائیل دارد.
قطر همچنین با جمهورى اسلامی ایران روابط دوستانه را حفظ کرده و با ترکیه پیمان نظامی و همکاری‌های منطقه‌ای دارد.
ایالات متحده دارای یک پایگاه بزرگ نظامی در قطر است که مرکز فرماندهی نیروی هوایی آمریکا در خاورمیانه در آن جا مستقر است و حوزه عملیاتی آن از افعانستان و ایران تا سوریه و عراق را شامل می‌شود. در این پایگاه یازده هزار سرباز و افراد نظامی مستقر هستند که بخشی از آنها سربازان کشورهای هم پیمان با آمریکا هستند.
هفته پیش ایالات متحده قرارداد فروش جنگنده های اف -۱۵ به قطر را قطعی کرد. ظاهرا این اقدام با تحریم‌ها علیه قطر مباینت دارد، ولی نشان سنجیدگی سیاست ایالات متحده در رابطه با کشورهای خاورمیانه است.
قرارداد فروش ۳۶ فروند اف – ۱۵ به قطر در دوران ریاست جمهوری پرزیدنت اوباما تدوین شده بود که ارزش کلی آنها به ۱۲ میلیارد دلار می رسد. به گفته آگاهان، به موجب این قرارداد، قطر می تواند در آینده میزان خرید خود را به ۷۲ فروند برساند که باید بابت آن جمعا ۲۱ میلیارد دلار بپردازد.
عربستان سعودی نیز هنگام دیدار پرزیدنت ترامپ از آن کشور چند صد میلیارد دلار هواپیما و دیگر جنگ افزارهای آمریکایی سفارش داد.
سخنگوی وزارت دفاع ایالات متحده گفت که تصمیم به فروش جنگنده‌ها به قطر موجب تقویت توانایی‌ها در مبارزه با تروریسم خواهد شد.
سفیر قطر در واشنگتن گفت که فروش جنگنده‌های آمریکایی به آن کشور نشان ادامه روابط حسنه بین طرفین است.
مناسبات دوستانه و همکاری‌های گوناگون بین آمريكا و قطر بسیار ریشه‌دارتر از آن است که به کلی مختل شود.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز گفت: گرچه قرار داد فروش جنگنده ها از دوران پرزیدنت اوباما تدوین شده بود، ولی تائید نهایی آن در دولت پرزیدنت ترامپ نشان تداوم دوستی و همکاری بین طرفین است.
گمان می‌رود که ایالات متحده از تلاش‌های میانجیگری نیز که همچنان ادامه دارد استقبال می‌کند. از یک سو وزیر خارجه ترکیه مولود چاووش اوغلو با سفر به کویت و عربستان کوشید بر اختلافات پل بزند و همزمان کویت نیز به کوشش خود در این راستا ادامه می دهد.
برای ترکیه رفع بحران دارای اهمیت سیاسی و بازرگانی بزرگی است. ارتش ترکیه دارای یک پایگاه كوچك نظامی در قطر است – ولی همچنین امیدوار است که مقاطعه کاران ترک بتوانند برای آماده سازی قطر به منظور میزبانی بازی های المپیک در سال ۲۰۲۲ بیشترین پروژه ها ساختمانی را به خود اختصاص دهند.
در همین حال، رهبران عربستان چنین تداعی می‌کنند که حاضر به کوتاه آمدن نیستند و به عکس می‌کوشند دامنه تحریم‌ها را گسترش دهند و تعداد بیشتری از کشورهای مسلمان را به آن بکشانند. ولی نواز شریف نخست وزیر پاکستان در دیداری که از ریاض داشت، درخواست ملک سلمان بن عبدالعزیز را برای پیوستن به تحریم‌ها رد کرد.
احتمال می رود که اقدامات کنونی برای ناچار ساختن قطر به اخراج عوامل تروریستی از آن امیرنشین، در مرحله کنونی کافی باشد – گرچه هنوز معلوم نیست که آیا قطر واقعا رهبران اخوان المسلمین و حماس و دیگر گروه‌های تروریستی را از آن امیرنشین اخراج کرده است یا نه.
گمان می‌رود که از دیدگاه ایالات متحده، خطر درگیری با ایران نیز ایجاب می‌کند که بحران با قطر هرچه زودتر فرو نشيند. آمریکائیان ادامه تحریکات نیروی دریایی سپاه پاسداران در آب های خلیج فارس را امری وخیم می دانند. حضور نظامی گسترده ایالات متحده در امیرنشین‌ها، می تواند یک نیروی بازدارنده آمریکایی در برابر ایران باشد.
این نوشتار، ارزیابی نگارنده آن است که در چارچوب بحث آزاد انتشار می یابد و الزاما بازتاب دهنده دیدگاه های صدای آمریکا محسوب نمی‌شود.
