وزیر خارجه آمریکا روز چهارشنبه ۲۲ اردیبهشت از گزارش وزارت خارجه ایالات متحده در رابطه با وضعیت آزادی مذهبی در جهان در سال ۲۰۲۰ رونمایی کرد. در این گزارش به طور ویژه به نقض حقوق اقلیت‌های مذهبی در ایران اشاره شده است. در زیر بخش‌هایی از این گزارش، آمده است:
- دیباچه
در قانون اساسی جمهوری اسلامی آمده که همه شهروندان باید از حقوق خود مانند حقوق بشر، فعالیت سیاسی، اقتصادی و دیگر حقوق برخوردار باشند. قانون اساسی همچنین زرتشتی‌ها، یهودی‌ها و مسیحیان را به رسمیت می‌شناسد و می‌گوید می‌توانند در «حوزه محدودیت قانون» جامعه مذهبی تشکیل دهند ولی کسانی که تغییر دین داده باشند را دربر نمی‌گیرد.
در سپتامبر سال پیش، (شهریور پارسال) دیوان عالی حکم اعدام هفت مسلمان سنی به اتهام‌هایی چون «اقدام علیه امنیت ملی» و «خبرپراکنی دروغ علیه نظام» و «محاربه» تایید کرد. در ماه اکتبر، ماموسا رسول حمزه‌پور رهبر دینی سنی کرد در خانه‌اش در پیرانشهر بازداشت شد و از سرنوشت او خبری نیست.
در ۱۴ اکتبر، مقامات در شهر برازجان محمدرضا (یوهان) امیدی، یک نوکیش مسیحی را به اتهام نوشیدن جرعه‌ای شراب در عشای ربانی، ۸۰ ضربه شلاق زدند.
در ۲۲ نوامبر گزارش شد به خانه شماری از بهاییان در سرتاسر کشور یورش برده شد.
در ماه مه گزارش دادند ۱۴ عضو «تکفیری» در خوزستان دستگیر شده‌اند.
به گزارش نهادهای حقوق بشری، معلم‌ها، دانشجویان و فعال مدنی سنی‌مذهب در جریان ماه رمضان بازجویی و دستگیر شدند.
در ۲۷ اکتبر گزارش شد ۳۸ بهایی از جمله ۱۶ مرد و ۲۲ زن به زندان افتادند.
اقلیت‌های غیرمسلمان و کسانی که با شاخه‌های دیگری از اسلام مانند آیین بهاییت ارتباط دارند، مورد تبعیض، تعقیب قضایی و آزار و اذیت قرار می‌گیرند. گزارش‌ها حاکی است خرابکاری قبرستان بهاییان ادامه دارد.
از سال ۱۹۹۹ ایران در فهرست «کشورهای مورد نگرانی خاص» قرار دارد. در دوم دسامبر سال گذشته وزیر خارجه آمریکا حضور ایران در این فهرست را تایید کرد.
- جمعیت‌شناسی اقلیت‌های مذهبی در ایران
دولت آمریکا تخمین می زند که جمعیت ایران تا اواسط سال ۲۰۲۰ حدود ۸۵ میلیون نفر بوده است. طبق برآوردهای دولت ایران، مسلمانان ۹۹.۴ درصد جمعیت کشور را تشکیل می دهند که ۹۰ تا ۹۵ درصد از این جمعیت شیعه هستند، ۵ تا ۱۰ درصد آنها سنی هستند که بیشتر شامل ترکمن ها، عرب ها، بلوچ ها، کردها می شوند که به ترتیب در استان های شمال شرقی، جنوب غربی، جنوب شرقی و شمال غربی ساکن هستند.
آوارگان افغان، مهاجران اقتصادی، و افرادی که خانه های خود را ترک کرده اند بخش قابل توجهی از جمعیت سنی را تشکیل می دهند اما آمار دقیق تفکیک شده از جمعیت شیعه ها و سنی های آوارگان افغان موجود نیست.
آمار رسمی نیز در خصوص تعداد مسلمانان صوفی موجود نیست اما آمار غیررسمی تعداد آنها را چند میلیون نفر گزارش کرده است.
طبق برآوردهای دولت آمریکا، گروه هایی که کمتر از یک درصد جمعیت را تشکیل می دهند شامل: بهاییان، مسیحیان، اهل حق، یهودیان، مندائیان، و زرتشتی ها هستند. سه اقلیت بزرگ غیرمسلمان در ایران، بهاییان، مسیحیان و اهل حق هستند.
طبق آمار دیده بان حقوق بشر، دست کم ۳۰۰هزار بهایی در ایران زندگی می کنند.
مرکز دولتی آمار ایران می گوید ۱۱۷هزار مسیحی در ایران هستند. اما برخی از برآوردها می گوید که تعداد واقعی مسیحیان بسیار بیشتر از آمار رسمی است. آمار «پایگاه داده های مسیحیان جهان» می گوید حدود ۵۴۷هزار مسیحی در ایران هستند. یک سازمان مسیحی دیگر به نام «کشیشان عیلام» می گوید بین ۳۰۰هزار تا ۱ میلیون مسیحی ممکن است در ایران باشند.
گروه های زرتشتی و مرکز دولتی آمار ایران، آمار زرتشتی ها را حدود ۲۵هزار نفر اعلام کرده اند. « انجمن کلیمیان تهران» نیز جمعیت یهودیان را حدود ۹هزار نفر گزارش کرده است در حالی که نمایندگان جامعه یهودیان کشور در مصاحبه ای که در سال ۲۰۱۸ با شبکه پی.بی.اس آمریکا داشتند، تعداد یهودیان ایران را ۱۵هزار نفر عنوان کردند.
آمار مندائیان در رسانه های دولتی ۱۴هزار نفر گزارش شده است.
طبق سرشماری در سال ۲۰۱۱ تعداد افرادی که غیردینی هستند، بین سال های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۱ بیست درصد افزایش یافت که ناظران دانشگاهی و دیگران نیز پیشتر عنوان کرده بودند که شمار افراد خداناباور و یا افراد دیگر نظیر افرادی که خود را پیرو مذهب خاصی نمی دانند در ایران افزایش یافته است. اما این گروه از افراد معمولا به طور علنی شناسایی نمی شوند چون با خطر بازداشت خودسرانه، شکنجه و حکم اعدام روبرو هستند.
- وضعیت احترام دولت به آزادی مذهبی
بخشی از این گزارش می گوید که شهروندان اقلیت های مذهبی که به طور رسمی شناخته شده اند باید مشخصات خود را به مقامات بدهند ولی قوانین ایران، افرادی را که به مسیحیت تغییر دین داده اند به رسمیت نمی شناسد و آنها نمی توانند از همان حقوقی برخوردار شوند که جامعه مسیحیان برخودار هستند.
این گزارش همچنین می گوید که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت اطلاعات فعالیت اقلیت های مذهبی را رصد می کند. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز فعالیت کلیساها را رصد می کند.
وزارت آموزش و پرورش دوره های درسی دینی مدرسه ها را تعیین می کند و همه این دوره های باید شامل درسی درباره آموزه های اسلام شیعه باشد.
اقلیت های شناخته شده مذهبی جز مسلمانان سنی می توانند مدارس خصوصی خود را اداره کنند.
قانون بهاییان را از تاسیس و یا اداره کردن موسسات آموزشی خودشان منع کرده است و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، طی دستوری بهاییان را از تحصیل در دانشگاه ها منع کرده است.
- وضعیت احترام جامعه به آزادی مذهبی
این گزارش به موارد متعدد نقض حقوق اقلیت‌های مذهبی در ایران پرداخته است از جمله اظهارات روحانی اهل سنت، «ملاحمید فرجی» که پیروان دین یاری را کافر و شیطان‌پرست دانسته بود و گفته بود «یارسانی‌ها برادر ما نیستند و اخوت تنها در اسلام امکان‌پذیر است.»
در بخش دیگری از این گزارش، به تخریب مقبره‌های اقلیت یارسان (اهل حق) در کرمانشاه و سایر نقاط کشور اشاره شده و عنوان شده است که یارسان‌ها در خارج از کشور از ادامه تبعیض گسترده علیه اقلیت یارسان از جمله در مدارس و تبعیض شغلی خبر می‌دهند و می‌گویند مبلغان شیعه همچنان به ترویج تبعیض اجتماعی علیه یارسان‌ها دامن می زدند.
در مورد وضعیت بهائیان، گزارش وزارت خارج آمریکا به خشونت اجتماعی علیه آنها اشاره کرده است و با استناد به گزارش‌های سازمان‌های غیرانتفاعی که وضعیت آنها را کنترل می‌کنند، به مواردی از جمله خشونت فیزیکی علیه آنان و تخریب گورستان‌های آنها اشاره کرده است و اینکه مجرمان بدون مجازات به این اقدامات خود ادامه می‌دهند.
در گزارش وزارت خارجه آمریکا در رابطه با وضعیت آزادی مذهبی تأکید شده است که دولت ایالت متحده آمریکا در مجامع بین‌المللی و از طرق مختلف، سوء استفاده از اقلیت های مذهبی را محکوم کرده است.
این موارد شامل بیانیه‌های مقامات ارشد دولت آمریكا، استفاده از رسانه‌های اجتماعی ، حمایت از تلاش های سازمان ملل و سازمان‌های غیردولتی ، ابتكارهای دیپلماتیک و اعمال تحریم است.
مقامات ارشد دولت آمریكا علناً خواستار آزادی زندانیانی شده‌اند كه به خاطر اعتقادات مذهبی خود بازداشت شده‌اند.
در این بخش اشاره شده است که ایران از سال ۱۹۹۹، تحت «قانون آزادی مذهبی بین المللی» مصوب سال ۱۹۹۸، ایران را به دلیل نقض آزادی مذهبی، به عنوان «کشوری با نگرانی ویژه» و یا «سی پی سی» تعیین کرد.
در دوم ماه دسامبر، وزیر خارجه ایالت متحده آمریکا، ایران را دوباره به عنوان «سی پی سی» تعیین کرد و بر اساس موارد جدی نقض حقوق بشر، محدودیت‌های مداوم مسافرتی را با استناد بر «قانون کاهش تهدید ایران و حقوق بشر سوریه» مصوب سال ۲۰۱۲ برای تعدادی از افراد وضع کرد.
