کابوس کرونا، بحران هالیوود، و چالش‌های سینمای جهان؛ دست‌اندرکاران سینما چه آینده‌ای را می‌بینند

نوید نگهبان می‌گوید که علی رغم این که به تدریج تولید برخی سریال‌های تلویزیونی و فیلم‌های سینمایی آغاز شده است، ولی به طور کلی همه چیز آرام است و فعالیت زیادی انجام نمی‌شود.

بحران کنونی فقط یک مشکل آمریکایی نیست و سایر کشورهای جهان را نیز تحت تأثیر قرار داده است.

به گزارش تارنمای «وُرلد اکانامیک فورام»، ارزش روزانه صنعت سینما، تلویزیون، و‌ هنرهای خلاقه در اقتصاد بریتانیا، حدود ۶۰ میلیون پوند است و با توجه به این که در این دوره بحرانی هزاران نفر مشاغل خود را از دست دادند، این موضوع سایر بخش‌های اقتصادی جامعه را نیز تحت تأثیر قرار داده است.

در شرایطی که برخی از فیلم‌های سینمایی یا سریال‌های تلویزیونی آمریکایی در سایر کشورهای جهان تولید می‌شوند، توقف تولید این پروژه ها بر اقتصاد محلی این مناطق نیز تأثیرگذار است.

شهره آغداشلو، هنرمند نامدار ایرانی‌تبار و نامزد جایزه اسکار که یکی از بازیگران اصلی سریال «اکسپنس» محصول آمازون است، در گفت‌و‌گو با بخش فارسی صدای آمریکا با اشاره به توقف فیلمبرداری فصل جدید این مجموعه در استان انتاریو و شهر تورنتو کانادا، یادآور می‌شود که او‌ و اکثر بازیگران و عوامل غیرکانادایی به کشورهای خود بازگشته‌آند و بدون شک همه‌گیری ویروس کرونا یک چالش جهانی برای این صنعت است.

در این میان شرایط برای هنرمندان یا دست اندرکاران فعال در مراحل «پُست پروداکشن» (یا پسا تولید) متفاوت است و تعدادی از آنها هنوز در حال کار بر روی پروژه هایی هستند که مراحل تصویربرداری آنها در گذشته انجام شده است.

کامی عسگر، مدیر و تدوینگر صدا و نامزد دریافت جایزه اسکار، در گفت‌و‌گو با بخش فارسی صدای آمریکا می‌گوید که او پس از ۳ هفته استراحت، پیشنهادهای کاری مختلفی را دریافت کرد و در استودیوی خانگی خود به تدوین صدای فیلم‌هایی مانند «ونوم ۲» پرداخت.

به گفته این هنرمند ایرانی‌تبار، تمامی ارتباطات و مراحل نظارتی از راه دور و به صورت دیجیتالی انجام می‌شود و در موارد نادری یک یا دو نفر با رعایت اصول بهداشتی به استودیوی او مراجعه می‌‌کنند.

سینماهای آمریکا

لغو اکران فیلم‌ها، سینماهای آمریکا به ویژه تالارهای خصوصی و کوچک را با مشکلات بسیاری مواجه کرده است و حتی برخی از سینماهای زنجیره‌ای آمریکا تا مرز ورشکستگی پیش رفته‌آند.

البته اعطای وام‌های دولتی به مشاغل آمریکایی، مهلت برای پرداخت مخارج، و معافیت‌های مالیاتی از جمله عوامل مهمی بود که مانع نابودی سینماهای آمریکا شد.

در این میان برخی استودیوهای فیلمسازی در حال مذاکره با سینماهای بزرگ هستند تا علی رغم قراردادهای طولانی‌مدت طرفین، تغییراتی در برنامه‌های اکران محصولات خود ایجاد کنند.

شرکت یونیورسال اخیراً‌ با سینماهای زنجیره‌ای «اِی ام سی» (AMC) به توافق رسید تا بتواند آثارش را فقط ۱۷ روز پس از اکران سینمایی، به صورت دیجیتالی به مشتریان عرضه کند.

از میان آثاری که بصورت اینترنتی عرضه شدند، می توان به «گری‌هوند» یا «سگ تازی» (به انگلیسی: Greyhound) با بازی تام هنکس، و‌ محصول شرکت سونی اشاره کرد که از طریق «اپل تی وی» منتشر شد.

فیلم «رادیو اکتیو» ساخته مرجان ساتراپی، سینماگر ایرانی فرانسوی، و محصول شرکت «آمازون» نیز از طریق سرویس پخش اینترنتی «پرایم ویدئو» منتشر شد.

اما بدون شک، مهترین فیلم عمده ای که به این صورت عرضه می شود، نسخه جدید و لایو اکشن «مولان» ساخته شرکت «دیزنی» است که علی رغم‌ اکران در برخی از کشورهای جهان، از ماه سپتامبر در آمریکا از طریق شبکه اینترنتی «دیزنی پلاس» و با قیمت ۳۰ دلار در دسترس علاقمندان خواهد بود.

باب چاپک، مدیر عامل «دیزنی» در جریان اعلام بیلان مالی این شرکت، با اشاره به همه‌گیری ویروس کرونا و تعویق چندباره زمان اکران مولان، نمایش اینترنتی این فیلم را تجربه متفاوتی برای شرکت دیزنی توصیف کرد.

هرچند که در هفته‌های اخیر شاهد بازگشایی سینماها در برخی از کشورهای جهان، و‌ به صورت محدود در تعدادی از ایالت‌های آمریکا بوده‌ایم، ولی هنوز مشخص نیست چه زمانی شاهد بازگشایی سراسری در این‌ کشور خواهیم بود و وضعیت آینده بازار آمریکا برای استودیوهای بزرگ فیلمسازی نامعلوم است.

در حالی که برخی از دوستداران هنر هفتم ترجیح می‌دهند که فیلم‌های مورد علاقه خود را در سینما تماشا کنند، ولی استقبال از عرصه دیجیتالی محصولات سینمایی و افزایش تعداد مشترکان شبکه‌های اینترنتی مانند «نتفلیکس»، «آمازون پرایم ویدئو»، «دیزنی پلاس»، و «هولو» قابل توجه است.

هرچند که بخشی از این پدیده به صورت مستقیم با همه‌گیری ویروس کرونا مرتبط است، ولی به عقیده کارشناسان، به دلایل مختلفی هر روز تعداد بیشتری از آمریکاییان با خرید تجهیزات و وسایل لازم، سینماهای کوچک خانگی ایجاد می‌کنند و از این طریق به تماشای آثار مورد علاقه خود می‌پردازند.

براساس نظرسنجی تارنمای هنری «ورایتی»، حدود ۷۰ درصد آمریکاییان گفته‌اند که حتی اگر فیلم‌ها همزمان در سینما و در خانه به یک قیمت ارائه شود، آنها باز هم ترجیح می‌دهند فیلم‌های جدید را فقط در خانه تماشا کنند و این موضوع ممکن است در آینده به تحول بزرگی در صنعت سینمای جهان منجر شود.

در این نظرسنجی تنها ۱۳ درصد گفته‌اند که هنوز علاقمند به تماشای فیلم در سینما هستند و ۱۷ درصد نیز اعلام کردند که نظر مشخصی در این زمینه ندارند و تصمیم نگرفتند.

هرچند که بحران کنونی، استودیوهای بزرگ و فیلم‌های پرهزینه را با چالش‌های بسیاری مواجه کرده است، ولی برای سینمای مستقل و آثار کم بودجه که معمولا فروش زیادی در گیشه ندارند، موقعیتی استثنایی محسوب می شود.

بیژن تهرانی، بنیان‌گذار و سردبیر تارنمای «سینمای بدون مرز» در این باره به بخش فارسی صدای آمریکا گفت: «دوران کرونا باعث پیشرفت سینمای مستقل آمریکا و جهان شده است. این فیلم ها که اغلب با بودجه نازلی ساخته می شوند، با پخش اینترنتی و در خلاء حضور فیلم های هالیوودی توانسته اند به تماشاگران بسیاری دست پیدا کنند. چندین شرکت پخش فیلم های مستقل سینمایی نیز به سرعت دست به کار توزیع این فیلم ها شده اند و حتی برای کمک به سینماهای کوچکی که این آثار را به نمایش می گذارند، بخشی از فروش فیلم ها را به آنها اختصاص می دهند، به این صورت که بلیت تماشای اینترنتی فیلم ها در سایت سینماها نیز عرضه می شوند.»

آغاز محدود پروژه های هنری

اما اکران، یا پخش دیجیتالی فیلم‌های کنونی، مربوط به آثاری است که مراحل تصویربرداری، تهیه، و تولید آنها در دوران پیش از کرونا انجام شده است.

هرچند که با توجه فرآیند طولانی تکمیل یک پروژه سینمایی، هنوز آثار زیادی برای عرضه وجود دارند، ولی ادامه بحران کرونا، بدون شک مهم‌ترین بخش این چرخه اقتصادی یعنی تولید را دچار مشکل می‌کند.

در ماه آوریل گذشته کمیته ای به ریاست استیون سودربرگ، سینماگر مشهور آمریکایی و کارگردان فیلم «شیوع»، تشکیل شد تا ضمن مشورت با مقامات ایالتی، بهداشتی، مدیران استودیوها، و نمایندگان اصناف مختلف هنری، راهکاری مشورتی برای از سرگیری مراحل تولید پروژه‌های سینمایی و تلویزیونی ارائه دهد.

نتیجه بررسی های این کمیته و سایر پژوهش های کارشناسی مرتبط با این موضوع، در نهایت منجر به صدور راهنمای ایمنی ۲۲ صفحه ای شد. به این ترتیب شرکت‌های فیلمسازی بزرگ و کوچک، و تمامی گروه‌های هنری برای آغاز پروژه های خود ملزم به رعایت اصول بهداشتی و ایجاد محیطی به اصطلاح «حباب‌گونه» (bubble) هستند.

این راهنمای ایمنی شامل موارد احتیاطی مختلفی است. ولی به صورت کلی، از تعداد افراد حاضر در صحنه به میزان قابل توجهی کاسته شده است، تمامی بازیگران و دست اندرکاران دو‌ هفته پیش از آغاز پروژه قرنطینه می‌شوند، به صورت روزانه آزمایش می شوند، و اجازه خروج از محل اقامت یا ملاقات با دیگران را ندارند.

هرچند که هنوز فعالیت‌های سینمایی به صورت گسترده در آمریکا از سرگرفته نشده است، ولی شاهد آغاز محدود برخی پروژه‌های هنری در ایالت های کالیفرنیا، نیویورک، و جورجیا هستیم.

تنر کاهن، از عوامل تولید یکی از این پروژه‌های سینمایی در منطقه «لاگونا نیگل» کالیفرنیا، به بخش فارسی صدای آمریکا می‌گوید که تصویربرداری این فیلم ۱۲ روز طول کشید و تمامی بازیگران و دست اندرکاران باید در صحنه ماسک می زدند و دستهای خود را مرتب ضدعفونی می کردند.

به گفته این هنرمند آمریکایی، فردی مانند مأمور بهداشت در صحنه حضور داشت و هر روز دمای بدن افراد را چک‌ می کرد. آنها در هنگام استراحت ملزم به رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی بودند و نباید به یکدیگر نزدیک می‌شدند.

هرچند که آغاز دوباره فیلمبرداری، خبر خوشی برای اهالی سینما محسوب می شود، ولی از طرفی رعایت تمامی این موارد ایمنی، باعث‌ طولانی تر شدن روند کار و ایجاد هزینه های اضافی تولید می شود.

براساس پیش بینی های موجود، مخارج فرآیند تولید در چنین شرایطی به صورت چشمگیری افزایش خواهد یافت که برای شرکت های کوچک و مستقل هزینه بسیار سنگینی است.

البته این مخارج اضافی برای پروژه های بزرگی مانند «مأموریت غیرممکن» با بازی تام کروز رقم قابل توجهی نخواهد بود و ضرر مالی ناشی از تأخیر در اکران فیلم‌های این مجموعه سینمایی محبوب به مراتب بیشتر است.

تام کروز اخیرأ موفق به جلب رضایت مقامات بریتانیا و نروژ شده است تا علی رغم محدودیت‌های مرتبط با کرونا، تصویربرداری فیلم‌های جدید مأموریت غیرممکن را در این کشورها آغار کند.

تصویربرداری این پروژه ها نیز با رعایت کامل اصول بهداشتی و در محیطی حباب‌گونه انجام می‌شود که همین موضوع نیز منجر به تحمیل هزینه‌های اضافی چند میلیون دلاری به پروژه خواهد شد.

دواین جانسون، بازیگر محبوب آمریکایی، نیز اخیراً اعلام کرده است که پس از مشورت با شرکت دیزنی و مقامات لیگ حرفه ای بسکتبال آمریکا، تصویربرداری پروژه جدید خود با نام «اخطار قرمز» (به انگلیسی: Red Notice) را آغاز می‌کند.

لیگ حرفه ای بسکتبال آمریکا «ان بی ای»، ادامه رقابت‌های این فصل را در مجموعه های ورزشی «ای اس پی ان» متعلق به دیزنی در ایالت فلوریدا و در محیطی حباب‌گونه برگزار می کند و تاکنون با مشکل مهمی‌ مواجه نشده است.

جشنواره های سینمایی

یکی از پیامدهای همه گیری ویروس کرونا، تعطیلی و یا به تعویق افتادن اکثر جشنواره سینمایی جهان بود که از مهم‌ترین رویدادهای هنری این صنعت محسوب می‌شوند.

در ماه‌های گذشته و با توجه به محدودیت‌های مرتبط با این ویروس و قرنطینه خانگی در بسیاری از کشورهای جهان، جشنواره‌های بزرگی مانند کن در فرانسه، یا «تلیوراید» در آمریکا لغو شدند.

در این میان تعدادی از جشنواره های سینمایی به صورت مجازی ترتیب یافتند و علاقمندان فیلم‌ها و برنامه های جانبی را به صورت اینترنتی تماشا کردند.

هرچند که برگزاری مجازی جشنواره‌های سینمایی تجربه تازه ای محسوب می‌شود، ولی با توجه به شرایط کنونی، گزینه مناسبی به ویژه برای فستیوال‌های محلی و کوچک است.

جشنواره فیلم «آناپولیس» در ایالت مریلند یکی از این برنامه ها، ‌و نخستین جشنواره ای در آمریکا بود که ماه مارس گذشته به صورت مجازی ترتیب یافت ‌و‌ با استقبال مناسبی همراه شد.

مدیران جشنواره تنها ۹ روز پیش از آغاز این رویداد هنری با محدودیتهای بهداشتی و قرنطینه اجباری در این ایالت مواجه شدند و در عرض مدت کوتاهی شرایط برگزاری مجازی آن را فراهم کردند.

هرچند که به دلایل امنیتی، تعدادی از شرکت های فیلمسازی و تهیه کنندگان از حضور در جشنواره انصراف دادند، ولی برنامه امسال بصورت تلفیقی از آثار هنرمندان مطرح، و چهره های جوان با موفقیت برگزار شد.

لی اندرسون، از بنیان‌گذاران این جشنواره، در گفتگو با بخش فارسی صدای آمریکا، ضمن اشاره به تلاش‌هایی که برای امنیت سایبری جشنواره صورت گرفت، مهم‌ترین چالش را محدودیت‌های مالی عنوان کرد. به گفته او در گذشته بهای هر بلیت بین ۱۵ تا ۲۵ دلار بود، ولی آنها بلیت‌های مجازی را بین ۲ تا ۱۰ دلار فروختند و به این ترتیب درآمد جشنواره که منبع اصلی تأمین مخارج است، به میزان قابل توجهی کاهش یافت.

لی اندرسون امیدوار است جشنواره آناپولیس در سال ۲۰۲۱ به صورت واقعی و با حضور تماشاگران برگزار شود و فستیوال‌های سینمایی آمریکا شرایط بهتری داشته باشند.

در حالی که برخی از جشنواره های سینمایی مانند ونیز یا تورنتو قصد دارند برنامه های امسال خود را برگزار کنند ولی این موضوع ارتباط مستقیمی با شرایط ویروس کرونا در این کشورها دارد و لغو احتمالی این رویدادهای هنری چندان تعجب برانگیز نخواهد بود.

بدون شک با کاهش آمار مبتلایان به ویروس کرونا، و تهیه واکسن این ویروس، به تدریج شاهد عادی شدن شرایط خواهیم بود، با این حال ۲۰۲۰ برای همیشه به عنوان سالی تلخ و فراموش‌نشدنی برای هالیوود، و صنعت سینمای آمریکا و جهان، ثبت خواهد شد.