هیئت باستان شناسی مشترک ایران و ایتالیا که از چند سال پیش برای شناسایی شهر پارسه، در پاسارگاد به حفاری های باستان شناسی در اطراف تخت جمشید دست زده بودند موفق به کشف بنایی منحصر به فرد از دوران کورش هخامنشی شدند. به گزارش خبرگزاری میراث فرهنگی این هیئت در جریان کاوش های خود در سه سال پیش به تلی آجری برخوردند و حفاری در آن را آغاز کردند.
تل آجری در واقع بنای باستانی بزرگی ست بازمانده از دوران هخامنشیان که در سومین دوره کاوش های باستان شناسی این هیئت در نزدیکی تخت جمشید کشف شده است. علیرضا عسگری چاووشی، استاد دانشگاه شیراز و رئیس ایرانی هیئت کاوش در تل آجری به خبرگزاری میراث فرهنگی گفته است این بنا از خشت و آجر است که خشت ها در داخل دیوارها و آجرهای لعاب دار در نمای خارجی دیوار ها به کار رفته اند و آجرها با لعاب ها و نقش های حیوانات افسانه ای تزئین شده اند. به گفته آقای عسگری «این بنای شگفت انگیز حداقل ۳۳ در ۳۳ متر است و در ساخت آن هزاران آجر لعاب دار به کار رفته است». او ضخامت دیوارهای این بنا را ۱۰ متر اعلام کرده و گفته است:« کشف چنین بنایی با این عظمت، حجم و تعداد آجرهای لعاب دار در منطقه فارس بی نظیر است». به گفته او در این بنا کتیبه ای به خط میخی اکدی بابلی نیز به دست آمده است.
به گفته آقای عسگری آجرهای لعاب دار این بنا دارای نقش هایی از اسطوره های ایران باستان و بین النهرین باستان است به طوری که حتی قالب هایی که برای تزئین نقش ها بر آجرها به کار رفته اند با قالب و نقش هایی که برآجرهای لعابدار دروازه معبد ایشتار در بابل به کار رفته یک سان است. شواهدی ازوجود نقش موشخوشو، نماد ایزد مردوک، گل های لوتوس شانزده پر، و روش ها و فنون تزئین آجرها، رنگ ها و نقش ها و استفاده از قیر برای محافظت آجرها، همه حکایت از آن دارند که این بنا در دوره کورش هخامنشی ساخته شده است. نماد ایزد مردوک و دیگر نقش های این بنا بعد از کورش دیگر در هنر هخامنشی دیده نشده است.
رئیس گروه ایرانی هیئت باستان شناسان می گوید در زمانی که کورش در سال۵۳۹ پیش از میلاد بابل را فتح کرد، کاهنان بابلی ایزد مردوک را به عنوان بزرگ -ایزد آسمان ها و زمین می پرستیدند و در آن زمان به دلیل ثروت و قدرت بابل، این ایزد قدرتمند ترین ایزدان بین النهرین بود. باستان شناسان احتمال می دهند که پس از فتح بابل، کورش، در ادامه سیاست رواداری فرهنگی و مذهبی خود، به کاهنان بابلی اجازه داد که نیایش گاه خود را در تخت جمشید، که مرکز سیاسی هخامنشیان بود، بناکنند و عده ای از هنرمندان و معماران بابلی را برای بنای معبد پرستش مردوک به تخت جمشید آورد.
به نظر باستان شناسان این بنای مذهبی پس از کورش در دوران داریوش اول نیز تحمل می شده اما در دوران خشایارشا و با تمرکز شاهان هخامنشی بر پرستش ایزد اهورمزدا رفته رفته رو به تعطیل گذاشته و پس از هخامنشیان تخریب و غارت شده است. هرچند که هنوز به سبب وجود نکته های مبهم و ناشناخته فراوان ابراز هر گونه نظرگاه قاطع درباره سرگذشت این بنارا زود می دانند.
به گفته کارشناسان چاله هایی که در میان دیوار ها و در داخل عمارت وجود دارد حکایت از حفاری های پی درپی به منظور سرقت آجرها دارد. تا جایی که بخش عمده ای از آجرها مفقود و غارت شده اند.
به نوشته میراث فرهنگی، سرپرستی تیم باستان شناسان ایتالیایی برعهده پیر فرانچسکو کالیری از دانشگاه بولونیاست. این کاوش ها بخشی از پژوهش های باستان شناسی شهر پارسه است که با همکاری مشترک پژوهشگاه باستان شناسی، پژوهشکده باستان شناسی سازمان میراث فرهنگی، بنیاد پژوهشی پارسه پاسارگاد، سازمان میراث فرهنگی فارس و دانشگاه بولونیای ایتالیا انجام می شود.
تل آجری در واقع بنای باستانی بزرگی ست بازمانده از دوران هخامنشیان که در سومین دوره کاوش های باستان شناسی این هیئت در نزدیکی تخت جمشید کشف شده است. علیرضا عسگری چاووشی، استاد دانشگاه شیراز و رئیس ایرانی هیئت کاوش در تل آجری به خبرگزاری میراث فرهنگی گفته است این بنا از خشت و آجر است که خشت ها در داخل دیوارها و آجرهای لعاب دار در نمای خارجی دیوار ها به کار رفته اند و آجرها با لعاب ها و نقش های حیوانات افسانه ای تزئین شده اند. به گفته آقای عسگری «این بنای شگفت انگیز حداقل ۳۳ در ۳۳ متر است و در ساخت آن هزاران آجر لعاب دار به کار رفته است». او ضخامت دیوارهای این بنا را ۱۰ متر اعلام کرده و گفته است:« کشف چنین بنایی با این عظمت، حجم و تعداد آجرهای لعاب دار در منطقه فارس بی نظیر است». به گفته او در این بنا کتیبه ای به خط میخی اکدی بابلی نیز به دست آمده است.
به گفته آقای عسگری آجرهای لعاب دار این بنا دارای نقش هایی از اسطوره های ایران باستان و بین النهرین باستان است به طوری که حتی قالب هایی که برای تزئین نقش ها بر آجرها به کار رفته اند با قالب و نقش هایی که برآجرهای لعابدار دروازه معبد ایشتار در بابل به کار رفته یک سان است. شواهدی ازوجود نقش موشخوشو، نماد ایزد مردوک، گل های لوتوس شانزده پر، و روش ها و فنون تزئین آجرها، رنگ ها و نقش ها و استفاده از قیر برای محافظت آجرها، همه حکایت از آن دارند که این بنا در دوره کورش هخامنشی ساخته شده است. نماد ایزد مردوک و دیگر نقش های این بنا بعد از کورش دیگر در هنر هخامنشی دیده نشده است.
رئیس گروه ایرانی هیئت باستان شناسان می گوید در زمانی که کورش در سال۵۳۹ پیش از میلاد بابل را فتح کرد، کاهنان بابلی ایزد مردوک را به عنوان بزرگ -ایزد آسمان ها و زمین می پرستیدند و در آن زمان به دلیل ثروت و قدرت بابل، این ایزد قدرتمند ترین ایزدان بین النهرین بود. باستان شناسان احتمال می دهند که پس از فتح بابل، کورش، در ادامه سیاست رواداری فرهنگی و مذهبی خود، به کاهنان بابلی اجازه داد که نیایش گاه خود را در تخت جمشید، که مرکز سیاسی هخامنشیان بود، بناکنند و عده ای از هنرمندان و معماران بابلی را برای بنای معبد پرستش مردوک به تخت جمشید آورد.
به نظر باستان شناسان این بنای مذهبی پس از کورش در دوران داریوش اول نیز تحمل می شده اما در دوران خشایارشا و با تمرکز شاهان هخامنشی بر پرستش ایزد اهورمزدا رفته رفته رو به تعطیل گذاشته و پس از هخامنشیان تخریب و غارت شده است. هرچند که هنوز به سبب وجود نکته های مبهم و ناشناخته فراوان ابراز هر گونه نظرگاه قاطع درباره سرگذشت این بنارا زود می دانند.
به گفته کارشناسان چاله هایی که در میان دیوار ها و در داخل عمارت وجود دارد حکایت از حفاری های پی درپی به منظور سرقت آجرها دارد. تا جایی که بخش عمده ای از آجرها مفقود و غارت شده اند.
به نوشته میراث فرهنگی، سرپرستی تیم باستان شناسان ایتالیایی برعهده پیر فرانچسکو کالیری از دانشگاه بولونیاست. این کاوش ها بخشی از پژوهش های باستان شناسی شهر پارسه است که با همکاری مشترک پژوهشگاه باستان شناسی، پژوهشکده باستان شناسی سازمان میراث فرهنگی، بنیاد پژوهشی پارسه پاسارگاد، سازمان میراث فرهنگی فارس و دانشگاه بولونیای ایتالیا انجام می شود.