شیوه جدیدی برای تشخیص بیماری ایدز، پزشکان را در مناطق پرشیوع ویروس اچ آی وی از استفاده از تجهیزات گران قیمت یا تکنیسین های دوره دیده – که در آن مناطق کمتر در دسترس است – بی نیاز می کند.
ویروس اچ آی وی، با از بین بردن نوع خاصی از گلبول های سفید خون موسوم به لنفوسیت های سی دی ۴ + تی فرد مبتلا را می کشد. ویروس ایدز در حالتی که به طور کامل رشد یافته باشد، زمانی عمل می کند که سطح لنفوسیت های سی دی ۴ بیمار پایین تر از تعداد حیاتی باشد و فرد مبتلا توان مقابله با عفونت را از دست بدهد.
این زمانی است که داروهای ضدویروس پسگرد اهمیت حیاتی دارد.
اما برای شمارش سلولهای سی دی ۴ لازم است نمونه خون فرد گرفته، و در یک آزمایشگاه مجهز تجزیه و تحلیل شود. به گفته رشید بشیر، رئیس بخش مهندسی ژنتیک در دانشگاه ایلینوی در اوربانا-شمپین، در بسیاری از نقاطی که بیشترین شمار مبتلایان به ایدز وجود دارد – مثل صحرای آفریقا، که در آن بیماری جنبه اپیدمیک پیدا کرده- هیچ راهی برای دسترسی به بیمار یا آزمایش خون او در آزمایشگاه وجود ندارد.
به همین سبب است که بشیر و همکارانش یک نمونه اولیه از «آزمایشگاه روی تراشه کامپیوتری» تولید کردند که تمام تجهیزات و مواد شیمیایی برای انجام این آزمایش ها را روی یک کارتریج ۳ در ۴ سانتیمتری قرار می دهد.
بشیر در آزمایشگاه تشخیص طبی داکتاری سهم دارد، و در تلاش است تا این تراشه را به صورت تجاری تولید کند و یک دستگاه کوچک باتری دار برای خواندن آن را در ابعاد دستی بسازد. او می گوید: «انتظار ما این است که آزمایشگاه را نزد بیمار ببریم نه این که بیمار را به آزمایشگاه بیاوریم.»
ابزار جدید برای آزمایش فقط به یک قطره خون نیاز دارد؛ گلبول های قرمز حامل اکسیژن را از گلبول های سفید که با بیماری مبارزه می کنند، جدا می کند، و سپس لنفوسیت های سی دی ۴ را در میان گلبول های سفید شمارش می کند.
پروفسور ژوآنهونگ چنگ استاد مهندسی بیولوژی دانشگاه لیهای در این پژوهش ها دست ندارد؛ ولی می گوید بررسی فرایند تحقیق و کشف بیماری روی یک ریزتراشه، بهتر از شمارشگرهای سی دی ۴ دیگری است که در دست تولید است: «بسیاری تنها به نتیجه تحقیق نگاه می کنند، ولی اگر قرار باشد آزمایش نمونه با استفاده از شیوه های بسیار پیچیده انجام شود، در جاهایی که منابع محدودی وجود دارد، عملی نیست.
آقای بشیر می گوید این شیوه در آزمایش خون برای تشخیص عفونت، یا ارزیابی وضعیت سیستم ایمنی بیمار پیش از انجام شیمی درمانی هم کاربرد دارد: «اساساً هدف ما این است در هر کاری که با شمارش گلبول های خون سروکار دارد، آن را در کارتریج و ابزار مراقبتی قرار دهیم.»
تا ورود این ابزارهای جدید به بازار چند سالی راه هست. خانم چنگ هم که روی تولید یک نمونه اولیه از شمارشگر لنفوسیت های سی دی ۴ کار می کند، می گوید: «روش ما برای تولید یک ابزار در لابراتوار با روندهای تولید صنعتی خیلی فرق دارد. بنابراین، این روند به آن سادگی که مردم فکر می کنند نیست.»
با این حال، نیاز فوری به این ابزارها وجود دارد، و خانم چنگ می گوید از رقابت موجود برای تولید آن خرسند است: «بی شک به افراد بیشتری برای فعالیت در زمینه های تشخیصی برای بهداشت جهانی نیاز داریم. فکر می کنم قطعاً تکنولوژی های جدیدی لازم است.»
