این هفته فیلم سنت شکن «میرال» Miral برای نخستین بار در تاریخ جریان اصلی فیلمسازی آمریکا، تضادهای میان اسرائیل و فلسطین که تماما از دیدگاه سه زن فلسطینی از سه نسل مختلف بازگو شده است را درسینماهای مختلف آمریکا به نمایش می گذارد.
این فیلم که از روی اتوبیوگرافی (خود زندگی نامه) روزنامه نگاری به نام «رولا جبرئیل» ساخته شده تازه ترین اثر کارگردان نامزد جایزه اسکار، «جولیان اشنابل» است که به صورت بی سابقه ای هم به خاطر محتوای آن و هم به خاطر پخش گسترده آن در سینماهای متعدد آمریکا مورد توجه قرار گرفته است.
در فیلم تازه «میرال»، بازیگرانی چون «ویلیام دفو»، «فریدا پینتو» بازیگر هندی تبار فیلم «میلیونرزاغه نشین»، ونسا ردگریو، بازیگر تئاتر و سینمای بریتانیا، عمرمتوآلی و بازیگر برجسته «حییام عباس» نقش آفرینی کرده است. فیلم میرال سال گذشته در جشنواره سینمایی ونیز هم به عنوان یکی از فیلم های برگزیده سال به نمایش گذاشته شد.
با وجود آنکه کنگره یهودیان آمریکا، شورای مقاومت علیه تبعیض و دولت اسرائیل از «سازمان ملل متحد» خواسته اند تا از نمایش فیلم «میرال» و انجام مراسم فرش قرمز برای گشایش این فیلم جلوگیری شود اما فیلم که قرار بود در ماه دسامبر گذشته به نمایش گذاشته شود، بالاخره روز جمعه ٢٥ مارس گشایش یافت و چهره های سرشناسی چون «شاون پن»، «رابرت دونیرو» هفته گذشته در جلسه سازمان ملل متحد شرکت کردند تا حمایت خود را از این فیلم نشان دهند.
با وجود آن که هم کارگردان فیلم «جولیان اشنابل» و هم مدیریت شرکت پخش فیلم، هاروی واینستاین (که خود از یکی از پشتیبانان اسرائیل به شمار می رود) به خاطر نگاهی قهرمانانه به فلسطینی ها مورد حمله مستقیم این گروه های مخالف قرار گرفته اند اما هردو بر این باورند که زمان آن رسیده است که مردم آمریکا بالاخره بتوانند روی دیگر سکه وماجراهای «آن سوی داستان» را هم بشنوند. اشنابل و واینستاین معتقدند این تنها راه رسیدن به صلح بین دو ملت اسرائیل و فلسطین است و اگر خواهان این صلح هستیم بایست طاقت و تحمل شنیدن هردوسوی قضایا را داشته باشیم.
جاستین چانگ، منتقد سینمایی نشریه «ورایتی» Variety چاپ لس آنجلس می نویسد:«با وجودآن که هرفیلمی با موضوع اسرائیل و فلسطین می تواند جنجال برانگیز باشد، اما جولیان اشنابل توانسته است بدون آن که قصد توهین یا تحقیر کسی را داشته باشد و با یک حس دلسوزی عمیق فیلم تازه «میرال» که ماجرای زندگی چهار زن فلسطینی در مناطق تحت اشغال اسرائیل است را با همان شیوه های خاص خود که مخلوطی است از روایت گری خرد کننده و عمیق ترین احساسات بشری به نمایش بگذارد.»
فیلم ماجرای چهار زن عرب فلسطینی است که جوان ترین آن ها «میرال» بیش از هرچیز دیگر نمادی است از امید تا قهرمان محوری یک فیلم سینمایی. داستان فیلم هرچند نمایانگر وقایع مختلف از جمله سوء استفاده های مقامات اسرائیلی از قدرت و بدرفتاری آن ها با شهروندان فلسطینی است اما این وقایع از جنبه های توهین آمیز خالی است ومنازعات میان اسرائیلی ها و فلسطینیان به صورتی آنچنان حسابگرانه و دقیق به نمایش درآمده است که تا حد امکان جایی برای دلخوری و رنجش نباشد وتم اصلی فیلم به جای استفاده از یک شرح روایت سیاسی، همان درخواست صلح جویانه همیشگی است:«بیاییم صلح جو و همه با هم دوست باشیم.»
«میرال» اقتباسی است از کتاب «رولا جبرئیل» ژورنالیست فلسطینی که از بخش های مختلفی تشکیل شده است. داستان «هیند حسینی» (با بازیگری حیام عباس) یکی از این بخش هاست که ماجرای زندگی زنی مصمم و مهربان را به نمایش می گذارد که مدتی پس از ایجاد اسرائیل در سال ١٩٤٨ در اورشلیم زندگی می کند. «هیند» خانه خود را تبدیل به مدرسه و یتیم خانه ای به نام «تیفی ال عربی» می کند که کار آن نگهداری از دختربچه های بی سرپرست فلسطینی است. درسال های پرآشوب بعد، این انستیتو تبدیل به مکانی برای آموزش و احیای صلح می شود.
دربخش دیگر فیلم «میرال»، اشنابل تماشاگر خود را به دهه شصت میلادی و به درون زندگی دو زن دیگری می برد که در کتاب «جبرئیل» از آن ها به عنوان قربانیان وقایع سیاسی مابین اسرائیل و فلسطین نام برده شده است.
نادیا (با بازی یاسمین المصری) زن جوان فراری است که زندگیش تحت تاثیر وقایع ناخوشایندی چون سوء استفاده جنسی و اعتیاد به الکل نابود شده است. «نادیا» به اتهام مشت زدن به صورت یک زن یهودی در اتوبوس دستگیر شده است. او در زندان با «فاطمه»(با بازی روبا بلال) آشنا می شود. پرستاری که به اتهام کارگذاشتن بمب دریک سالن سینما به سه بار حبس ابد محکوم شده است. بخش هایی از این صحنه از فیلم تماشاگر را به یاد شیوه های فیلمسازی «رومن پولانسکی» به ویژه در فیلم «تنفر» Repulsion می اندازد.
نادیا پس از آزادی از زندان، بلافاصله با مرد مسلمانی به نام جمال (با بازی الکساندر صدیق) که به شدت خواستار صلح است ازدواج می کند و نتیجه این ازدواج دختری است به نام «میرال» با بازی یولاندا ال کرم.
«میرال» کمی بعد به یتیم خانه «هیند» فرستاده می شود و همانجا رشد و نمو می کند و تبدیل به دختری جوان و دوستداشتنی اما یکدنده می شود که اغلب از روی انگیزه آنی وبدون فکر قبلی عمل می کند. نقش میرال نوجوان را درفیلم بازیگر هندی تبار «فریدا پینتو» بازی می کند. شخصیت «میرال» مجموعه ای است از خصوصیات پیشینیان اش. او میان خواست های پدرش جمال و یافته هایش در انستیتوی «هیند» سرگردان است. از سویی می خواهد بنا بر توصیه «صدیق» و «عباس» به تحصیلاتش ادامه دهد اما از طرفی به شدت به سوی سیاست های افراطی گرایش پیدا می کند.
روابط عاشقانه «میرال» با «هانی» (با بازی عمر متوآلی) که نقش یک فعال سیاسی جنبش رهایی بخش فلسطین را بازی می کند در نهایت این زن جوان را بر سر دوراهی یک زندگی بهتر از طریق ادامه تحصیل و یا شورش و انتخاب یک زندگی خشونت بار قرار می دهد.
«میرال» که معنی لغوی آن گل های سرخ خودرو و وحشی دشت است، درفیلم نمادی است از هزاران هزار جوان دیگری که برسرهمین دوراهی قرار گرفته و درنهایت مجبور به انتخاب می شوند.
منتقد سینمایی «ورایتی» درجای دیگری از نقد خود می نویسد:«اشنابل درفیلم تازه خود از همان چاقوی برنده و شیوه های امپرسیونیستی همیشگی استفاده کرده است که حرکت دوربین نقش عمده ای در آن ایفا می کند. لنزهای گوناگون و فیلترهای رنگی و تدوین گری هنری که از پرش های متعدد تشکیل شده، از جلوه های خاص فیلم «میرال» هستند و یادآور بخش هایی از فیلم های فراموش نشدنی اشنابل. فیلم هایی چون «پیش از فرود شب» و «لباس غواصی و پروانه» که برشرایط روحی بشر تکیه داشته اند اما این بار اشنابل بر روی یک «موضوع خاص» متمرکز شده است.
دربسیاری از صحنه های فیلم «میرال» از فیلم های مستند در رابطه با وقایع مهمی چون جنگ شش روزه ١٩٦٧ و امضای قرارداد «اسلو» در سال ١٩٩٣ استفاده شده است. هرچند موضوع فیلم برای کسانی که با این وقایع آشنایی ندارند جذابیت و کشش خاصی دارد اما برای کسانی که تاریخ خاورمیانه را بخوبی می شناسند اغلب موارد ذکر شده در فیلم ، هرچند پراهمیت اما تازگی ندارد. حضور بازیگرانی چون «ویلم دفو» و «ونسا ردگریو» و استفاده از زبان انگلیسی به جای عبری و عربی در فیلم جنبه های تجارتی به فیلم می بخشد که توجه تماشاگر را از موضوع خاصی که به آن پرداخته شده منحرف می سازد. استفاده از موسیقی «تام ویتز» یکی از همکاران همیشگی اشنابل درفیلم هم به این مسئله کمک کرده است و ذهنیت تماشاگر را از قدیمی بودن داستان و زمینه های تاریخی آن دور می کند.