خيزش مردمی ليبی و حمايت سازمان ملل متحد و پيمان آتلانتيک شمالی از مردم آن کشور سرانجام به ۴۲ سال ديکتاتوری سرهنگ معمر قذافی پايان داد.
هفدهم فوريه ۲٠١١ خيزش مردمی ليبی عليه حکومت معمر قذافی در بنغازی آغاز شد و در ۲٠ فوريه ناآرامی ها به طرابلس رسيد.
در حالی که شهرهای ليبی به کنترل مخالفان قذافی درمی آمد نيروهای قذافی برای سرکوب آنان به بمباران، حمله توپخانه و محاصره شهرها با تانک، دست زدند.
در ۲۷ فوريه شورای ملی انتقالی ليبی، تشکيل شد.
با افزايش نگرانی بين المللی از ناآرامی های ليبی، سازمان پيمان آتلانتيک شمالی – ناتو - در اوايل مارس، هواپيماهای ايوکس خود را برای ديده بانی ليبی به منطقه فرستاد، و بدنبال آن ناتو تصميم گرفت برای ديده بانی بيشتر، کشتی های خود را به سواحل ليبی در دريای مديترانه، اعزام کند.
با حمله نيروهای قذافی به بنغازی و کشتار مردم، شورای امنيت سازمان ملل متحد در حمايت از مردم ليبی با صدور قطعنامه ١۹۷۳ در ١۷ مارس ورود اسلحه به ليبی را ممنوع کرد و دستور به توقيف اموال شخصی رهبران آن کشور داد. در اين قطعنامه به نيروهای بين المللی اجازه داده شد برای حفاظت مردم ليبی اقدام کنند.
در ۲۲ مارس برای جلوگيری از حمله هوايی نيروهای آقای قذافی به مناطق مسکونی، آسمان ليبی برای پرواز هواپيماها ممنوع اعلام شد و هواپيما و کشتی های ناتو در پاسخگويی به قطعنامه سازمان ملل متحد با بازرسی کشتی ها و آسمان آن کشور، تحريم ورود اسلحه به ليبی را به مرحله اجرا گذاردند.
در ۲۷ مارس ناتو اعلام کرد برای حفاظت مردم ليبی تمامی قطعنامه شورای امنيت را به مرحله اجرا می گذارد.
بدنبال آن هواپيماهای جنگنده فرانسه وارد آسمان ليبی شدند و ديگر اعضا ناتو از جمله بريتانيا و ايالات متحده مواضع سرهنگ قذافی را بمباران و دفاع هوايی ليبی را مورد حمله قرار دادند.
در ١۴ آوريل وزيران کشورهای عضو ناتو و چندين کشور ديگر در برلن تصميم گرفتند تمامی امکانات خود را به کار گيرند تا زمانی که حمله نيروهای قذافی به غيرنظاميان پايان گيرد و نيروهای قذافی به پايگاه های خود بازگردند و رژيم وی اجازه امدادرسانی بشردوستانه به مردم را بدهد.
در ۲۲ اوت طرابلس به تصرف مخالفان آقای قذافی در آمد و ناتو بار ديگر اعلام کرد آن سازمان همچنان متعهد به حفاظت از مردم ليبی است و خواست آن سازمان اين است که مردم ليبی بتوانند در مورد آينده مسالمت آميز و آزاد خود تصميم بگيرند.
در اول سپتامبر رهبران دولت ها و نمايندگان سازمان های بين المللی در نشستی در پاريس برای کمک به شورای ملی انتقالی ليبی، به گفتگو نشستند. شرکت کنندگان در اين نشست تصميم گرفتند تا زمانی که عمليات آنان در ليبی ضروری است به آن ادامه دهند.
در ١۶ سپتامبر شورای امنيت سازمان ملل در قطعنامه ۲٠٠۹ خود ماموريت سازمان ملل در ليبی را تصريح کرد.
در ۲١ سپتامبر، ناتو ماموريت دفاع از مردم ليبی را تا ۹٠ روز ديگر تمديد کرد. و سرانجام خيزش مردم ليبی و حمايت سازمان ملل متحد و ناتو از مردم آن کشور منجر به فتح شهر سرت آخرين موضع سرهنگ قذافی و مرگ وی شد.
***
روز پنجشنبه معمر قذافی کشته شد، اما مردم ليبی با مشکلات بسياری روبرو هستند. چگونه می توان اقتصاد آسيب ديده ليبی را نجات داد؟
قبل از قيام عليه قذافی، ليبی حدود يک ميليون و ۶۰۰ هزار بشکه نفت در روز توليد می کرد. امروز توليد نفت اين کشور به يک چهارم اين ميزان کاهش يافته است. اما به رغم اتکای ليبی به درآمد صادرات نفتی، آنتونی کوردزمن، کارشناس خاورميانه، می گويد: نفت در آينده ليبی نقش کليدی نخواهد داشت. در حال حاضر بر سر چگونگی ازدياد توليد نفت و بازگشت آن به سطح قبلی، نظرات متفاوتی وجود دارد. آيا ماه ها زمان می خواهد و يا يک سال و يا يکسال و نيم؟ بهرحال توليد نفت ليبی اگر حتی به سطح قبلی برسد، باز هم ثروت ملی برای اين کشور به بار نخواهد آورد. ليبی بايد يک ساختار اقتصادی خلق کند که راه های ديگری برای ايجاد درآمد، داشته باشد. در غيراين صورت مردم اين کشور ثبات، شغل و در آمدی که می خواهند، نصيبشان نخواهد شد.
کوردزمن می گويد: حدود يک سوم مردم ليبی بيکارند و نرخ فقر بيش از ۳۰ درصد است. در اين شرايط ليبی بيش از هر چيز به وجه نقد نيازمند است. مقداری از وجه نقد مورد نياز مردم ليبی از ميلياردها دلاری تامين خواهد شد که قذافی در طول ۴۲ سال حاکميتش در خارج از کشور نگاه داشته بود. در اين مرحله ليبی می تواند از اين مقدار دخيره خارجی استفاده کند. بسياری از ذخاير مالی ليبی، پول نقد نيست. ليبی در حال حاضر توانايی و نوعِ حکومتیِ لازم را برای هزينه کردن اين درآمد عظيم، در اختيار ندارد. و اگر اين منابع مالی در پروژه هايی که به رشد اين کشور کمک نمی کنند، به کار روند، و يا در ايجاد مشاغل کاذب هزينه شود، خطر از بين رفتن آن بالا خواهد بود.
دولت آمريکا تعهد کرده است که مبلغ ۴۰ ميليارد دلار برای کمک به ليبی و نابودی انبارهای سلاح های مرگبار در اين کشور، پرداخت کند. گرچه آمريکا می تواند در انتقال ليبی به دموکراسی کمک کند، اما به گفته کوردزمن، آمريکا نقش کمی در آينده ليبی خواهد داشت.
مقام های بانک جهانی و صندوق بين المللی پول می گويند که به بهبود اقتصاد آسيب ديده ليبی و بهبود وضعيت مالی اين کشور، کمک خواهند کرد.
