در خرداد سال ۱۳۹۳، زمانی که پخش برنامه «خندوانه» از شبکه نسیم آغاز شد، بسیاری به تماشا نشستند تا ببینند آیا رامبد جوان، که او را بیشتر با «همسران» و «خانه سبز»، سریالهای محبوب تلویزیونی دهه هفتاد می شناسند در مقام مجری یک برنامه تلویزیونی چه می کند. امروز با گذشت دو سال، رامبد جوان به ویژه برای نسل جدید تنها با «خندوانه» شناخته می شود.
«خندوانه» برنامه ای گفتگو-محور و یا به اصطلاح تاک شو است که شامل بخشهای سرگرم کننده متنوعی است. پای ثابت برنامه که در اصل نقش مجری دوم را دارد، شخصیت عروسکی «جناب خان» است که بیشتر از یک میلیون هوادار بر روی شبکه اجتماعی اینستاگرام دارد.
البته این ستاره عروسکی در سری جدید آن حضور ندارد و غیبت او محل بحث زیادی شده است.
بیشتر بخوانید: اختلاف بر سر حضور «جناب خان» در خندوانه؛ دعوا بر سر حق مولف
«جناب خان» ، با لهجه جنوبی، سادگی، لاف زدن و خواندن ترانه های جنوبی طرفدار پیدا کرده است. او با ترانه های شاد جنوبی که گاهی مسأله ای مربوط به مهمان برنامه را نیز به گونه ای در متن آنها می گنجاند و همینطور انتقادهای صریح و شوخی هایش با مهمانان به دل مردم نشسته است.
عروسک «جناب خان» برای نخستین بار در مجموعه نمایش خانگی «کوچه مروارید» با حضور رامبد جوان و علیرضا خمسه ظاهر شد. صداپیشه جناب خان، محمد بحرانی است که پیش از این نیز بر عروسکهای محبوبی چون «ببعی» و «آقوی همساده» در کلاه قرمزی صدا گذاشته است.
رامبد جوان می گوید هدفش از ساختن خندوانه بازگرداندن شادی به مردمی است که مدتی است از شاد بودن فاصله گرفته اند.البته «خندوانه» همیشه هم مردم را نمی خنداند و گاهی اوقات با مطرح کردن یک معضل اجتماعی توجه مردم را به مسأله ای جلب می کند. مثلا در یکی از اپیزودها از جانبازان اعصاب و روان جنگ ایران و عراق دعوت کرد، در قسمتی دیگر میزبان مبتلایان به بیماری ام اس بود و در بخشی نیز به دیدن کودکانی که ناتوانی ذهنی دارند رفت.
فرهنگ سازی و تأثیرگذاری بر جامعه که یکی از هدفهای مهم برنامه «خندوانه» است. کمپین «قطره قطره» برای صرفه‌جویی در مصرف آب از جمله کارزارهای موفق خندوانه است که میلیونها نفر را درگیر کرد. «خندوانه» همچنین مهمانان برنامه را متعهد میکند تا به قولهایی که جلوی دوربین می دهند عمل کنند از جمله فریدون آسرایی، خواننده موسیقی پاپ که برای آزادی دو زندانی اقدام کرد و یا شاهرخ استخری، بازیگر سریال «دلنوازان» که قول داده بود برای کودکان نیازمند کتاب تهیه کند.
توجه به قومیتهای مختلف و مهاجران افغان در ایران از دیگر نقاط قوت برنامه در راستای فرهنگ سازی است.
خندوانه از تیغ انتقاد رسانه های اصولگرا محفوظ نبوده است. یالثارات، وب سایت گروه انصار حزب الله در بخشی از مطلب انتقادی خود در رابطه با خندوانه نوشت: «رامبد جوان در حالی موفق شده نمايش حركات موزونِ زنان و دختران (تاكيد بر قشر چادری) را حداقل به عنوان يك هنجار تصويری در خندوانه جا بياندازد كه شواهد حكايت از تداوم و تسری اين روند در برنامه او دارند.»
احمد خاتمی، امام جمعه موقت تهران نیز چندین بار از برنامه خندوانه انتقاد کرده است.
او می گوید: «چند خانم در برنامه خندوانه قهقه می خندیدند تا مردها را بخندانند، به چه قیمتی می خواهیم شادی باشد؟ به قیمت شکستن حریم ها؟ خنداندن مردم کار پسندیده ای است، اما نه با شکستن حریم‌ها.»
خندوانه با به چالش کشیدن مهمانان برنامه که از عرصه های مختلف سیاسی، فرهنگی و ورزشی هستند توانسته مردم را پای برنامه نگه دارد. دعوت از هنرمندان برای اجرای استند آپ کمدی نیز یکی از بخش های پرطرفدار برنامه است .هنرمندان زن از جمله الیکا عبدالرزاقی و شقایق دهقان نیز در این قسمت حضور داشته اند و این در فضایی که کار کردن در این عرصه برای زنان با چالش همراه است، تحسین بسیاری را برانگیخته است.
هر چند خندوانه تلاش می کند از سیاست دوری کند، گاه پای سیاست به برنامه باز می شود.
در یکی از قسمتها، امین حیایی، بازیگر پرسابقه در مسابقه ای مقابل امیرمهدی ژوله، نویسنده طنز مطبوعاتی قرار گرقت. کسانی که به خاطر حضور حیایی در فیلمهایی مثل قلاده های طلا که جنبش اعتراضی مردم در انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ را از دریچه نگاه حکومت نشان میدهد دل خوشی از او ندارند با راه انداختن کارزارهای مجازی و امتیاز دادن به نفع ژوله، که با رسانه های اطلاح طلب رابطه نزدیکی دارد او را برنده مسابقه کردند. همین، سوژه رسانه های اصولگرا قرار گرفت و خندوانه به سیاسی کاری و ایجاد تفرقه متهم شد.
رامبد جوان در این رابطه به روزنامه شرق گفت: «خندوانه تنها برای شادکردن مردم ساخته شده و اجرای این مسابقات به دلیل هیجان و شادی بیشتر مردم است و در انتهای برنامه هم که به رسم همیشگی شعار خلیج‌فارس و ایران را می‌خوانیم. پس تکلیف ما مشخص است.»
امین حیایی و امیر مهدی ژوله در برنامه خندوانه
یکی از انتقادهایی که نسبت به برنامه خندوانه از سوی برخی از کاربران شبکه های اجتماعی مطرح شده است شفاف نبودن دست اندرکاران برنامه در مورد درآمد هنگفتی است که از آگهی های تجاری و اسپانسرهای مالی به دست می آورد. داشتن حامی مالی برای برنامه های پرمخاطب ، امری رایج است و خندوانه نیز از افشای حامیان مالی خود ابایی ندارد. با این حال گاه حضور برخی از مهمانان انتقادها و شایعاتی را در فضای مجازی جرقه می زند.
در یکی از قسمتها، رئیس سازمان ملی استاندارد در برنامه شرکت کرد و هدف از حضور در برنامه را جا انداختن فرهنگ استاندارد در جامعه خواند در حالی که بیشتر از زندگی خصوصی اش صحبت کرد. برخی از کاربران شبکه های اجتماعی گفتند احتمالا این سازمان پول زیادی پرداخته تا در برنامه تبلیغ کند.
در قسمتی دیگر،محسن نايبی، مديرعامل شركت بهره‌برداری متروی تهران مهمان برنامه بود و شایعاتی مبنی بر پرداخت پنج میلیارد ریال از طرف مترو به برنامه خندوانه در رسانه ها پیچید. رامبد جوان در مصاحبه ای گفت «از کی تا حالا داشتن اسپانسر پوئن منفی شده» و در مورد پروسه حمایت مالی گفت «اسپانسر بودجه را تأمین کرده و ما پولمان را از تلویزیون می‌گیریم. یعنی اسپانسر پول را به حساب بازرگانی می‌ریزد، آنجا حساب کتاب می‌شود و پول را به شبکه می‌دهند و بخش مالی شبکه هم بر اساس برآوردها پول را به ما میدهد.»
کمپین «شنبه های خندان» در مترو- ابتکار برنامه خندوانه
شبکه های اجتماعی، درمحبوبیت برنامه «خندوانه» میان جوانان نقش مهمی ایفا میکند. رامبد جوان از این ابزار نه تنها برای تشویق مردم به تماشای برنامه، که در راستای کمپین های فرهنگی و اجتماعی اش نیز بهره می برد از جمله مسابقه کتابخوانی خندوانه به نام «بخون و ببر» که با همیاری اپلیکیشن کتاب «طاقچه» انجام می شود.
