در طی کارزارهای انتخابات ریاست جمهوری اوایل ماه ژوئن در ایران، دولت پرزیدنت باراک اوباما دور جدیدی از تحریم ها را علیه صنعت خودروسازی و واحد پول ملی این کشور اعمال کرد. مقامات ایالات متحده وعده داده اند اگر ایران برنامه اتمی خود را متوقف نکند، حتی مجازاتهای بیشتری علیه تهران به کار خواهد برد.
پس از پیروزی غیرمنتظره حسن روحانی، میانه روترین نامزد انتخابات ریاست جمهوری، دولت اوباما نسبت به بازگشتن به سر میز مذاکره با تهران ابزار علاقه کرد. اما نه تنها به معنای آن نیست که دولت اوباما برای کاهش فشار بر حکومت جمهوری اسلامی آماده است، چه برسد به این که با این حکومت رابطه برقرار کند.
آقای اوباما دوشنبه شب در مصاحبه ای با شبکه «پی بی اس» گفت انتخابات نشان داد «مردم ایران خواهان حرکت در مسیر متفاوتی هستند»، اما او در عین حال تاکید کرد «تا زمانی که قدم های قابل توجه و مهمی برداشته نشوند» که ثابت کنند «ایران از پیشبرد برنامه اتمی خود دست برداشته است»، تحریم ها لغو نخواهند شد.
روحانی نیز همچون ایران چهره ای معماگونه دارد: آیا او اصلاح طلب و یا عملگرا است و یا چهره ای متعلق به درون حاکمیت و تشکیلات (جمهوری اسلامی) محسوب می شود که فصاحت و بلاغت بیشتری دارد؟ تجربه پیشین روحانی در مقام مذاکره کننده اتمی ایران چه نقشی در شکل دادن شخصیت او دارد؟
آقای روحانی در سال ٢٠٠٤ توافق کرد تا فعالیت های غنی سازی اورانیوم ایران را به طور موقتی متوقف کند، اما زمانی که مذاکرات با اتحادیه اروپا ناکام ماند، به این دلیل که بیش از حد به طرفین گفتگوها امتیاز داده بود، مورد انتقاد شدید مقامات تهران قرار گرفت. روحانی بعدها به درستی ادعا کرد که «آرامش» دیپلماتیک سبب شد ایران برای پیشرفت توانایی های اتمی خود زمان بخرد.
یکی از مهمترین پرسش هایی که مطرح می شود این است که روحانی تا چه حد می تواند در تعیین مسیر و سیاست برنامه اتمی ایران نفوذ داشته باشد؟ آیت الله علی خامنه ای، رهبر ایران «تصمیم گیرنده» نهایی خواهد بود و روحانی نیز گزینه برتر او برای پیگیری این پرونده نبوده است. (سعید جلیلی، مذاکره کننده اتمی فعلی نامزد اصلح خامنه ای بود که در انتخابات با اختلاف بسیاری به مقام سوم نائل شد).
با این وجود، برخی از ناظران تمایل خامنه ای برای به رسمیت شناختن پیروزی روحانی را به عنوان نشانه ای ارزیابی کرده اند که بازیگران ساختار قدرت در ایران می خواهند خشم و انزجار عمومی بین ایرانیانی را فروبنشانند که به شدت با نظام بیگانه شده بودند. این به معنای آن است که مقامات تهران باید برای کاهش تحریم ها راهکاری بیابند.
روحانی روز دوشنبه به خبرنگاران گفت ایران در مورد فعالیت های اتمی کشور «شفافیت» بیشتری به خرج خواهد داد و «اعتماد بین ایران و جهان را افزایش می دهد». او در مورد توقف مجدد روند غنی سازی اورانیوم گفت «ما در حال حاضر در شرایط متفاوتی به سر می بریم».
توماس پیکرینگ، دیپلمات کهنه کار ایالات متحده برای این که آمریکا در مذاکرات جدی تر عمل کند بر دولت اوباما فشار آورده است. او می گوید با توجه به پیجیدگی های ساختار سیاسی ایران، روحانی باید «بسیار مراقب و محتاط عمل کند». او یادآوری می کند «هیچ کس نباید از او انتظار داشته باشد تا سریع امتیاز بدهد و موضع نرم تری اتخاذ کند و واشنگتن و متحدانش برای آزمایش نیات واقعی ایران باید پیشنهاد بهتری ارائه کنند».
در آخرین دور مذاکرات موسوم به گروه «پنج به علاوه یک» (اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد به اضافه آلمان) از ایران خواسته شد تا به عنوان اولین قدم تولید سوخت را متوقف کند، این نوع سوخت را می توان به راحتی به سطح لازم برای ساخت بمب اتمی تبدیل کرد. در ضمن از مقامات تهران خواسته شد تاسیسات غنی سازی فوردو را که در اعماق زمین مخفی شده است، تعطیل کند. گروه «پنج به علاوه یک» در ازای این درخواست ها به ایران پیشنهاد کرد تا محدودیت های موجود بر تجارت فلزات ارزشمند و محصولات پتروشیمی ایران را لغو کند. این مذاکرات در نهایت با شکست روبرو شدند.
آقای پیکرینگ می گوید این پیشنهادها برای برداشتن قدم جدی به هدف توقف غنی سازی اورانیوم چندان انگیزه جدی برای ایران ایجاد نکرد. از دیدگاه او، اگر تهران عقب نشینی واقعی در این زمینه انجام دهد، اروپا نیز باید پیشنهاد لغو تحریم های مبادلات مالی بانک مرکزی ایران را مطرح کند و واشنگتن هم می تواند فشارهای کنونی مخالفت آمریکا برای استقرار خط لوله گاز بین ایران و پاکستان را کاهش دهد.
جیمز استاینبرگ، معاون وزیر امور خارجه در دوره اول ریاست جمهوری اوباما هشدار می دهد (جامعه بین الملل) نباید فریب بازی های سیاسی ایران را بخورد. او می گوید «ما به جای حدس و گمان و پیش بینی باید راهبرد صحیحی را بیابیم».
آقای استاینبرگ هشدار می دهد ایران طی ماه های اخیر پیشرفت های قابل توجه و مهمی در زمینه برنامه اتمی اش کسب کرده است و بازی به پایان خود نزدیک می شود». او می گوید ایالات متحده و متحدانش باید با ارائه یک راهکار جامع روی میز، گزینه های پیش روی ایران را محدود و متمرکز کنند و با رویکردی روشن به ایران اعلام کنند که در صورت رد این پیشنهاد بهای سنگینی خواهد پرداخت و گزینه نظامی نیز یکی از احتمالات است.
دولت اوباما ادعا می کند که پیروزی روحانی بر تصمیم رئیس جمهوری (آمریکا) برای تشدید مجازات های (اقتصادی و تحریم) مهر تایید می زند. یک مقام دولت ایالات متحده می گوید «ما شاهد بودیم که نتیجه این انتخابات همچون ندای اعتراضی برای پایان دادن به تحریم ها بود». او افزوده است «به نظر می رسد تمایل بر این است که تحریم های کنونی اجرا شوند اما تا زمانی که ببینیم «رویکرد و موضع گیری روحانی چه خواهد بود»، از اعمال تحریم های جدید خودداری خواهد شد.
او خاطرنشان می کند شاید کاخ سفید نسبت به ارائه امتیاز بیشتر و واکنش جدی تری از جانب ایران خوش بین باشد اما همه این ها بستگی به تمایل رئیس جمهوری جدید ایران به پذیرش چنین پیشنهادی بستگی خواهد داشت.
منبع: مجله بیزنس ویک
پس از پیروزی غیرمنتظره حسن روحانی، میانه روترین نامزد انتخابات ریاست جمهوری، دولت اوباما نسبت به بازگشتن به سر میز مذاکره با تهران ابزار علاقه کرد. اما نه تنها به معنای آن نیست که دولت اوباما برای کاهش فشار بر حکومت جمهوری اسلامی آماده است، چه برسد به این که با این حکومت رابطه برقرار کند.
آقای اوباما دوشنبه شب در مصاحبه ای با شبکه «پی بی اس» گفت انتخابات نشان داد «مردم ایران خواهان حرکت در مسیر متفاوتی هستند»، اما او در عین حال تاکید کرد «تا زمانی که قدم های قابل توجه و مهمی برداشته نشوند» که ثابت کنند «ایران از پیشبرد برنامه اتمی خود دست برداشته است»، تحریم ها لغو نخواهند شد.
روحانی نیز همچون ایران چهره ای معماگونه دارد: آیا او اصلاح طلب و یا عملگرا است و یا چهره ای متعلق به درون حاکمیت و تشکیلات (جمهوری اسلامی) محسوب می شود که فصاحت و بلاغت بیشتری دارد؟ تجربه پیشین روحانی در مقام مذاکره کننده اتمی ایران چه نقشی در شکل دادن شخصیت او دارد؟
آقای روحانی در سال ٢٠٠٤ توافق کرد تا فعالیت های غنی سازی اورانیوم ایران را به طور موقتی متوقف کند، اما زمانی که مذاکرات با اتحادیه اروپا ناکام ماند، به این دلیل که بیش از حد به طرفین گفتگوها امتیاز داده بود، مورد انتقاد شدید مقامات تهران قرار گرفت. روحانی بعدها به درستی ادعا کرد که «آرامش» دیپلماتیک سبب شد ایران برای پیشرفت توانایی های اتمی خود زمان بخرد.
یکی از مهمترین پرسش هایی که مطرح می شود این است که روحانی تا چه حد می تواند در تعیین مسیر و سیاست برنامه اتمی ایران نفوذ داشته باشد؟ آیت الله علی خامنه ای، رهبر ایران «تصمیم گیرنده» نهایی خواهد بود و روحانی نیز گزینه برتر او برای پیگیری این پرونده نبوده است. (سعید جلیلی، مذاکره کننده اتمی فعلی نامزد اصلح خامنه ای بود که در انتخابات با اختلاف بسیاری به مقام سوم نائل شد).
با این وجود، برخی از ناظران تمایل خامنه ای برای به رسمیت شناختن پیروزی روحانی را به عنوان نشانه ای ارزیابی کرده اند که بازیگران ساختار قدرت در ایران می خواهند خشم و انزجار عمومی بین ایرانیانی را فروبنشانند که به شدت با نظام بیگانه شده بودند. این به معنای آن است که مقامات تهران باید برای کاهش تحریم ها راهکاری بیابند.
روحانی روز دوشنبه به خبرنگاران گفت ایران در مورد فعالیت های اتمی کشور «شفافیت» بیشتری به خرج خواهد داد و «اعتماد بین ایران و جهان را افزایش می دهد». او در مورد توقف مجدد روند غنی سازی اورانیوم گفت «ما در حال حاضر در شرایط متفاوتی به سر می بریم».
توماس پیکرینگ، دیپلمات کهنه کار ایالات متحده برای این که آمریکا در مذاکرات جدی تر عمل کند بر دولت اوباما فشار آورده است. او می گوید با توجه به پیجیدگی های ساختار سیاسی ایران، روحانی باید «بسیار مراقب و محتاط عمل کند». او یادآوری می کند «هیچ کس نباید از او انتظار داشته باشد تا سریع امتیاز بدهد و موضع نرم تری اتخاذ کند و واشنگتن و متحدانش برای آزمایش نیات واقعی ایران باید پیشنهاد بهتری ارائه کنند».
در آخرین دور مذاکرات موسوم به گروه «پنج به علاوه یک» (اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد به اضافه آلمان) از ایران خواسته شد تا به عنوان اولین قدم تولید سوخت را متوقف کند، این نوع سوخت را می توان به راحتی به سطح لازم برای ساخت بمب اتمی تبدیل کرد. در ضمن از مقامات تهران خواسته شد تاسیسات غنی سازی فوردو را که در اعماق زمین مخفی شده است، تعطیل کند. گروه «پنج به علاوه یک» در ازای این درخواست ها به ایران پیشنهاد کرد تا محدودیت های موجود بر تجارت فلزات ارزشمند و محصولات پتروشیمی ایران را لغو کند. این مذاکرات در نهایت با شکست روبرو شدند.
آقای پیکرینگ می گوید این پیشنهادها برای برداشتن قدم جدی به هدف توقف غنی سازی اورانیوم چندان انگیزه جدی برای ایران ایجاد نکرد. از دیدگاه او، اگر تهران عقب نشینی واقعی در این زمینه انجام دهد، اروپا نیز باید پیشنهاد لغو تحریم های مبادلات مالی بانک مرکزی ایران را مطرح کند و واشنگتن هم می تواند فشارهای کنونی مخالفت آمریکا برای استقرار خط لوله گاز بین ایران و پاکستان را کاهش دهد.
جیمز استاینبرگ، معاون وزیر امور خارجه در دوره اول ریاست جمهوری اوباما هشدار می دهد (جامعه بین الملل) نباید فریب بازی های سیاسی ایران را بخورد. او می گوید «ما به جای حدس و گمان و پیش بینی باید راهبرد صحیحی را بیابیم».
آقای استاینبرگ هشدار می دهد ایران طی ماه های اخیر پیشرفت های قابل توجه و مهمی در زمینه برنامه اتمی اش کسب کرده است و بازی به پایان خود نزدیک می شود». او می گوید ایالات متحده و متحدانش باید با ارائه یک راهکار جامع روی میز، گزینه های پیش روی ایران را محدود و متمرکز کنند و با رویکردی روشن به ایران اعلام کنند که در صورت رد این پیشنهاد بهای سنگینی خواهد پرداخت و گزینه نظامی نیز یکی از احتمالات است.
دولت اوباما ادعا می کند که پیروزی روحانی بر تصمیم رئیس جمهوری (آمریکا) برای تشدید مجازات های (اقتصادی و تحریم) مهر تایید می زند. یک مقام دولت ایالات متحده می گوید «ما شاهد بودیم که نتیجه این انتخابات همچون ندای اعتراضی برای پایان دادن به تحریم ها بود». او افزوده است «به نظر می رسد تمایل بر این است که تحریم های کنونی اجرا شوند اما تا زمانی که ببینیم «رویکرد و موضع گیری روحانی چه خواهد بود»، از اعمال تحریم های جدید خودداری خواهد شد.
او خاطرنشان می کند شاید کاخ سفید نسبت به ارائه امتیاز بیشتر و واکنش جدی تری از جانب ایران خوش بین باشد اما همه این ها بستگی به تمایل رئیس جمهوری جدید ایران به پذیرش چنین پیشنهادی بستگی خواهد داشت.
منبع: مجله بیزنس ویک
