رضا فاطمی امین، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت جمهوری اسلامی ایران، صبح روز چهارشنبه ۲۸ دی ماه، در گفت و گو با خبرگزاری دانشجویان (ایسنا) ضمن اشاره به «آخرین اقدامات انجام شده برای مقابله با تحریم ها» گفت، «كارگروه ويژه‌اي براي مقابله با تحريمها از حدود دو سال پيش تشكيل شد كه در اين كارگروه به صورت ريز كالاها و فن‌آوريهاي متاثر از تحريم شناسايي شده و براي توليدكنندگان اين كالاها و تجهيزات تشويق‌هايي لحاظ شد.»
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت، درباره حذف دلار از برخي مبادلات ارزي ايران با كشورهاي ديگر نيز به ایسنا گفت، «اين پيشنهاد كه سبد ارزي كشور در مبادلات خارجي متنوع شود، پيشنهاد مطلوب و منطقي است. مثلا مي‌توانيم در مبادله با چين از ارز اين كشور استفاده كنيم؛ البته نبايد در مجموع خود را به ارز خاصي وابسته كنيم.»
چین بزرگ ترین مشتری نفتی ایران است. و بر اساس تازه‌ترین آمار منتشر شده از سوی آژانس بین‌المللی انرژی، با جذب ۲۲ درصد از صادرات نفتی ایران، در سطحی بالا‌تر از بیست و هفت کشور عضو اتحادیه اروپا که جمعا هجده درصد نفت ایران را خریداری می‌کنند قرار داد.
مبادلات بازرگانی تهران و پکن طی دو دهه اخیر افزایش چشم گیری یافته است، به طوری که در فاصله سال‌های ۱۳۷۰ تا ۱۳۹۰ خورشیدی، تنها در عرض دو دهه از سالانه ۲۰۰ میلیون دلار به سالانه ۳۰ میلیارد دلار افزایش یافته است، که نشان دهنده رشد ۱۵۰ درصدی است.
تنها در چهارماه نخست سال‌جاری میلادی، معاملات ایران و چین به ۱۳ میلیارد و ۲۸۰ میلیون دلار رسیده است که در قیاس به ۴ ماه مشابه سال پیش ۵۵ درصد افزایش نشان میدهد.
شاید از این رو است که پیش تر یونگ هونگ یانگ، سفیر چین در ایران پیش‌بینی کرد، که حجم مبادلات ایران و چین در سال‌جاری میلادی از مرز ۴۰ میلیارد دلار عبور کند.
احمد علوی، کارشناس اقتصاد مالی و استاد دانشگاه در سوئد، با اشاره به این موضوع که دولت از حدود ۶ سال پیش کوشش کرد که دلار را از سبد ارزی خودش حذف کند ولی موفق نشد» به صدای آمریکا، گفت، «تنوع سبدهای ارزی بسیار مفید است و می تواند منشا فواید زیادی باشد، اما به شرطی که دلار را با ارزهای قوی تر، فراگیرتر و معتبرتر جایگزین کنیم. در صورتی که بخواهیم دلار را با ارزی مثل یوآن چین یا روپیه هندوستان و یا پول های ضعیفی دیگر عوض کنیم، با در نظر گرفتن به ضعیف بودن این ارزها، و هزینه های انتقال ها آن ها، ریسک بیش تری را باید هزینه کرد. به همین دلیل این اقدام مستلزم هزینه های کلان، ریسک بالا است و از این جهت زیان ده تلقی می شود.»
هم زمان مسعود میر کاظمی، وزیر سابق بازرگانی و نفت دولت های نهم و دهم، در یادداشتی با انتقاد از سیاست های ارزی جمهوری اسلامی ایران نوشت، «تحریم و تشدید آن و تورم وبیکاری مردم را آزار میدهد. کسری بودجه دولت وتعهد پرداخت بیش ازچهارصد هزار ریال یارانه نقدی به حساب مردم که معادل آن از اجرای طرح هدفمند کردن به دست نمی آید بر وخامت اوضاع افزوده است.و نیز نشانه های دیگری نیز وجود داردکه نه تنها شتابی به اقتصاد ایران ایجاد نشده، بلکه در بسیاری موارد کاهنده بوده است.»
احمد علوی، با تاکید بر این موضوع که «از ابتدای کار دولت محمود احمدی نژاد، این دولت نگاه معینی نسبت به اقتصاد نداشت و اقدامات دولت با سیاست ها سازگاری نداشته و ندارد» به صدای آمریکا گفت، «با جدا شدن این افراد و انتقاد آنان سوای آن که مشروعیت اقتصادی دولت بیش تر زیر سئوال می رود، مطلبی که دیگران از قبل گفته اند، الان به شکل علنی از طرف وزرای سابق گفته می شود. از آن جا که برای یک سیاست اقتصادی مثبت و موفق می بایست اعتبار عمومی و اعتماد هم جلب کرد. بنابر این با مطرح شدن این انتقادات توانایی دولت برای اجرای سیاست های اقتصادی سلب می شود و امکان اثرگذاری آن بسیار کم تر شده، و از این رو دولت با مشکلات جدی تری روبرو می شود.»
احمد علوی به صدای آمریکا یاد آور است، «برای آن که بتوان یک سیاست اقتصادی را اجرا کند می بایست اعتماد همه بازیگران عرصه اقتصاد را جلب کند، در فقدان اعتماد است که نمی توان سیاست های اقتصادی را اجرا کرد. اگر تا دیروز بخاطر عدم مقبولیت دولت، اجرای سیاست ها با دشواری روبرو بود، امروز با پیوستن وزرا و مشاورین سابق، عرصه بر دولت برای اجرای سیاست های اقتصادی تنگ تر شده است.»
در همین حال روزنامه کیهان در شماره روز چهارشنبه ۲۸ دی ماه، در یکی از عناوین صفحه اول خود از «افزایش ناگهانی قیمت سکه و ارز» خبر داد و نوشت، «جولان دلالان ارز در بازار مجددا آغاز شد. صراف ها نيز فقط خريدارند.» اين در حالی است که بانک مرکزی جمهوری اسلامی، قیمت دلار دولتی را با اندکی کاهش ۱۱۲۹ تومان تعیین کرد.
به گزارش ایسنا که بعد از ظهر روز چهارشنبه ۲۸ دی ماه انتشار یافت «دلار در حال حاضر در خیابان ها با نرخ ۱۸۰۰ تومان به فروش می رسد.»
رانت حاصل از اختلاف بین دلار دولتی و دلار آزاد به ۶۷۱ تومان رسید. این در حالی است که برخی گزارش ها نیز حکایت از دلار ۱۸۲۰ تومانی دارد که نشان از رشدی ۱۳۰ تومانی تنها در ظرف ۱ روز است.
احمد علوی، با اشاره به این موضوع که آشفتگی وضعیت اقتصاد ایران تنها به تشدید تحریم بستگی ندارد و ناشی از ناکارآمدی ۶ ساله دولت احمد نژاد است به صدای آمریکا گفت،«دولتی که در عرصه اقتصاد ناکارآمد است و برای اجرای سیاست های اقتصادی خود اقتدار ندارد. طبیعی است که در چنین فضای قیمت سکه بالا رود، سپرده ها از بانک ها خارج شود، قیمت ارزها رکورد بزند و مردم به سمت بازار ارز و سکه متمایل شوند.»
در چنین شرایطی است که محمود بهمنی، رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، روز چهارشنبه ۲۸ دی ماه، در گفت و گو با خبرگزاری فارس، در پاسخ به شایعاتی درباره برکناری اش گفت، «به خدا اگر الان یکی بگوید برو، من دستش را می بوسم.»
