مقاله ای از گلنار متولی در بلومبرگ
زنان در ایران چنان در مسیر پیشرفت های حرفه ای قرار گرفته اند که شمار اندکی از همتایانشان در کشورهای عرب منطقه خلیج فارس توان آن را دارند.
مونا حاجی علی اصغر، مدیر امور پولی، اولین شغل مهم خود را در همان سالی به دست آورد که جهان جاه طلبی های هسته ای کشورش را مورد توجه قرار داد.
او سیزده سال پس از شروع به فعالیت به عنوان مدیر سرمایه در تهران، اینک مدیر ارشد اجرایی بانک سرمایه گذاری کاردان است که ۳۰۰ میلیون دلار سرمایه را مدیریت می کند. با حرکت به سوی اجرای توافق هسته ای که بازگشت ایران به اقتصاد جهانی را وعده می دهد، مونا شاهد پیوستن زنان بیشتری به بازار امور مالی است.
مونا حاجی علی اصغر، ۳۵ ساله، دارای مدرک کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی از دانشگاه الزهرا، می گوید: "حضور زنان در ایران در محیط کار و آموزش عالی بسیار جدی تر از زمانی است که من شروع به کار کردم. با ورود زنان جوان تر به بازار کار، نه تنها به تعداد زنان اضافه می شود بلکه اعتماد به نفس آن ها هم بالا می رود".
ایران در سایه توافق هسته ای که به محدودیت برنامه اتمی اش می انجامد بر ورود میلیاردها دلار سرمایه از آمریکا و اروپا حساب باز کرده است. با توسعه شرکت ها، زنان در ایران چنان در مسیر پیشرفت های حرفه ای قرار گرفته اند که شمار اندکی از همتایانشان در کشورهای عرب منطقه خلیج فارس توان آن را دارند.
نقطه ای شیرین
اگر چه زنان در ایران، از انقلاب ۵۷ به این سو، زیر حجاب اجباری و حفظ عفت بر مبنای مقررات اسلامی قرار داشته اند اما هرگز با محدودیت هایی در مورد رانندگی، حق رای، یا دسترسی به تحصیلات روبرو نبوده اند. زنان بعضی مقام های بالای سیاسی را هم در اختیار دارند؛ سه معاون حسن روحانی، ریاست جمهوری ایران، زن هستند.
سوزان دی ماجیو، مدیر پروژه ایران در بنیاد غیرانتفاعی آمریکای نو در نیویورک، می گوید توافق هسته ای "به معنای توانمندی اقتصادی زنان در ایران است.
امروز شمار زنان در حال تحصیل در دانشگاه ها بیشتر از مردان دانشجو است. زنان می توانند زندگی خود را اداره کرده و صاحب کسب و کار باشند و رای بدهند. از این رو برداشته شدن تحریم ها و ادغام دوباره ایران در اقتصاد جهانی به زنان کمک می کند".
به گفته شهیندخت مولاوردی، یکی از سه معاون زن ریاست جمهوری، آمار دولتی نشان می دهد که ۷۲ درصد زنان شاغل در ایران در استخدام بخش خصوصی هستند. این بخشی از اقتصاد است که انتظار می رود از لغو تحریم ها بهره ببرد. او در دفتر کارش در تهران گفت: "همان طور که نخستین قربانیان جنگ زنان و کودکان بودند، اولین قربانیان تحریم ها هم همین گروه هستند". به گفته مولاوردی استخدام زنان در حال حاضر کلید دستیابی ایران به اهداف تعیین شده رشد اقتصادی است.
نرخ بیکاری دو برابری در میان زنان
هر چند قوانین ایران پرداخت حقوق یکسان در مشاغل دولتی و برخورداری از ۱۲ ماه مرخصی زایمان را تضمین می کند اما زنان ایران با همان مشکلات زنان در غرب روبرو هستند.
زنان با وجود پر کردن بیش از نیمی از ظرفیت دانشگاه ها حضور متناسبی در پست های مدیریتی ندارند. زنان همچنان از نرخ بالای بیکاری رنج می برند. به گزارش مرکز ملی آمار ایران، نرخ بیکاری در میان زنان ۱۹ درصد و بیش از دو برابر نرخ بیکاری در میان مردان است.
به گزارش بانک جهانی، زنان در ایران در مقایسه با کشورهای عرب حوزه خلیج فارس، دسترسی بیشتری به مشاغل با کیفیت دارند؛ با این وجود تنها ۱۸ درصد نیروی کار را تشکیل می دهند که اندکی از عربستان سعودی بیشتر و از پاکستان کمتر است. در ترکیه با جمعیتی ۸۰ میلیونی و ترکیب جمعیتی مشابه ایران درصد مشارکت زنان در نیروی کار بالای ۳۰ درصد است.
عربستان سعودی در برابر ایران
زنان ایرانی در مقایسه با دیگر جوامع زیر شریعت اسلام دستکم بخت بهتری برای ورود به بازار کار دارند. ورود جدی زنان به بازار کار در عربستان سعودی از سال ۲۰۱۰ شروع شد.
ملک عبدالله، پادشاه پیشین عربستان سعودی، که چند ماه پیش درگذشت به زنان اجازه داد در خرده فروشی ها از جمله فروشگاه های لباس زیرزنانه و لوازم آرایشی که حوزه کار مردان بود مشغول کار شوند و مسافرت های کاری را با دادن اجازه ماندن زنان در هتل بدون اجازه مردان تسهیل کرد. زنان در عربستان رسما از کار در کنار مردان و فعالیت در مشاغل بالای سیاسی منع شده اند. زنان سعودی اجازه رانندگی هم ندارند.
اما وضعیت فاطمه مقیمی در ایران فرق می کند. او موسسه حمل و نقل خود را ۲۶ سال پیش بعد از تکمیل تحصیلاتش در دانشگاه شهر لندن طی دوره انقلاب آغاز کرد. او نخستین زنی بود که به عضویت هیات رییسه اتاق بازرگانی و صنایع تهران درآمد و چندین زن را به عنوان راننده در استخدام شرکت خود دارد.
فاطمه مقیمی ۵۷ ساله، در مصاحبه ای در دفتر کارش در اتاق بازرگانی که او صبح شنبه خود را به آموزش زنان کارآفرین در آن می گذراند، می گوید: "من نگران بودم چون می خواستم شرکت خودم را راه بیاندازم. دو سال طول کشید. با موانع فرهنگی بسیاری روبرو شدم که بیشتر ناشی از ذهنیت افراد بود تا موانع قانونی".
زنان در بخش مالی
در حوزه امور مالی، مونا حاجی علی اصغر در صف مقدم زنانی قرار دارد که بانکداران برجسته می گویند روز به روز بیشتر پست های عالی موسسات شان را اشغال می کنند.
به گفته مجید زمانی، مدیرعامل بانک سرمایه گذاری کاردان، حضور زنان در تمام ۹ بانک سرمایه گذاری ایران در مقایسه با دیگر بخش های صنعت بالا است و در بعضی موارد بیشتر از مردانی چون خود او است.
مجید زمانی می گوید: "این قطعا وضعیت موجود در بازار سرمایه است. ما به دنبال افراد متعهد و دلسوز هستیم و برخلاف تصوری که گاهی عموم مردم دارند، زنان قویترین کاندیداها در این حوزه هستند".