دیوان بین المللی دادگستری موسوم به «دادگاه جهانی» روز دوشنبه کار رسیدگی به شکایت جمهوری اسلامی ایران از ایالات متحده آمریکا را در لاهه آغاز کرد. این در حالی است که مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا، در بیانیه ای رسمی اعلام کرد دلیل خروج پرزیدنت ترامپ از برجام، تضمین امنیت مردم آمریکا از خطرات ایجاد شده از سوی رهبران ایران است.
ایران می گوید دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، با اعمال مجدد تحریم های اقتصادی «پیمان دوستی، روابط اقتصادی و حقوق کنسولی» را نقض کرده است.
در حالیکه در چهار دهه گذشته جمهوری اسلامی ایران، آمریکا را دشمن و «شیطان بزرگ» می نامد، در شکایت خود، به «پیمان دوستی، روابط اقتصادی و حقوق کنسولی» اشاره کرده که در دوران حکومت محمدرضا شاه پهلوی و در تاریخ ۸ مه ۱۹۵۵ میان آمریکا و ایران امضا شد.
آقای پمپئو در بیانیه خود گفته است که «خروج پرزیدنت ترامپ از برجام یک دلیل ساده داشت؛ برجام نمی توانست امنیت مردم آمریکا را مقابل تهدیداتی که رهبران ایران بوجود آورده اند، تضمین کند.»
وزیر خارجه آمریکا در بیانیه خود گفته است واشنگتن از «ادعاهای بی اساس ایران» در لاهه «به شدت دفاع می کند» و به همکاری با متحدان برای «مقابله با اقدامات بی ثبات کننده ایران در منطقه و مسدود کردن تلاش آنها (ایران) برای تامین منابع مالی ترور و رسیدگی به تکثیر موشک های بالیستیک ایران و دیگر سیستم های تسلیحاتی پیشرفته که صلح و ثبات بین المللی را تهدید می کند، ادامه می دهد.» آقای پمپئو در پایان بیانیه خود گفته است «ایالات متحده در کنار مردم ایران که در آرزوی کشوری با فرصت های اقتصادی، و حکومتی شفاف و به دور از سرکوب هستند، می ایستد.»
ایران در شکایت خود از قضات دادگاه می خواهد که دستور دهند تحریم ها علیه تهران برای حفظ منافع ایران، تا زمانی که روند دادگاه برای رسیدگی به اصل موضوع جریان دارد و ممکن است چند سال طول بکشد، فورا به حالت تعلیق در آیند.
دولت دونالد ترامپ در ماه مه اعلام کرد که آمریکا از توافق هسته ای برجام که در سال ۲۰۱۵ و در زمان دولت باراک اوباما، رئیس جمهوری پیشین آمریکا امضا شد، خارج می شود و تحریم ها علیه ایران را باز می گرداند. واشنگتن همچنین کشورهای دیگر را تهدید کرده است که اگر به واردات نفت از ایران بعد از تاریخ ۱۳ آبان ادامه دهند ممکن است با تحریم های ثانویه آمریکا مواجه شوند.
به نوشته آسوشیتدپرس، محسن محبی، نماینده ایران به «دادگاه جهانی» گفت «تصمیم آمریکا نقض آشکار پیمان ۱۹۵۵ است چرا که هدفش آسیب رساندن به اقتصاد ایران، به شدت هر چه تمامتر، است.» محبی گفته است بازگشت تحریم های آمریکا غیرموجه است چرا که به گفته او، ایران به مفاد توافق ۲۰۱۵ برجام عمل می کند. او گفت تحریم ها تاثیرات مخربی بر اقتصاد و جامعه ایران گذاشته است و خطر بی ثبات تر شدن منطقه خاورمیانه را در پی دارد.
آمریکا استدلال می کند که «دادگاه جهانی» صلاحیت قضایی برای رسیدگی به این پرونده را ندارد. قرار است آمریکا استدلال های خود را روز سه شنبه در دادگاه مطرح کند.
ایران و آمریکا پیشتر نیز در «دادگاه جهانی» پرونده های دیگری داشته اند، از جمله پرونده ناشی از حمله به سفارت آمریکا در تهران و اشغال آن و شلیک به هواپیمای مسافربری ایرانی در خلیج فارس که کشتی نظامی آمریکا آن را با یک هواپیمای نظامی اشتباه گرفته بود.
آسوشیتدپرس می نویسد که پیمان ۱۹۵۵ میان ایران و آمریکا در پی رویدادهای ۱۹۵۳ در ایران که به تحکیم حکومت محمدرضا شاه انجامید امضا شد و با وجود انقلاب ۱۳۵۷ و تیرگی شدید روابط در پی رویدادهای پس از آن، این پیمان همچنان پابرجا بوده است.
احکام صادر شده در این دادگاه که به اختلافات میان کشورها رسیدگی می کند از نظر حقوقی نهایی و الزام آور است.
