واشنگتن پست زیر عنوان «آماده شدن زمینه برای معامله با ایران" می نویسد مذاکرات اتمی با ایران تازه شروع شده است، اما سرمایه گذاران با تجربه و با خبر از وقایع پشت صحنه از هم اکنون در تهران سراغ شرط بندی روی توافقی رفته اند که ممکن است از این مذاکرات حاصل شود. شاهد این موضوع، ترقی شاخص معرف معاملات در بورس سهام و ارواق بهادار درتهران به فاصله یک روز پس از شروع مذاکرات است، که بالاترین رکورد را بجا گذاشت. شرط بندی این سرمایه گذاران ممکن است ناشی از خوش بینی و اشتیاق آنان به توافقی باشد که می تواند به کاستن از فشار تحریم های تنبیهی بر اقتصاد کشورشان کمک کند - ولی بنظر می رسد که پیش فرض هایشان احتمالا با واقعیت فاصله ای چندان نخواهد داشت. ایران تا کنون سناریوی خروجی تدریجی و آبرومندانه از برنامه ای اتمی را دنبال کرده است که حتی روسیه و چین هم در مورد خطرناک بودن بیش از حد آن اشاراتی داشته اند. ایرانی ها در چانه زدن تا لبه پرتگاه می روند اما بنظر نمی رسد به پریدن هم علاقه ای داشته باشند.
خط مشی هائی که می تواند سرانجام به حل و فصل مسئله منجر شود، پس از تشکیل جلسه روز شنبه در استانبول، به قدر کافی روشن شده است: ایران با تعليق در غنی سازی اروانیوم ۲۰درصدی و متوقف ساختن غنی سازی اورانیوم در تاسیساتی زیر زمینی که برای غنی سازی هائی با درجات خلوص بالاتردر نزیکی قم ساخته شده است موافقت خواهد کرد. ایران همچنین ذخیره انباری اورانیوم غنی شده خود را برای روند نهائی غنی سازی تا سطح ۲۰ درصد بمنظور استفاده در تولید ایزوتوپ های درمانی به خارج می فرستد.
در چارچوب و لحن این مذاکرات، ایرانی ها می توانند اقدامات شان را اینگونه توجیه کنند که امتیازی به غرب نداده اند، بلکه تدابیری بوده است برای ایجاد اطمینان - ضمن آنکه جدی بودن قول علنی آیت الله علی خامنه ای ولی فقیه در ماه فوریه را مطرح کنند، که ایران مرتکب گناه کبیره ساختن بمب اتمی نخواهد شد. غرب نیز می تواند ملایم ساختن تحریم ها را نه اقدامی در جهت عقب نشینی، بلکه عملی در جهت مقابله به مثل و متقابل توصیف کند.
زمینه های اصلی چنین چارچوبی در نامه هائی که چند هفته میان مذاکره کنندگان ارشد طرفین مبادله شد، مطرح شده بود. کاترین اشتون، به نمایندگی از سوی گروه موسوم به «پنج بعلاوه یک» شامل: پنج عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل متحد و آلمان، اطمینان سازی، با هدف تسریع و تسهیل در مذاکرات بر پایه اقداماتی متقابل و گام به گام را توصیه کرد. پاسخ سعید جلیلی، مذاکره کننده ایران این بود که چون غرب آماده است حق ایران را در مورد استفاده صلح آمیز از انرژی اتمی بپذیرد، مذاکرات برای همکاری بر پایه اقداماتی گام به گام و متقابل می تواند شروع شود. موقعیت جلیلی در مقام نماینده شخصی ولی فقیه نیز در این زمینه حائز اهمیت بود.
قدامات گام به گام و عمل متقابل، دو راهنمای اصلی در پیشبرد مسیرمذاکرات است، که روندی محترمانه را برای سازش و مصالحه ارائه می دهد - نظیر فرمولی که پرزیدنت اوباما در سخنرانی آغاز ریاست جمهوری خود در سال ۲۰۰۹ به هنگام پیشنهاد تعامل و تقابل با ایران مطرح ساخت و گفت ما خواهان راهی جدید برای پیشرفت در چارچوب منافع مشترک و احترام متقابل هستیم.
بنظر می رسد طرف ایرانی فعلا آماده تعامل و تقابلی گسترده با آمريکا نیست. جلیلی ملاقات خصوصی و دوجانبه با وندی شرمن معاون وزارت امورخارجه آمریکا را نپذیرفت.
طرف ایرانی، آنگونه که مشهود است، مردم را در مورد توافق و معامله ای آماده می کند که ضمن محدود ساختن غنی سازی اورانیوم در بر گیرنده حق غنی سازی باشد. علی اکبر صالحی وزیر امور خارجه روز دوشنبه در مصاحبه ای با خبرگزاری دانشجوئی ایسنا گفت تولید سوخت ۲۰ درصدی حق ماست، اما در عین حال افزود اگر آنها تامین سوخت های متفاوت مورد نیاز ما را تضمین کنند، مسئله فرق خواهد کرد. بنظر می رسد صالحی یک پیشنهاد سال ۲۰۰۹ ترکیه را احیا می کند که براساس آن ایران در مقابل صادر کردن اورانیوم غنی شده سطح پائین خود به خارج ، می تواند سوخت ۲۰ درصدی رآکتور تحقیقاتی و مولد ایزوتوپ ها را پس بگیرد. این پیشنهاد در آن هنگام به سبب مخالفت خامنه ای به جائی نرسید اما ظاهرا وی فعلا آماده چانه زدن است.
جلیلی در اظهار نظرهائی که در تهران تایمز چاپ شد خوش بینی مشابهی را ارائه داد. وی با این یادآوری که شاهد پیشرفت هستیم توضیح داد که فتوای ولی فقیه در مورد حرام بودن تسلیحات اتمی فرصت برداشتن گام هائی سازنده را در جهت خلع سلاح و جلوگیری از گسترش و اشاعه تسلحیات اتمی به وجود آورده است. وی گفت گام بعدی مستلزم اتخاذ تدابیری در جهت اطمینان سازی است - به گونه ای که به ایجاد اطمینان در میان ایرانی ها منجر شود. به عبارت دیگر ایرانی ها انتظار دارند همزمان با پیشرفت اقدامات گام به گام در جهت رسیدن به توافق، به نتایج ملموسی نیز دست یابند. آنها حد اقل خواستار تعویق در اجرای تحریم های نفتی مصوب آمریکا و اتحادیه اروپا هستند که قرار است به ترتیب در ۲۸ ژوئن و اول ژوئیه به طور کامل به اجرا گذاشته شود.
تهران در انتظار خروجی آبرومندانه از بن بست اتمی
