«عمر البشیر» رئيس‌جمهوری سودان که پس از ۳۰ سال تکیه زدن بر قدرت، در نهایت مجبور شد با فشار ارتش، از سمت خود کنار رود، دوستی نزدیک برای جمهوری اسلامی در سه دهه گذشته بود.
عمر البشیر برای مدت ۳۰ سال حکومت را در سودان در دست داشت. او در سال ۱۹۸۹ با انجام کودتایی به قدرت رسید و در سال ۱۹۹۳ رئیس جمهوری این کشور نام گرفت.
عمر البشیر از سوی دیوان بین‌المللی کیفری متهم به «جنایت جنگی» و «جنایت علیه بشریت» در دارفور و حکم بازداشت بین‌المللی او هم صادر شد.
روابط ایران و سودان
در حالیکه عملکرد عمر البشیر سودان را روز به روز در جهان تنها می کرد اما جمهوری اسلامی و سودان سال‌ها با یکدیگر روابط دیپلماتیک داشتند. اکبر هاشمی رفسنجانی و محمد خاتمی، دو رئیس‌جمهوری بودند که به سودان سفر کردند.
دو سال پس از سفر محمد خاتمی به سودان در سال ۸۵، محمود احمدی‌نژاد هم که آن زمان رئیس‌جمهوری ایران بود، به خارطوم رفت.
در دوران ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد، روابط ایران و سودان توسعه پیدا کرد. براساس برخی گزارش‌ها، جمهوری اسلامی از نظر مالی و تسلیحاتی از سودان حمایت می‌کرد، ضمن آن‌که مساجد و «مراکز فرهنگی» در این کشور تاسیس کرد.
از جمله در سال ۹۳ سازمان ملل متحد جمهوری اسلامی را متهم کرد که به سودان اسلحه منتقل می‌کند. کمی پیش از آن هم اسرائیل اقدام به توقیف یک کشتی.در دریای سرخ کرده بود. این کشتی که با پرچم پاناما حرکت می‌کرد، از بندرعباس به سمت سودان در حرکت و حامل سلاح بود.
در زمانی که کشورهای مختلف درگیر بهار عربی بودند، در سودان نیز اعتراض‌هایی از سوی مردم انجام شد. با این حال مسئولان جمهوری اسلامی هم‌چون مقام‌های سودان این اعتراض‌ها را به «صهیونیسم» و هدف آن‌ها را «ایجاد هرج و مرج» معرفی کردند.
ایران در زمانی که حکم بازداشت بین‌المللی عمر البشیر هم صادر شد، به حمایت از او پرداخت. در آن زمان علی لاریجانی، رئیس مجلس ایران به خارطوم سفر کرد و در سخنانی گفت او و هیئت همراهش «نماینده افکار عمومی جهانی اسلا‌م هستند که به ملت و دولت سودان تاکید می‌کنند که همواره در قبال هرگونه توطئه می‌ایستند.»
عمر البشیر در تابستان سال ۱۳۹۰ به ایران سفر کرد. او در آن سفر با مقام‌های مختلف ایران، از جمله آیت‌الله علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی دیدار کرد.
رهبر جمهوری اسلامی در آن دیدار با اشاره به حمایت ایران از «حکومت اسلامی، دولت و ملت سودان»، به تمجید از «ایستادگی و مقاومت» سودان در برابر «توطئه‌ها و فشارهای امریکا، رژیم صهیونیستی و غرب» پرداخته بود.
عمر البشیر سال ۱۳۹۲ هم قصد داشت در مراسم تحلیف حسن روحانی شرکت کند، اما موفق به این کار نشد. عربستان سعودی به او که قصد داشت با هواپیمای یک شرکت تجاری سعودی به ایران سفر کند، اجازه عبور از خاک خود را نداد.
با این حال منافع مالی البشیر موجب شد در سالهای اخیر روابط میان ایران و سودان تیره شد.
عمر البشیر چند ماه پس از ماجرای سفر به ایران برای حضور در مراسم تحلیف روحانی، به عربستان سعودی کرد؛ نقطه‌ای که باعث تحول در روابط میان ایران و سودان شد.
در تابستان سال ۹۳ سودان اقدام به بستن چند «دفتر فرهنگی» جمهوری اسلامی در این کشور کرد و به کارکنان آن فرصتی سه روزه برای خروج از این کشور داد. گرچه در آن زمان به شکل رسمی دلیل این مسئله عنوان نشد، اما برخی گمانه‌زنی‌ها حکایت از نگرانی سودان از تبلیغ مذهب شیعه از سوی این مراکز در این کشور عمدتا سنی‌نشین داشت.
بعدها عمر البشیر در گفت‌وگویی با اشاره به حضور «شیعیان» در کشورهای منطقه چون «عراق، لبنان، سوریه، یمن»، گفته بود که «به هیچ وجه به آنان اجازه حضور در سودان را نخواهیم داد.»
سودان در بهار سال ۹۴ به ائتلاف عربی به رهبری عربستان سعودی در یمن پیوست. جنگی که در آن ائتلاف عربی مقابل شبه‌نظامیان حوثی مورد حمایت جمهوری اسلامی قرار گرفته بودند.
زمستان سال ۹۴ بود که پس از حمله به سفارت عربستان سعودی در تهران، این کشور اقدام به قطع روابط دیپلماتیک خود با ایران کرد. اقدامی که با حمایت چند کشور مختلف و از جمله سودان مواجه شد و سودان به طور کامل با جمهوری اسلامی قطع رابطه کرد.
