محمدعلی جعفری در حالی جای خود را به حسین سلامی داد که در نزدیک به ۱۲ سال فرماندهی او در سپاه پاسداران، این نهاد نظامی با گسترش فعالیت های اقتصادی و فرهنگی به یک دولت موازی در ایران تبدیل شد و با گسترش برنامه موشکی و دخالت در کشورهای منطقه با اعتراضهای بینالمللی مواجه شد.
«اختاپوس» اقتصادی
آغاز فرماندهی محمدعلی جعفری در سال ۱۳۸۶ با سال دوم ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد همراه بود که راه سپاه را برای گسترش فعالیت های اقتصادی هموار کرد.
در این دوره، قرارگاه خاتم الانبیاء سپاه قراردادهای بزرگ ساخت سد، جاده و پروژههای نفتی را از آن خود کرد و بیش از پیش قدرت گرفت.
گسترش حضو سپاه در اقتصاد هرچند در دوره احمدی نژاد بود اما او یکبار از آنها به نام «برادران قاچاقچی» نامید. حسن روحانی نیز چندباری از فعالیت های اقتصادی سپاه انتقاد کرد اما در عمل اقدامی صورت نداد.
پول، تفنگ، قدرت و فساد
در حوزه فرهنگی نیز برنامههای سپاه توسعه یافت و این نهاد نظامی صاحب خبرگزاری، روزنامه و دیگر رسانههای آنلاین شد.
حضور گسترده سپاه در بخش اقتصادی و فرهنگی بارها انتقاد کارشناسان و شخصیتهای سیاسی را در پی داشت و حتی حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران را به واکنش واداشت.
او در سال ۹۳ در یک همایش گفته بود: «اگر تفنگ، پول، قدرت، روزنامه، سایت و تبلیغات یک جا جمع شود حتما فساد درست میشود پس دنیا عقلش رسیده است»؛ سخنی که بسیاری آن را اشاره به سپاه پاسداران دانستند.
سرکوب ۸۸
یکی دیگر از اقدامات سپاه در دوره فرماندهی جعفری بر این نهاد نظامی، دخالت در انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ و پس از آن، سرکوب معترضان این انتخابات بود.
معترضان انتخابات سال ۸۸ معتقد بودند که سپاه پاسداران و دولت احمدی نژاد در تغییر سرنوشت انتخابات دست داشته اند. حدود ۵ سال بعد یک ویدئو از محمدعلی جعفری در فضای مجازی منتشر شد که در آن نقش داشتن سپاه تاثیرگذاری بر انتخابات و جلوگیری از روی کار آمدن «مخالف ارزشهای انقلاب» را به طور ضمنی تایید کرد.
پیش از آن، علی سعیدی، نماینده ولی فقیه در سپاه هم که در دی ماه ۱۳۹۱ گفته بود که «مهندسی معقول و منطقی انتخابات» از وظایف سپاه است.
توسعه برنامه موشکی ایران همزمان با افزایش فشار بر ایران
در دوره فرماندهی محمدعلی جعفری، سپاه همچنین برنامه موشکی بالیستیک خود را به شدت ادامه داد و حتی پس از منع برجام، پیش برد.
در این دوره سپاه موشکهای دوربرد خود را حتی پس از انتقاد کشورهای اروپایی آزمایش کرد و فرماندهان سپاه در مواردی اروپا را تهدید کردند که اگر به تلاش برای خلع سلاح موشکی ایران ادامه دهند سپاه در برنامه موشکی یک «جهش استراتژیک» را آغاز می کند.
این در حالی است که قطعنامه شورای امنیت در پی توافق هستهای، ایران را از تولید موشک هایی که قادر به حمل کلاهک هسته ای باشند منع کرده است.
از سوی دیگر، کشورهای منطقه و کشورهای غربی از ایران انتقاد می کنند که سپاه شبه نظامیان شیعه منطقه از جمله حوثیها و حزب الله لبنان را به موشک تجهیز می کند تا آنها کشورهای منطقه را هدف قرار دهند.
«دخالت» در دیگر کشورها
از دیگر برنامه های سپاه که در دوره محمد علی جعفری گسترش پیدا کرد و اعتراض های جهانی را در پی داشت، دخالت سپاه پاسداران در کشورهای منطقه بود.
نیروهای سپاه علاوه بر حضور مستقیم یا نیابتی در سوریه، عراق و لبنان، از شورشیان حوثی در یمن حمایت می کنند. ضمن اینکه در سال های اخیر کشورهای مختلفی از جمله بحرین، امارات متحده عربی و برخی کشورهای آفریقایی از دخالت نیروهای سپاه در امور داخلی خود و برنامه ریزی برای اقدامات مخرب، به شدت انتقاد کردند.
اقدامات سپاه پاسداران واکنش آمریکا و کشورهای اروپایی را در پی داشت که فعالیتهای جمهوری اسلامی از طریق سپاه در منطقه را بدخواهانه دانستند.
قرارگرفتن سپاه در لیست تروریستی
در پی این رویکردهای سپاه در نزدیک به ۱۲ سال فرماندهی محمدعلی جعفری، ایالات متحده آمریکا در هفتههای اخیر نام سپاه پاسداران را در فهرست گروه های تروریستی قرار داد.
سپاه نخستین نیروی نظامی رسمی یک کشور است که به عنوان گروه تروریستی از سوی آمریکا شناخته شده است.
پرزیدنت ترامپ در بیانیه ای دلیل این اقدام را فعالیتهای تروریستی سپاه و حمایت و سازماندهی تروریستها توسط این نهاد نظامی دانست و گفت که این اقدام این پیام را به دیگر کشورها می دهد که در صورت همکاری با سپاه پاسداران در واقع با تروریست ها همکاری کرده اند.