هجدهمین نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری ها از دیروز در ایران افتتاح شد و یک هفته ادامه خواهد داشت. همزمان فعالان رسانه ای و نهادهای ناظر بر آزادی مطبوعات می گویند سانسور و برخورد با روزنامه نگاران ، روزهای سیاه مطبوعات ایران را رقم زده و مسوولان بجای برگزاری چنین «نمایش»هایی ، به آزادی مطبوعات احترام بگذارند.
محمد حسینی وزیر فرهنگ و ارشاد جمهوری اسلامی ایران، دیروز این نمایشگاه را افتتاح کرد که به گفته او ، «خبرگزاری ها، مطبوعات، نشریات و پایگاه های اطلاع رسانی کشور در قالب بیش از ۶۰۰ غرفه حضور دارند.»
آقای حسینی در این مراسم گفت :«در ایران افراد با دیدگاه های گوناگون می توانند فعالیت مطبوعاتی داشته باشند.»
برغم این ادعای این مقام دولتی ، برگزاری نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری ها در ایران با محدودیت ها ، برای برخی از خبرنگاران و روزنامه نگاران ایرانی ، همزمان شده است.
رضا معینی مسوول بخش فارسی گزارشگران بدون مرز با اشاره به گزارش های اخیر این سازمان می گوید «وضعیت آزادی بیان در ایران شرایط خوبی ندارد.»
وی می افزاید:«در دو سال اخیر بیش از سی نشریه در ایران توقیف شده و همچنین در این مدت بیش از ۲۰۰ روزنامه نگار و خبرنگار ایرانی بازداشت شده اند.»
به گفته آقای معینی ، هرچند بسیاری از این افراد آزاد شده اند اما هنوز مورد بازجویی قرار می گیرند و هنوز ۲۵ روزنامه نگار در بازداشت هستند.
مسوول بخش فارسی گزارشگران بدون مرز همچنین از فشار بر فعالان اینترنتی گفته است:« در حال حاضر بیست وبلاگ نویس در ایران زندانی هستند.»
بخشی از فشار بر اهالی رسانه در ایران، احکام سنگین زندان است که از سوی قوه قضاییه برای آنها صادر شده است. معینی می گوید: «روزنامه نگاران بازداشت شده به احکام زندان از یکسال تا ده سال روبرو شده اند. چنین احکام سنگینی برای وبلاگ نویسان هم صادر شده و در برخی موارد، احکام تا بیست سال زندان را دربر می گیرد.»
پیش از این گزارشگران بدون مرز به عنوان نهاد ناظر بر آزادی مطبوعات در کشورهای جهان ، در گزارش های متوالی اعلام کرده بود جمهوری اسلامی ایران همواره یکی از سه زندان بزرگ جهان برای روزنامه نگاران ایرانی بوده است.
روند نزولی آزادی بیان
اولین نمایشگاه مطبوعات سال ۱۳۷۲ در ایران برگزار شد و از آن زمان تاکنون برگزاری این نمایشگاه فراز و نشیب های زیادی داشته است.
دوران طلایی نمایشگاه و جشنواره مطبوعات در سالهای آخر دهه هفتاد بود که البته با توقیف فله ای مطبوعات در سال ۷۹ ، دچار رکود شد. در آن سال ، چنین نمایشگاهی برگزار نشد و بعد از آن هرچند برگزاری نمایشگاه مطبوعات از سال ۸۰ از سر گرفته شد اما در سالهای اخیر و با روی کار آمدن دولت محمود احمدی نژاد، ماهیت این نمایشگاه تغییرات زیادی داشته است.
این تغییرات حتی به محل نمایشگاه هم تاثیر گذاشته و در سالهای اخیر نمایشگاه در مصلی تهران برگزار می شود.
مقام های دولتی در سالهای اخیر بر «بین المللی» بودن این نمایشگاه تاکید داشته اند و همچنان که روز سه شنبه وزیر ارشاد ایران گفت ، فضای رسانه ای ایران رشد داشته است.
وحید پوراستاد ، روزنامه نگار شاغل در رادیو فردا می گوید برعکس ادعای مقام های جمهوری اسلامی ، وضع آزادی بیان در ایران خوب نیست. او می گوید:«بعد از انقلاب ما هم فضای خوش رسانه ای داشتیم و هم فضای بد اما واقعیت این است که روزهای خوش مطبوعات بسیار کمتر از روزهای خوش آن بوده است.»
به گفته این روزنامه نگار ، در همه سالهای گذشته فشار بر روزنامه نگاران و مطبوعات وجود داشته اما این فشار در سالهای اخیر افزایش یافته است.
آقای پور استاد می گوید:« قبلا فشار بر رسانه ها با توقیف مطبوعات همراه بود و در مواردی هم روزنامه نگاران و چهره های سرشناس بازداشت می شدند اما در ماه های اخیر شاهد هستیم که حتی خبرنگاران سرویس ها غیر سیاسی هم بازداشت و با مشکل مواجه می شوند و این قبلا سابقه نداشت.
این روزنامه نگار ، برخورد های اخیر را نشانه ای از کاهش آزادی بیان می داند:«چطور ادعای آزادی بیان مطرح می شود وقتی که بجز چند روزنامه منتقد دولت ، روزنامه ای جدی و تاثیر گذار در ایران وجود ندارد.»
محمود احمدی نژاد رییس جمهوری ایران در ماه های اخیر بارها بر وجود آزادی بیان در ایران تاکید کرده این درحالی است که تنها در هفته های اخیر ، چند فعال مدنی و دانشجویی تنها به خاطر انتقاد رییس جمهوری ، با اجرای مجازات شلاق روبرو شده اند.
کیفیت فدای کمیت
با اینکه دومین روز از نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری ها پایان رسیده اما شاهدان عینی می گویند استقبال از این نمایشگاه کم بوده است. این درحالی است که در سالهای گذشته ، مردم استقبال بیشتری از نمایشگاه داشتند و هرچند مقام های جمهوری اسلامی اصرار دارند مطبوعات ایران رشد داشته اند اما برخی اعتقاد دارند که این رشد کمی است و کیفیت رسانه ها ، بخاطر برخورد با رسانه ها ، کم شده است.
وحید پوراستاد می گوید ملاک آزادی مطبوعات بیشتر از اینکه با آمار و کمیت سنجیده شود با کیفیت نشریاتی که فعال اند ، سنجیده می شود. او می گوید:«ما می توانیم آمار زیادی بدهیم که نشریات زیادی منتشر می شود اما آیا ملاک آزادی مطبوعات، تعداد نشریات است یا نوع کیفیت یا گرایش فکری آنها؟»
پوراستاد می پرسد:« چقدر منتقدان دولت در ایران نشریه دارند و چقدر این منتقدان اجازه فعالیت رسانه ای دارند؟ پاسخ به این سوال می تواند نشان دهد که آیا مطبوعات از حیث آزادی بیان رشد داشته اند یا خیر.»
در ایران ، چند روزنامه میانه رو یا منتقد دولت در کنار اکثر نشریات برخورد از حمایت های دولتی و حکومتی فعال هستند اما آنها با مشکلاتی روبرو هستند و در انتشار اخبار با محدودیت هایی مواجه اند.
همچنین در استانها ، نشریات محلی با محدودیت بیشتری مواجه هستند.
رضا معینی مسوول بخش فارسی سازمان گزارشگران بدون مرز معتقد است برگزاری چنین نمایشگاهی نه تنها کمکی به آزادی مطبوعات نمی کند بلکه این «نمایشی» از سوی دولت ایران است. او می گوید:« دولت ها می توانند نمایشگاه و درواقع نمایش های خود را اجرا کنند اما مشخص است با این همه زندانی و این همه روزنامه نگارانی که مورد تهدید قرار می گیرند ، بهتر است نمایشگاه مطبوعات را در مقابل زندان اوین برگزار کنند. در این چنین نمایشگاهی ، خانواده زندانیان سیاسی و روزنامه نگار و همچنین روزنامه نگارانی که برغم فشارها ، هنوز کار می کنند ، باید حضور داشته باشند. »
در نمایشگاه امسال و در غیاب نشریات مستقل و منتقد ، سایت های خبری نقش پررنگ تری نسبت به قبل دارند و اغلب این سایت ها به نهادهای دولتی و حکومتی ، افراد سیاسی شاغل در نظام و همچنین برخی نهادهای امنیتی همچون سپاه پاسداران انقلاب اسلامی وابسته هستند.
