کمتر از دو روز مانده به پایان مهلت تعیین شده ایران و قدرت‌های جهانی برای دستیابی به یک تفاهم سیاسی درباره اجزای اساسی یک توافق جامع بر سر برنامه هسته‌ای ایران، مذاکرات و رایزنی‌های فشرده هیات‌های مذاکره کننده حاضر در شهر لوزان سوئیس همچنان ادامه دارد.
جان کری وزیر خارجه ایالات متحده گفته است او و همکارانش تا ساعات پایانی به گفتگوهای خود ادامه خواهند داد، تا آن که بتوانند مسائل دشوار پیش روی این مذاکرات را حل و فصل کنند.
ماری هارف سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز می‌گوید احتمال به نتیجه رسیدن گفتگوهای جاری در لوزان تا پایان مهلت مقرر سه شنبه ۵۰-۵۰ است.
پیشتر، عباس عراقچی، معاون وزیر امورخارجه ایران در گفتگو با خبرنگاران اخبار آغاز نگارش توافقنامه سیاسی و تصویب آن تا روز سه‌شنبه را رد کرد و گفت «هیچ سند سیاسی در کار نیست.» وی افزود شخصاً فکر می‌کنم رسیدن به تفاهم تا پایان روز دوشنبه چندان محتمل نباشد.
اینگونه اظهارات مقام‌های نزدیک به مذاکرات، هر چند می‌تواند در مورد به نتیجه رسیدن مذاکرات تا پیش از پایان ضرب الاجل سه شنبه ۱۱ فروردین ماه امیدوار کننده باشد، اما در عین حال با توجه به فراز و نشیب‌هایی که این مذاکرات داشته، موجب سردرگمی ناظران و خبرنگاران شده است.
به گزارش نیلوفر پورابراهیم خبرنگار اعزامی بخش فارسی صدای آمریکا به لوزان، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه اعلام کرد که سرگئی لاوروف امروز لوزان را به مقصد مسکو ترک خواهد کرد و اگر نشانه‌ای از پیشرفت در این مذاکرات دیده شود، دوباره به لوزان بازخواهد گشت.
وزیران خارجه گروه ۱+۵ عصر دوشنبه و پیش آن که لاوروف لوزان را ترک کند، جلسه دیگری برگزار کردند. این جلسه بر خلاف نشست صبح، این بار بدون حضور وزیر امور خارجه ایران برگزار شد.
با وجود این، به گزارش خبرنگار اعزامی صدای آمریکا به لوزان، هیچ نشانه‌ای از شکست این مذاکرات دیده نمی‌شود و همه آنچه که تاکنون مشهود بوده، از ادامه تلاش‌های دیپلماتیک تا پایان مهلت تعیین شده روز سه‌شنبه حکایت دارد.
کاخ سفید آمریکا روز دوشنبه اعلام کرد که این گفتگوها تا آخرین لحظات پایان مهلت مقرر سه شنبه، ادامه خواهد یافت. به گفته سخنگوی کاخ سفید مذاکرات به مرحله حساسی رسیده و نمی‌خواهد درباره شکست آن گمانه‌زنی کند.
آلن ایر سخنگوی فارسی زبان وزارت خارجه آمریکا هم روز گذشته در گفتگو با بخش فارسی صدای آمریکا، تاکید کرد که مذاکره کنندگان در تلاش هستند تا به نتیجه برسند. وی با این حال تاکید کرد که نباید تصور کنیم که حتماً تا پایان مارس به یک تفاهم خواهیم رسید.
با این که ایالات متحده یکی از شش قدرت جهانی عضو ۱+۵ است، اما به باور بسیاری طرف اصلی مذاکره با ایران است و هر گونه توافق بین تهران و واشنگتن، به سایر اعضای گروه برای رسیدن به توافق جامع با ایران کمک زیادی خواهد کرد.
جمع شدن وزیران خارجه ۱+۵ طی دو روز گذشته، و نیز تصمیم جان کری وزیر خارجه ایالات متحده برای به تاخیر انداختن سفرهای کاری خود در روزهای آینده و ماندن در لوزان، به امیدها برای رسیدن به نتیجه افزوده بود.
در جلسه صبح وزیران خارجه ایران و ۱+۵، فدریکا موگرینی هماهنگ کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز حضور داشت. جلسه‌ای که با هدف کاهش اختلافات موجود میان دو طرف برگزار شد، و با توجه به نزدیک شدن مهلت پایان ماه مارس، بسیار مهم و حیاتی ارزیابی شده است.
وزیران خارجه گروه ۱+۵، پیش از نشست امروز خود با ایران، شب گذشته با یکدیگر گفتگو کرده بودند. ارنست مونیز وزیر انرژی آمریکا، که در هفته‌های اخیر و در جریان گفتگوهای هسته‌ای ایران و آمریکا بارها با رئیس سازمان انرژی اتمی ایران بر سر مسائل فنی مذاکره کرده است، نیز در این نشست حضور داشت.
بر اساس آخرین توافق صورت گرفته، ایران و گروه ۱+۵ باید تا پایان ماه مارس (۱۱ فروردین ماه) بر سر اصول یک توافق جامع به یک نقطه مشترک برسند، که از آن به عنوان توافق یا تفاهم سیاسی یاد می‌شود. پس از آن، طرفین سه ماه فرصت دارند تا به ثبت جزئیات توافق بپردازند.
آنطور که مقام‌های دو طرف اظهار کرده‌اند، بر سر بسیاری از موارد توافق حاصل شده، اما در مورد دو موضوع اصلی همچنان اختلاف نظر وجود دارد. اخیراً برخی نیز گفته‌اند بر سر سه موضوع دو طرف هنوز به توافق نرسیده‌اند. برخی رسانه‌ها نیز گزارش‌هایی درباره مفاد توافق شده یا مورد اختلاف منتشر کرده‌اند، که با تکذیب طرفین روبرو شد.
در آخرین مورد، نیویورک تایمز در گزارشی نوشت مخالفت ایران با انتقال ذخایر اورانیوم غنی شده‌اش، مانع اصلی حصول توافق است. گزارشی که روز دوشنبه توسط یکی از مقام‌های وزارت خارجه ایالات متحده رد شد.
به گزارش خبرنگار صدای آمریکا، این مقام آمریکایی گفته است «برخلاف گزارش نیویور تایمز، درباره چگونگی از بین بردن دخایر (اورانیوم غنی شده) ایران در این مذاکرات تصمیمی گرفته نشده است، حتی بطور ضمنی.»
ماری هارف سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز در همین زمینه گفت «لزومی ندارد ایران در چارچوب یک توافق هسته‌ای با قدرت‌های جهانی مجبور شود که ذخایر اورانیوم غنی شده با درصد بالای خود را به کشور دیگری منتقل کند.»
با این حال در آخرین اظهاراتی که از قول منابع نزدیک به مذاکرات – بدون افشای هویت آنها – نقل شده است، خبرگزاری‌های فرانسه و رویترز در گزارش‌هایی جداگانه به نقل از منابع آگاه، از وجود سه موضوع عمده مورد اختلاف خبر دادند و گفتند: مدت انجام توافق، نحوه لغو تحریم‌های اعمال شده بر ایران، و این که هر طرف چگونه اطمینان حاصل کند که طرف مقابل به توافق عمل خواهد کرد، گره اصلی مذاکرات لوزان هستند.
این در حالی است که کشورهای طرف مذاکره با ایران، از جمله آمریکا، می‌گویند اخبار مذاکرات از طریق «منابع آگاه» منتشر نمی‌شود و در صورتی که لازم باشد، این اخبار از طریق کانال‌های رسمی در اختیار رسانه‌ها گذاشته می‌شود.
تهران نیز این گزارش رسانه‌های خارجی را رد کرده و آن را «فضاسازی» طرف مقابل می‌خواند.
گفته می‌شود در توافق اتمی در حال شکل گیری با تهران، دوره‌ای ۱۰ ساله برای راستی‌آزمایی فعالیت‌های ایران پیش بینی شده است، و برخی از مخالفان این توافق احتمالی، از جمله اسرائیل، معتقدند که پس از طی این مدت، ایران به راحتی می‌تواند به سلاح اتمی دست یابد.
جوزف سيرينسيونه، پژوهشگر برجسته آمریکایی و کارشناس تسلیحات کشتار جمعی، در گفتگو با بخش فارسی صدای آمریکا می‌گوید حتی در صورت پایان یافتن آن مدت نیز، تمام محدویت ها در مورد فعالیت های اتمی تهران از بین نخواهد رفت.
به گفته آقای سيرينسيونه «این حقیقت ندارد که ایران بعد از ۱۰ سال راه همواری برای رسیدن به بمب اتمی خواهد داشت. بخش هایی از این توافق، مثل الماس تا ابد باقی خواهد ماند؛ مثلا بازرسی‌ها و بخش‌هایی از پیمان منع گسترش تسلیحات هسته‌ای.»
وی در ادامه افزود «با این حال، بعد از گذشت ۱۰ سال، ایران می‌تواند سانتریفیوژهای بیشتری داشته باشد، ضمن این‌که همچنان طبق تعهدات خود بر اساس پیمان منع گسترش، ملزم است که بمب نسازد. نظام‌های بازرسی نيز پا بر جا خواهد بود.»
این دور از گفتگوها در هتل بوریواژ شهر لوزان، از روز پنجشنبه با دیدار جان کری و محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران آغاز شد، و وزیران خارجه فرانسه، آلمان، بریتانیا، چین و روسیه، و همچنین مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در روزهای شنبه و یکشنبه به آن پیوستند.
گفتگوهای دوجانبه و چندجانبه هیات های حاضر در هتل بوریواژ لوزان نیز همچنان مثل دو روز گذشته ادامه دارد. اما طبق روال معمول، خبری از محتوای این مذاکرات نیز به بیرون درز نکرده است.
در طول بیش از یک سال گذشته، دو طرف توافق کرده‌اند که محتوای مذاکرات را تا زمان رسیدن به نتیجه مورد نظر، محرمانه نگه دارند.
گفتگوهای دیپلماتیک بر سر برنامه هسته‌ای ایران از سال ۲۰۰۳ میلادی (۱۳۸۲ خورشیدی) بین ایران، بریتانیا، فرانسه و آلمان آغاز شد و پس از مدتی با پیوستن ایالات متحده، روسیه و چین به تروئیکای اروپایی، وارد مرحله جدیدی شد. در طول این مدت، این گفتگوها فراز و نشیب‌های زیادی داشته، و تاکنون به نتیجه قابل انتظار دو طرف نرسیده است.
دو طرف در سوم آذر ۱۳۹۲ در شهر ژنو سوئیس به توافق موقت دست یافتند که بر مبنای آن می‌بایست ظرف مدتی مشخص به یک توافق جامع و نهایی برسند. توافق که از یک سو، با اعمال محدودیت بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران، نگرانی‌های جهانی را برطرف کند، و از سوی دیگر بخشی از تحریم‌ها که به دلیل این فعالیت‌ها بر ایران اعمال شده است لغو شوند.
با این حال، مهلت این گفتگوها برای رسیدن به چنان توافق تاکنون دوبار تمدید شده است، و طرفین گفته‌اند که برای رسیدن به توافق مصمم هستند، و در نتیجه قصد ندارند برای بار سوم آن را تمدید کنند.
ایالات متحده و همپیمانان آن، می‌گویند ایران در صدد دستیابی به سلاح اتمی در پوشش یک برنامه صلح‌‌آمیز هسته‌ای است. ایران این ادعا را رد می‌کند.
