سه کشور اروپایی حاضر در توافق هستهای ۲۰۱۵ با ایران روز سهشنبه ۲۴ دیماه، از فعال کردن مکانیسم ماشه به دلیل «پایبند نبودن» ایران به برجام خبر دادند.
بریتانیا، فرانسه، و آلمان در بیانیهای روز سه شنبه ۲۴ دی ماه اعلام کردند که با توجه به اقدامات ایران، «جز آن که نگرانیهایمان نسبت به عدم پایبندی ایران به تعهداتش در برجام را ثبت کنیم و این موضوع را، مطابق پاراگراف ۳۶ توافق برجام، طبق مکانیسم حل اختلاف به کمیسیون مشترک ارجاع بدهیم، هیچ گزینه دیگری نداشتیم.»
وزیران خارجه این سه کشور اروپایی در بیانیه خود با تاکید بر این که کشورهایشان در منافع امنیتی مشترک و بنیادین با دیگر شرکای اروپایی خود - از جمله «اطمینان از این که ایران هرگز به سلاح هستهای دست نخواهد یافت» - مشترک هستند، اعلام کردند: «ما این استدلال که ایران حق دارد تعهداتش نسبت به برجام را کاهش دهد، را نمیپذیریم. ایران، برخلاف اظهاراتش، هرگز مکانیسم حل اختلاف را فعال نکرده است و هیچ دلیل قانونی برای توقف اجرای مفاد این توافق ندارد.»
اما در بند ۳۶ توافق جامع هستهای که در این بیانیه به آن اشاره شده است آمده است: «چنان چه ایران معتقد باشد که هر یک یا کلیه گروه ۱+۵ تعهدات خود را رعایت نکردهاند، ایران میتواند موضوع را به منظور حل و فصل به کمیسیون مشترک ارجاع کند؛ به همین ترتیب، چنانچه هر یک از اعضای گروه ۱+۵ معتقد باشد که ایران تعهدات خود را رعایت نکرده است، هر یک از دولتهای گروه ۱+۵ می تواند اقدام مشابه به عمل آورد.»
ساعاتی پیش رویتز به نقل از دو دیپلمات اروپایی اعلام کرده بود که قرار است این سه کشور «مکانیسم ماشه» را مقابل ایران فعال کنند.
سازوکار موسوم به «مکانیسم ماشه» سازوکاری است که می تواند منجر به «بازگشت تحریمها» در چارچوب قطعنامه های قبلی شورای امنیت شود.
در آخرین اقدام نقض برجام از سوی جمهوری اسلامی، تلویزیون ایران روز یکشنبه ۱۵ دی ماه، با اعلام بیانیه دولت گزارش داد که تهران محدودیتهای مرتبط با غنیسازی، ذخایر اورانیوم غنیشده، و فعالیتهای تحقیق و توسعه را کنار میگذارد.
در واکنش به این اقدام جمهوری اسلامی، پرزیدنت دونالد ترامپ ۱۶ دی گفت که ایران هرگز سلاح هستهای نخواهد داشت!
بوریس جانسون، نخستوزیر بریتانیا نیز روز سهشنبه ۲۴ دی ماه از دونالد ترامپ رئیس جمهوری ایالات متحده خواست تا «توافق هستهای ایران را با یک توافق جدید مورد تأیید خود» جایگزین کند.
رویترز در این باره گزارش داد که بوریس جانسون گفته است: «اگر قرار است آن [برجام] را کنار بگذاریم، پس بیایید آن را جایگزین کنیم و بگذارید آن را با توافق پرزیدنت ترامپ جایگزین کنیم.»
روزنامه نیویورک تایمز نیز در گزارشی در همین زمینه نوشت که در بیانیه دولت ایران آمده است که جمهوری اسلامی ایران به آخرین محدودیتهای توافق هستهای، یعنی به محدودیتهای مربوط به شمار سانتریفیوژها، پایان میدهد. از این رو برنامه هستهای ایران دیگر هیچ محدودیتی در تولید، از جمله ظرفیت غنیسازی و درصد و میزان اورانیوم غنی شده و تحقیق و توسعه، نخواهد داشت.
آژانس بینالمللی انرژی اتمی پس از اعلام تصمیم ایران برای نقض محدودیتهای توافق هستهای اعلام کرد آژانس به تمامی بازرسیهای خود ادامه داده و هرگونه فعالیتی را به اطلاع اعضا میرساند.
پیشتر نیز رهبران آلمان، فرانسه، و بریتانیا با انتشار یک بیانیه مشترک خواستار رعایت مفاد گنجانده شده در توافق هستهای سال ۲۰۱۵ با قدرتهای جهانی از سوی ایران شده بودند.