افزایش نرخ انواع دارو در ایران از ۵۰ تا ۴۰۰ درصد بار دیگر سرخط خبرها شده است و آنچه به شدت نگرانی پزشکان را برانگیخته است، تاثیر دراز مدتی است که نابسامانی حوزه دارو بر سلامت مردم می‌گذارد.
یک داروساز ساکن تهران در رابطه با افزایش قیمت داروها به صدای آمریکا گفت: «اگر دارویی با دلار ۴ هزار تومان، ۵۰۰ هزار تومان می‌شد طبیعتا با دلار ۶۰ هزار تومانی، ۱۵ برابر می‌شود و تداوم افزایش قیمت‌ها طبق این روند، پرداخت قیمت‌های گزاف دارو را از توان بسیاری از خانواده‌ها خارج می‌کند.»
کاربری که داروخانه دارد در شبکه «ایکس» نوشته بود ۶۰ عدد داروی ضدافسردگی آسنترا (سرترالین) ساخت شرکت «اکتوورکو» ایران و مکمل کلسیم برای بیمارش یک میلیون تومان هزینه داشته است.
تامین هزینه‌های بسیاری از داروها از جیب خود بیمار است.
در رابطه با «بیماری‌های صعب العلاج»، افراد یا در سامانه تامین اجتماعی و یا خدمات درمانی و صندوق سلامت کشور ثبت‌نام می‌کنند و پس از تایید، «نشان‌دار» می‌شوند ولی سقف هزینه داروها تا ۲۰۰ میلیون تومان در سال است.
این در حالی است که به گفته این کارشناس صنعت دارویی، یک دوره شیمی‌درمانی ممکن است تا یک میلیارد تومان هزینه به همراه داشته باشد.
مدیر عامل مؤسسه «محک» نیز چندی پیش گفت که پروتکل درمانی برای کودک مبتلا به سرطان می‌تواند دست‌کم صد تا ۵۰۰ میلیون و حداکثر ۱ تا ۳ میلیارد و حتی بالاتر را طی درمان سه تا پنج ساله به خانواده تحمیل کند.
در عین حال بررسی‌های صدای آمریکا نشان می‌دهد که شماری از بیماری‌ها فهرست نشده‌اند و به بیمارها گفته می‌شود که بیماری‌شان «ناشناخته» است و شامل بیمه نمی‌شود.
در همین حال دکتر داروخانهای در تهران به صدای آمریکا گفت که سازمان‌های بیمه از جمله خدمات درمانی و تامین اجتماعی پول داروخانه‌ها را تا شش ماه نمی‌دهند و افزود که سال گذشته تا ده یا حتی یازده ماه پول آنها را نمی‌دادند و برخی چک‌ها نیز برگشت می‌خورد و این موضوع باعث شد تا شماری از داروخانه‌ها دیگر نسخه بیمه قبول نکنند.
بر اساس گزارش‌های منتشر‌شده، رقم چک‌های برگشتی داروخانه‌ها در ۶ ماهه اول سال ۱۴۰۳، به چهار هزار میلیارد تومان رسیده است.
در نتیجه، هزینه‌های سنگین داروها روی دوش خانواده‌ها گذاشته می‌شود و همین موضوع باعث شده تا بسیاری درمان را رها کنند و یا داروهای خود را ناقص تحویل بگیرند. این روند در مورد بیماری‌های مرگبار به قیمت جان بیمار تمام می‌شود.
آمار رسمی که تنها گوشه‌ای از واقعیت را تصویر می‌کنند نشان می‌دهد که از آغاز سال تاکنون بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ بیمار مبتلا به هموفیلی جان خود را از دست داده‌اند.
بر اساس گزارش‌های رسمی، موارد جدید ابتلا به سرطان در ایران ۱۴۱ هزار و ۶۴۱ مورد در سال است و حدود ۳۹۰ مورد جدید ابتلا در روز در کشور ثبت می‌شود.
یک پزشک ساکن تهران به صدای آمریکا گفت: «برخی از بیماران من که مبتلا به سرطان هستند درمان خود را متوقف کرده‌اند و می‌گویند پارسال به هر ترتیبی بود دارو را تهیه می‌کردیم ولی امسال زورمان نمی‌رسد.»
او افزود: «سال گذشته هزینه یک دوره درمان با داروی ضد سرطان ونتوکلاکس حدود ۹۰ میلیون تومان می‌شد ولی حالا همان دارو ۱۹۰ میلیون تومان هزینه برمی‌دارد که اکثر خانواده‌ها به دلیل شرایط اقتصادی قادر به تهیه آن نیستند.»
به گفته این پزشک گویی حکومت ناترازی انرژی و کمبود بودجه‌اش را می‌خواهد با «افزایش قیمت دارو و از ضعیف‌ترین اقشار جامعه» جبران کند.
اما حتی کسانی که حاضرند قیمت‌های گزاف را برای حفظ جان خود و یا عزیزانشان بپردازند نیز در فضای مجازی به دنبال دارو می‌گردند. این موضوع فقط مختص داروهای ویژه و جدید نیست و داروهای رایجی را دربرمی‌گیرد.
کاربری که برای مادرش دنبال «اُکسالی‌پلاتین» (برای سرطان روده بزرگ) بود نوشته که سرانجام آن را به سختی و برای یک جلسه شیمی‌درمانی به قیمت ۸ میلیون تومان پیدا کرد.
کاربر دیگری نیز نوشته است که «فیلگراستیم» (نئوپوژن) که برای افزایش گلبول‌های سفید استفاده می‌شود در هیچ داروخانهای در سطح تهران پیدا نمی‌شود.
کمبود واکسن‌های ضروری
یک متخصص پوست به صدای آمریکا می‌گوید: «روزی نیست که بیمار مرد یا زن با زگیل تناسلی نداشته باشم.»
او افزود که هر دز واکسن «گارداسیل» که کلا در سه دُز باید مصرف شود، نزدیک ۷ میلیون تومان شده است.
این متخصص گفت: «داروخانه‌ها با هر نسخه پزشک تنها یک دُز می‌دهند و هیچ تضمینی نیست که دو ماه یا شش ماه بعد دُزهای بعدی موجود باشند.»
قیمت گارداسیل ۹ ظرفیتی برای سه دُز تا ۶۰ میلیون تومان هم عنوان شده است.
این در حالی است که قیمت دولتی واکسن گارداسیل ۹ ظرفیتی برابر با ۶ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان تعیین شده است.
واکسن گارداسیل ساخت شرکت «مرک» در بسیاری از کشورهای دنیا در حال استفاده است ولی بررسی‌های صدای آمریکا نشان می‌دهد که این واکسن وارداتی در ایران در سال‌های اخیر کمیاب و حتی نایاب شده است.
هانیه قاسمی؛ بیوتکنولوژیست؛ فعال حوزه سلامت در گفتگو با روزنامه «شرق» از «زد و بند» در این رابطه گفته است. او می‌گوید گارداسیلی که یارانه دولتی برایش پرداخت شده و برچسب وزارت بهداشت دارد، با چند برابر قیمت در مطب‌ها فروخته می‌شود.
او همچنین گفته که در ۲۱ دی‌ماه، ۵ هزار واکسن در سطح تهران توزیع شده است ولی مشخص نیست کجا رفته است.
ایران، نوع داخلی این واکسن را تولید کرده است. شرکت «نیواد فارمد سلامت» تولیدکننده واکسن مشابهی به نام «پاپیلوگارد» است که یک واکسن نوترکیب در برابر سویه‌های ۱۶ و ۱۸ ویروس «پاپیلومای» انسانی است.
بررسی‌های صدای آمریکا نشان می‌دهد که به دلیل نبود اعتماد عمومی به واکسن‌های تولید داخل، مشتری برای این واکسن کم است.
شرکت تولیدکننده پاپیلوگارد در بهمن ۱۴۰۲ گفت به رغم ظرفیت تولید ۱۰ میلیون دزی، «فعلاً سالیانه یک میلیون دز» تولید می‌کنند. این واکسن سه دز دارد و قیمت برای مصرف کننده ۹۵۰ هزار تومان تعیین شده است.
پیش‌تر دکتر شهرام کُردستی، استاد بخش سرطان‌شناسی کینگز کالج لندن و فوق تخصص هماتوانکولوژی به صدای آمریکا گفته بود که واکسیناسیون اچ‌پی‌وی جزو اولویت‌های وزارت بهداشت ایران نیست و این موضوع را «خطرناک» دانست؛ چرا که در درازمدت، با توجه به شیوع و پخش سریع ویروس، عوارض «جبران‌ناپذیری» را در رابطه با بروز انواع سرطان‌‌ها به همراه خواهد داشت.
عدم برنامه‌ریزی مناسب و نشانه گرفتن انگشت اتهام مقامات مسئول به سوی یکدیگر، واکسن‌های رایجی مانند آنفولانزا را نیز غیرقابل دسترس کرده است و حتی افراد آسیب‌پذیر و کادر درمان نیز پیش از آغاز فصل اوج‌گیری ویروس‌ها از تزریق واکسن جا می‌مانند.
سرپرست مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت گفته بود که امسال تنها حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار واکسن آنفلوآنزا توزیع شد که بخشی از آن واکسن ایرانی بود که به گفته متخصصان استقبال از آن کم بود.
در مورد کووید-۱۹ نیز در حالی که بیشتر کشورهای دنیا واکسن‌های به‌روز در اختیار شهروندان خود قرار می‌دهند، در ایران واکسن و قرص مؤثر شرکت فایزر برای درمان مبتلایان به دلیل سیاست‌های جمهوری اسلامی در دسترس نیست.
از سویی، بخش زیادی از واکسن‌ها در بازار سیاه با قیمتی سه تا چهار برابر قیمت واقعی به فروش می‌رسند.
قیمت‌های دستوری و کاهش تولید داخلی
در حالی که داروهای خارجی وارداتی به ویژه برای بیماری‌های خاص و سرطان کمیاب و به شدت گران هستند، فعالان صنعت دارویی می‌گویند از آنجایی که قیمت‌گذاری دارو دست وزارت بهداشت و به اصطلاح «دستوری» است، قیمت داروهای داخلی متناسب با نرخ تورم کشور تغییری نمی‌کند.
یک داروساز در مورد قیمت‌گذاری داروهای رایج تولید داخل به صدای آمریکا گفت: «قیمت تمام‌شده این داروها چون مبتنی بر دانش و فن‌آوری بومی هستند، بسیار ارزان است. حتی با ارز ۴۸ هزار تومان، حدود هفتاد تا هشتاد درصد از داروها در مقایسه با اقلام پایه به صورت توهین‌آمیزی پایین است. به عنوان مثال یک بسته روپیکسون (کرستور) ۳۰ تایی با کیفیت خوب (بدون حق مسئول فنی) تنها ۱۴ هزار و ۵۰۰ تومان است.»
فعالان صنعت دارویی می‌گویند وزارت بهداشت به سازمان غذا و دارو فشار می‌آورد تا قیمت‌ها پایین نگه داشته شوند. از همین رو با توجه به افزایش قیمت مواد اولیه که عمدتا از کشورهایی چون چین می‌آیند و با در نظر گرفتن هزینه‌های جانبی تولید، حاشیه سود به شدت کم شده، شرکت‌ها ضرر می‌کنند و تولید داخلی کاهش می‌یابد.
در چنین شرایطی، دولت به صورت «مقطعی و موردی» اجازه واردات همان داروهای تولید داخل را صادر می‌کند و اکثر آنها از هند وارد می‌شوند.
