مقاله ای از اریکا ورنر برای آسوشیتدپرس
روندهای پارلمانی به طور روزمره پر تنش، اغلب پیچیده، و گاهی عجیب هستند. حتی با این معیارها رای گیری پیش روی کنگره بر سر توافق هسته ای ایران مشخصا سردرگم کننده است.
در این وضعیت، اقلیت دموکرات بر اکثریت جمهوریخواه حکم خواهد کرد.
برندگان رای گیری اولیه بازندگان نهایی خواهند بود.
باراک اوباما، رییس جمهوری آمریکا، آماده است مهمترین اولویت سیاست خارجی اش دستکم از سوی یکی از دو مجلس کنگره رد شود اما در انتها پیروزمندانه از این کشاکش بیرون بیاید.
این راهنمای نمایش غریب و ویژه واشنگتن است که این هفته در صحن مجلس نمایندگان و سنا شاهد خواهیم بود.
مساله چیست؟
مساله یک توافق امضا شده توسط آمریکا، ایران، چین، فرانسه، روسیه، بریتانیا، و آلمان در ۲۳ تیر ماه است. بر مبنای این توافق، ایران در ازای اعمال بیش از یک دهه محدودیت بر برنامه هسته ای اش صدها میلیارد دلار در نتیجه لغو تحریم های بین المللی به دست خواهد آورد.
جمهوریخواهان کنگره و رهبران اسراییل از ترس این که ایران تقویت شده به تخریب خاورمیانه ادامه دهد به طور متفق القول با این توافق مخالفت کرده اند. کاخ سفید و بیشتر دموکرات ها قویا از توافق حمایت می کند؛ هر چند در مواردی بعضی با بی میلی چنین کرده اند.
قوه مجریه را نگهدار
کاخ سفید ابتدا تلاش کرد توافق را بدون دخالت کنگره به انجام برساند و آن را به جای یک معاهده رسمی که نیازمند تایید دو سوم اعضای سنا است به عنوان موافقتنامه ای در حوزه اختیارات قوه مجریه به اجرا بگذارد.
آن رویکرد مورد استقبال قانونگذاران دو حزب قرار نگرفت.
پس از کلی مباحثه و جنجال در اردیبهشت ماه، مجلس نمایندگان و مجلس سنا با رای قاطع «قانون بازبینی توافق هسته ای ایران» را تصویب کردند؛ قانونی که به کنگره فرصت می دهد تا توافق را بررسی کرده و قطعنامه ای را در رد آن به رای بگذارد. در صورت تصویب این قطعنامه، رییس جمهوری آمریکا از تعلیق تحریم های کنگره علیه ایران منع می شود. کاخ سفید پس از نرم کردن لحن قطعنامه و اطمینان از این که تصویب آن به رای دو سوم سنا نیاز دارد با بی میلی با آن همراهی کرد.
بردن=باختن
نکته جالب این است که قطعنامه رد توافق هسته ای ایران در نهایت باعث شد حامیان توافق به لحاظ قانونی دست بالا را داشته باشند.
انتظار می رود قطعنامه در هفته پیش رو به رای گذاشته شود.
قطعنامه به یقین در مجلس نمایندگان آمریکا تصویب خواهد شد. جمهوریخواهان یکپارچه رای به رد توافق خواهند داد و اقلیت دموکرات ناتوان از ممانعت از این امر خواهند بود.
در سنا نتیجه چندان قطعی نیست. برای پیشبرد قطعنامه در صحن سنا به رای شصت سناتور نیاز است. جمهوریخواهان ۵۴ رای در اختیار دارند و تنها سه سناتور دموکرات تا کنون مخالفت خود را با توافق اعلام کرده اند. پس حامیان دموکرات و مستقل توافق ممکن است بتوانند با کسب ۴۱ رای جلوی رای گیری بر سر قطعنامه رد توافق را بگیرند. این کار از طریق راهکاری موسوم به فیلیباستر که نوعی آبستراکسیون و ممانعت از تصویب قطعنامه از طریق اطاله کلام و سخنرانی های نامحدود است می تواند انجام بگیرد.
اما حتی اگر قطعنامه رد توافق در دو مجلس تصویب شده و به میز رییس جمهوری برسد، باراک اوباما آن طور که عهد کرده است آن را وتو خواهد کرد. برای لغو وتوی رییس جمهوری به رای دو سوم هر دو مجلس نمایندگان و مجلس سنا نیاز است. این روند عملا به یک سوم از قانونگذاران یکی از دو مجلس امکان می دهد با حفظ وتوی اوباما به توافق چراغ سبز نشان دهند. در حال حاضر این یک سوم لازم در هر دو مجلس موجود است.
پس؟
وقتی مجلس نمایندگان در هفته پیش رو توافق را رد کند و حتی اگر مجلس سنا نیز چنین کند، متحدان دموکرات او خیالشان راحت خواهد بود که رییس جمهوری به وتو متوسل شده و اقلیت دموکرات از اوباما پشتیبانی خواهند کرد. از جمهوریخواهان هم کاری جز داد و بیداد برنخواهد آمد.
سناتور میچ مک کانل، رهبر اکثریت در سنای آمریکا، پس از این که دموکرات ها حمایت سی و چهارمین سناتور را برای حفظ وتو اوباما جلب کردند با گلایه گفت: «رییس جمهوری ممکن است بتواند وتوی خود را با حمایت نصف و نیمه و محدود تک حزبی یک سوم کنگره در برابر مخالفت دو حزبی آمریکایی ها حفظ کند».
در عین حال، این وضعیت به طرح توطئه هایی در جناح چپ دامن زده است که گویا جمهوریخواهان در خفا از این که نمی توانند مانع تصویب توافق شوند خشنودند زیرا از پیامدهای مبهم آن و واکنش های بالقوه منفی بین المللی پرهیز می کنند.
مخالفان توافق این ایده را رد می کنند. بعضی از آن ها اذعان دارند که با توجه به دشواری برآمدن از پس وتوی رییس جمهور آن ها از ابتدا محکوم به شکست بودند و هرگز شانس زیادی نداشتند.
جوزف لیبرمن، سناتور پیشین ایالت کانتیکت، دموکراتی که بعدها مستقل شد و از رهبران مخالف توافق هسته ای با ایران است، می گوید: «راه و روشی که دولت اوباما در ارائه توافق با ایران به کنگره در پیش گرفت کار مخالفان را برای جلب دو سوم آرای هر دو مجلس بسیار سخت کرد. اگر این توافق یک معاهده تلقی می شد که به اعتقاد من به همان اندازه مهم است آن موقع شمار رای دهندگان معکوس بود».
پس ده ها میلیون دلار هزینه ای که توسط لابی طرفدار اسراییل صرف شد، لفاظی های بسیار تند از سوی دو طرف، دو قطبی کردن فضای عمومی به مخالف و موافق توافق توسط قانونگذاران، و تنش پیاپی ایجاد شده از سوی نامزدهای انتخابات درون حزبی جمهوریخواهان برای ریاست جمهوری، هیچکدام بختی برای اثر گذاری بر این توافق نداشتند.
چه می شود اگر؟
چه می شود اگر مخالفان توافق در کنگره چیره شوند و قطعنامه رد توافق تصویب و به اجرا گذاشته شود؟ در این باره بحث هایی وجود دارد اما بعضی کارشناسان می گویند که حتی چنین امری مانع این نخواهد شد که اوباما مهمترین عنصر توافق هسته ای خود را به پیش ببرد.
اما پیامدهای سیاسی خشم رای دهندگان از تصمیم قانونگذاران در رد یا تایید توافق می تواند ژرف و بلندمدت باشد.
با این وجود در عمل بازی تمام است و دولت اوباما حتی پیش از رای گیری این هفته برنده بازی است.
