در پی امضای کنوانسیون نظام حقوقی دریای خزر میان ایران و چهار کشور دیگر حاشیه این دریا، برخی از چهره های سیاسی داخل و خارج ایران به این اقدام دولت جمهوری اسلامی واکنش نشان دادند.
بر اساس متن توافق میان روسای جمهوری ایران، روسیه، آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان که دوشنبه ۲۱ مرداد در آکتائو قزاقستان به امضای پنج رئیس جمهوری رسید، کشورها بر سر موضوع هایی چون مسائل نظامی، امنیتی، کشتیرانی و اقتصادی توافق کردند اما تعیین بر سر محدوده های بستر دریا و زیر بستر به توافق های دو جانبه بین کشورها موکول شد.
اعلام امضای توافق دولت ایران و چهار کشور دیگر پس از نزدیک به سه دهه از فروپاشی شوروی، واکنش انتقادی چهره‌های سیاسی و حقوقی در داخل و خارج ایران را در پی داشت؛ بخصوص که روایت هایی ذکر شد که ایران در زمان شوروی سابق سهم ۵۰ درصدی از این دریا داشته است.
شاهزاده رضا پهلوی، در یادداشتی که متن آن را در حساب کاربری خود در شبکه های اجتماعی منتشر کرد نوشت که حکومت جمهوری اسلامی در موضع ضعف قرار دارد و توافق بین المللی که در موضع ضعف به دست آید منافع و تمامیت ارضی ایران را به خطر می اندازد.
او نوشت: «فرقه تبهکار چهار دهه است که برای ماندن در قدرت، منافع ملی ایران را به حراج گذاشته و ایران را به مستعمره غیررسمی برخی کشورها تبدیل کرده است. شرط لازم حفظ تمامیت ارضی و منافع ملی، جايگزينى این رژیم غيرايرانی و ضدايرانى با حكومتی منتخب، ملی و پاسخگو است.»
به نوشته فرزند آخرین پادشاه ایران، مذاکره از موضع ضعف به توافق هایی چون ترکمن چای ختم می‌شود، اما مذاکره از موضع قدرت به توافق هایی چون ۱۹۷۵ الجزایر میان ایران و عراق منجر می‌شود.
ابوالحسن بنی صدر، نخستین رئیس جمهوری ایران نیز در پیامی که در توئیتر و تلگرام خود منتشر کرد، امضای توافق جمهوری اسلامی با کشورهای دیگر از جمله روسیه را دادن باج به آنها دانست.
او اضافه کرد: «امضای قرارداد بدون آنکه شما مردم کشور، اطلاع قبلی از مفاد آن داشته باشید، و حتی مجلس رﮊیم از آن آگاه باشد، نقض حقوق ملی ما است و از درجه اعتبار، ساقط است. دولت روسیه و هر دولت دیگری که با این رﮊیم نامشروع، قرارداد امضاء می‌کند باید بداند که امضای نماینده این رﮊیم، مردم ایران را متعهد نمی‌کند.»
شیرین عبادی، حقوقدان و برنده جایزه صلح نوبل نیز در پیامی ویدئویی اعلام کرد که قرارداد نظام حقوقی دریای خزر که توسط دولت جمهوری اسلامی پذیرفته شد، به بر خلاف منافع ملی ایرانیان است و نمایندگان مجلس باید با آن مخالفت کنند.
در ایران نیز محمود صادقی، نماینده مجلس از اینکه کنوانسیون نظام حقوقی دریای خزر تعیین حدود آب‌های داخلی و سرزمینی و حدود بستر و زیربستر دریا را که مهم‌ترین عنصر در تعیین رژیم حقوقی است، مسکوت گذاشته و آن را به توافق های بعدی بین کشورهای با سواحل مجاور موکول کرده است، انتقاد کرد.
دریای خزر بر اساس توافقنامه های ۱۹۲۱ و ۱۹۴۱ میان ایران و روسیه و ایران و شوروی سابق یک پهنای آبی مشاع محسوب میشد. در پی فروپاشی شوروی سابق و تشکیل جمهوری های جدید در آغاز دهه ۹۰ میلادی، ایران و این کشورها جلسات متعددی برای تعیین نظام حقوقی دریای خزر برگزار کردند که تا نشست اخیر بی‌نتیجه بود.
