با به پایان رسیدن دوره نمایندگی محمد خزاعی سفیر ایران در سازمان ملل متحد، از یک «دیپلمات باسابقه» به نام حمید ابوطالبی به عنوان سفیر جدید ایران در سازمان ملل متحد نام برده می شود. اگرچه آقای ابوطالبی قبلاً در چند کشور اروپایی سفیر بوده است، اما مساله حضور احتمالی او در آمریکا سر و صدا و جنجال برپا کرده است.
تد کروز، سناتور جمهوریخواه از تکزاس، روز سه شنبه گفت لایحه ای پیشنهاد خواهد کرد که اجازه ندهد حمید ابوطالبی به خاک آمریکا وارد شود.
سناتور کروز گفت که حمید ابوطالبی در جریان اشغال سفارت ایالات متحده در تهران در سیزدهم آبان ماه سال ۱۳۵۸ نقش داشته است .
ماری هرف، معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا قبلاً در پاسخ به سؤالی در مورد وضعیت صدور ویزا برای حمید ابوطالبی سکوت کرده بود.
در جریان اشغال سفارت آمریکا توسط «دانشجویان مسلمان پیرو خط امام» ۵۲ آمریکایی به مدت ۴۴۴ روز به گروگان گرفته شدند. آمریکا رابطه خود را با ایران قطع کرد، که مورد استقبال آیت الله خمینی قرار گرفت و هنوز بعد از ۳۵ سال این رابطه از سر گرفته نشده است.
بنا به گزارش خبرگزاری رويترز، کارکنان سابق سفارت آمریکا که در تهران به گروگان گرفته شده بودند، از اين که سفير جديد جمهوری اسلامی ايران در سازمان ملل، احتمالا در بحران ۴۴۴ روزه گروگانگيری نقشی برعهده داشته عصبانی هستند. وکلای گروگانهای سابق اعلام کردند که موکلينشان می خواهند از ورود اين شخص به خاک ایالات متحده جلوگيری شود.
رسانه های ايران آقای حميد ابوطالبی را به عنوان «دیپلمات برجسته ای» معرفی می کنند «که در مذاکرات میان ایران و اتحادیه اروپا نقش داشته» است، و اکنون به عنوان سفیر دایمی ایران در سازمان ملل معرفی می شود. انتصاب وی از جانب آقای حسن روحانی، رئيس جمهوری اسلامی ايران، به نمايندگی در سازمان ملل از ماه ها پيش به خوبی در میان هیات های نمایندگی سازمان ملل متحد محرز بود.
اما نقش بالقوه طالبی در بحران گروگان گیری، که برای نخستين بار در تعطيلات آخر هفته گذشته توسط وبسايت «اخبار بلومبرگ» گزارش شد، گروگان های سابق را به صرافت انداخت تا با کابينه آقای باراک اوباما تماس بگيرند. آنها از رئيس جمهوری آمريکا خواستار رد درخواست ويزای حميد ابوطالبی شدند.
آلن مديسون، سخنگو و عضو تيم وکلای گروگان های سابق، بيانيه يکی از گروگان ها به نام باری روزن را در اختيار رويترز گذاشت، که در آن آقای روزن گفته است، «اين رسوايی است که حکومت ايالات متحده برای ابوطالبی به عنوان سفير ايران در سازمان ملل ويزای ديپلماتيک صادر می کند.»
او گفت، «این احتمالا سابقه ای خواهد شد برای آينده، اما اگر رئيس جمهوری و کنگره این عمل جمهوری اسلامی را محکوم نکنند، اسارت و درد و رنج ما به مدت ۴۴۴ روز در دست ایران برای هیچ بوده است. او هرگز حق ندارد پا به خاک آمریکا بگذارد.»
مدیسون گفت گروگان های ديگر با روزن در مورد ابوطالبی موافقند، هر چند اذعان داشت که در مورد نقش ابوطالبی در گروگان گیری اطلاعات بسیار کمی در دست است.
او گفت، «آنچه که ما می دانيم اين است که او در آن ماجرا دخالت داشت. پس از ۳۴ سال مشکل بتوان گفت اين آدم نقش محوری داشت، يا آن آدم يک مهره کناری بود. اما ابوطالبی در آنجا حضور داشت، و درک ما اين است که، به دليل شرکتش در آن جريان، هنوز نزد برخی از آن مهره ها از اعتبار سياسی برخوردار است.»
وکيل اول گروگان ها، تام لنکفورد، از آنهم فراتر رفت و گفت، «در حالی که هنوز ۵۲ آمريکايی به گروگان گرفته شده و خانواده های آنان بدون دريافت غرامت و دلجويی بسر می برند، حتی فکر اين که يکی از آدم ربايان خودسر و شکنجه گر ايشان اجازه می یابد تا ويزای آمريکا را دريافت کرده و به ايالات متحده بيايد، آنهم نه در سطح يک مسافر عادی بلکه در مقام سفير سازمان ملل، در واقع ساده گرفتن اعمال وحشتناکی است که او و ایران انجام دادند.»
او افزود، «اين سيلی ديگری به صورت آمريکائيان دليری است که به مدت ۴۴۴ روز مورد آزار جسمی و روانی بودند. رئيس جمهوری، وزير امور خارجه، و کنگره نبايد اجازه دهند چنين امری صورت گيرد.»
ایالات متحده آمریکا، که در بحران گروگان گیری سال ۱۹۸۰ روابط دیپلماتیک خود را با ایران قطع کرد، در موافقتنامه ای که با سازمان ملل متحد به امضا رسانيده موظف است به عنوان کشور ميزبان به دیپلمات های سازمان ملل اجازه ورود به نیویورک را بدهد. با این حال، آمريکا از حق امتناع ویزا برای کسانی هم برخوردار است که می خواهند به عنوان دیپلمات در سازمان ملل متحد کار کنند.
«او يک آدم مترقی است»
از زمانی که آقای حسن روحانی در شهريورماه گذشته به رياست جمهوری ايران رسيد، واشنگتن و تهران گام هايی آزمایشی برای بهبود روابط برداشته اند. از همه اين اقدامات مهم تر، مذاکرات دو جانبه سطح بالايی است که طرفين در حاشیه مذاکرات اتمی بين تهران و قدرت های بزرگ جهان به پيش برده اند. در ماه سپتامبر گذشته اوباما و روحانی تلفنی با يکديگر صحبت کردند.
معاون سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، ماری هرف، از اظهار نظر در مورد ابوطالبی خودداری ورزيد. او گفت، «ما پيرامون موارد ویزای افراد وارد گفتگو نمی شويم. هر کسی آزاد است برای دريافت ويزا اقدام کند و برای درخواست کنندگان ویزا روند طبیعی طی می شود.»
هيات نمايندگی جمهوری اسلامی نيز در اين مورد از ابراز نظر خودداری کرد.
ابوطالبی به رسانه های ايرانی گفت که در نشست عمومی سازمان ملل در سال ۱۹۹۴ او به عنوان يکی از اعضای هيات نمايندگی جمهوری اسلامی حضور داشت. وی همچنين نقش خود را در ماجرای گروگانگيری کم اهميت جلوه داد، و گفت که صرفاً مترجم بوده است.
ابوطالبی به وبسايت خبرآنلاين گفت، وقتی که اشغال سفارت آمريکا «اتفاق افتاد، من در اهواز بودم نه تهران، بنابراين نمی توانستم جزيی از آن باشم.»
وی گفت، «وقتی به تهران آمدم ... از من خواسته شد به انجام برخی از ترجمه ها کمک کنم و من هم قبول کردم. در کنفرانس مطبوعاتی که در موقع آزاد کردن کارکنان زن و سياهپوست سفارت برگزار شد، من مترجم بودم.»
گروگان سابق، جان لیمبرت، به رويترز گفت که در مورد نقش عنوان شده ابوطالبی چند سوال دارد. «من مطمئن نيستم که دقیقا منظور او از مترجم چيست. مترجم برای چه کسی و در کجا؟»
ابوطالبی که پيش از اين سفير جمهوری اسلامی در ايتاليا، بلژيک و استراليا بوده است، شهرتی به عنوان يک تندرو يا برای داشتن مواضع شديداً ضد غربی ندارد.
برعکس، او به طور گسترده ای به عنوان یک اصلاح طلب ميانه رو و نزدیک به روحانی و رئیس سابق جمهوری، اكبر هاشمى رفسنجانى، شهرت دارد. روحانی و رفسنجانی هر دو به عنوان عملگرایانی ديده می شوند که روابط خوبی با آیت الله علی خامنه ای دارند. ابوطالبی همچنين با محمد خاتمى، رئيس جمهوری اصلاح طلب سابق نزديک است.
بنا به شهادت افرادی که ابوطالبی را می شناسند، او عضو دانشجویان مسلمان پيرو خط امام بود، يک گروه ظاهراً دانشجویی که سفارت آمریکا را در تهران در سال ۱۳۵۸ اشغال کرد، اما از اعضای اصلی فعالان اين گروه دانشجویی نبود و در جريان بحران گروگانگيری در داخل سفارت نبود.
ابوطالبی که در مهرماه گذشته (سپتامبر) به معاونت سیاسی دفتر رئيس جمهوری منصوب شد، رياست گروه مطالعات آسیای مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام را نيز برعهده دارد.
يک مقام وزارت امور خارجه ايران و دوست حميد ابوطالبی که نخواست نامش فاش شود گفت، «حميد شخص ميانه رويی بوده و هميشه به اعتدال و اصلاحات اعتقاد داشته است. او يکی از ميليونها جوان ايرانی بود که می خواست شاه سرنگون شود.»
اين مقام همچنين گفت، «حميد هيچگاه یک تندرو نبود. همیشه پشتيبان خاتمى بود، و من می دانم که حالا هم از دستور کار اعتدالگرايانه روحانی حمايت می کند.»
به گفته اين مقام رسمی، «يکی دوبار او به من گفت که اشغال [سفارت آمريکا] کار اشتباهی بود.»
ماشاالله شمس الواعظین، روزنامه نگار اصلاح طلب و سردبیر روزنامه نشاط، که در حال حاضر تعطيل است، گفت او ابوطالبی را در آن سال ها می شناخت. شمس الواعظین می گويد، «او یک [سياستمدار] مترقی است. بسیاری از دانشجويان آن دوران به سرنوشت های عجیب و غریبی دچار شدند. بسیاری از رهبران آن ها در آن زمان اکنون یا در زندان هستند و یا از حکومت طرد شده اند.»
او اضافه کرد، حضور «حميد ابوطالبی فرصت خوبی است برای مذاکرات دو جانبه ایران و آمریکا. او يک عملگراست. تازه، اگر ظريف دستی در انتخاب او داشته، احتمالا با نکاتی که من گفتم موافق است.»
یک کارمند سابق وزارت امور خارجه ایران، که به شرط ناشناس ماندن در مورد ابوطالبی صحبت می کرد، گفت: «او مانند[سخنگوی سابق دانشجویان پيرو خط امام] معصومه ابتکار و بسیاری دیگر از اعضای دانشجویان مسلمان پيرو خط امام، اکنون ديگر افراط گرا و رادیکال نيست.»
ابوطالبی جانشين محمد خزايی می شود، اقتصاد دانی که از سال ۲۰۰۷ سفير دايمی جمهوری اسلامی ايران در سازمان ملل بود.
حتی در صورت دريافت ويزا برای نمايندگی ايران در سازمان ملل، ابوطالبی آزاد نخواهد بود به هر جايی که دلش بخواهد در آمريکا سفر کند. آزادی حرکت ديپلمات های ايران، نظير ديپلمات های سوريه و کره شمالی، به دايره ای با شعاع ۴۰ کيلومتر از ميدان کلمب در وسط جزيره منهتن محدود است.
بنا به گفته دیپلمات های غربی، ماموريت هيات نمايندگی جمهوری اسلامی در سازمان ملل متحد، تنها عامل دیپلماتیک ايران در ایالات متحده است و به عنوان کانالی برای مبادلات غیر رسمی پیام هايی میان واشنگتن و تهران در مورد مسائل اتمی و یا آزادی شهروندان آمریکایی در ایران نقش ایفا کرده است.
جمعه ۲ آذر ۱۴۰۳ ایران ۲۰:۰۰