آمریکا قرار است این ماه تحریم های جدیدی را علیه ایران اعمال کند که دایره تحریم نفت و گاز ایران را تنگ تر می کند. دولت آمریکا مرتب تاکید کرده که تحریم ها را به صورت هدفمند برای فشار به دولت ایران طراحی می کند و قصد ندارد به شهروندان عادی ایران فشار وارد کند. اما گزارش ها از ایران نشان می دهد تحریم ها بر زندگی مردم تاثیر گذاشته اند و یک نمونه آن، کمبود و گرانی دارو در ایران است.
دیوید کوهن، معاون وزیر خزانه داری آمریکا در امور مالی و تروریسم است. او را «طراح» اصلی تحریم های ایران می خوانند. نگار مرتضوی با او گفتگویی داشته درباره سیاست آمریکا در تحریم ایران و از او درباره تاثیر تحریم ها بر وضعیت دارو در ایران پرسیده است.
دیوید کوهن: سیاست تحریم ما بخشی از سیاست کلی آمریکا در قبال ایران است، خصوصا برنامه هسته ای ایران. ما به ایران فرصت داده ایم تا با حسن نیت و جدیت درباره برنامه هسته ای مذاکره کند. اما تا وقتی دولت ایران به تعهدات جهانی اش عمل نکند و برنامه هسته ای را ادامه دهد، ما هم از تحریم ها استفاده می کنیم تا فشار بر دولت را افزایش دهیم. گزینه های ایران روشن است؛ تعامل و رفع نگرانی جامعه جهانی درباره برنامه هسته ای، یا تحمل فشار بیشتر.
تحریم ها برای فشار به دولت طراحی شده اند نه مردم ایران. ما با مردم ایران هیچ دعوایی نداریم. برای همین سالهاست تحریم های ما طوری طراحی شده که شامل غذا، دارو و وسایل پزشکی نیست. ما هیچ شرکت یا موسسه مالی را به خاطر تجارت غذا، دارو و وسایل پزشکی تحریم نکرده ایم. تمرکز تحریم ها بر کسانی است که به دولت ایران برای گسترش برنامه هسته ای کمک می کنند نه برای تجارت غذا و دارو. هدف نهایی این است که روند توسعه برنامه هسته ای ایران کند شود و به مقامات ارشد ایران که مسوول تصمیم گیری درباره این برنامه هستند فشار وارد شود، نه اینکه غذا و دارو در ایران کمیاب شود.
سوال: گفتید غذا و دارو استثنا هستند اما واقعیت این است که می بینیم در ایران دارو کمیاب شده خصوصا برای بیماری های خاص مثلا سرطان و ام.اس. فکر می کنید چرا دارو کمیاب است؟
دیوید کوهن: من هم این گزارش ها را دیدم و این مسئله ای است که ما به دقت دنبال می کنیم و به آن اهمیت می دهیم. گفتم هدف ما این نیست که این کمبودها را ایجاد کنیم. اما گزارش هایی هم دیده ام که وزیر بهداشت، خانم دستجردی، اخیرا از سمت اش برکنار شد به این دلیل که گفته بود دولت بودجه ای را که به وزارت بهداشت وعده دادند، اختصاص نداده است. در نتیجه وزارت بهداشت نتوانست داروهای مورد نظرش را بخرد. در عوض دولت آن بودجه ارزی را به اهداف دیگری اختصاص داده مثل حمایت از رژیم اسد، تروریسم، و برنامه هسته ای. این انتخابی است که دولت ایران کرده که به نظر من تاثیرش را بر توانایی وزارت بهداشت برای واردات دارو می بینیم.
سوال: اما مردم دو عامل موازی را می بینند؛ هم سومدیریت دولت که شما الان یک نمونه اش را گفتید، و هم فشار تحریم ها. بخصوص تحریم های مالی و بانکی و تاثیرش بر انواع تجارت با ایران. اما سومدیریت در دولت ایران چیز جدیدی نیست. لااقل از نگاه مردم که می گویند این دولت همیشه بوده و سومدیریت و بی کفایتی هم داشته، اما تحریم ها جدید هستند و از زمانی که اعمال شده اند، کمبود دارو هم گزارش شده است.
دیوید کوهن: حق با شماست. سو مدیریت اقتصادی در ایران یک مشکل قدیمی است و فکر می کنم نقش مهمی در ضعف اقتصاد امروز ایران دارد. به طور خاص در مورد دارو هم فکر می کنم این مشکل از قدیم بوده، اما ماجرایی که در مورد وزیر بهداشت گفتم یک مثال نسبتا تازه است. بنابراین معتقدم این سو مدیریت می تواند خودش را بازتولید کند و مشکلات بزرگ تری را در ایران ایجاد کند که فراتر از حد سومدیریت سال های گذشته است.
سوال: من با وکلایی صحبت کرده ام که با شرکت ها و دفتر کنترل اموال خارجی آمریکا (اوفک) کار می کنند و متخصص تحریم ها هستند. آنها می گویند تجارت غذا مختل نشده اما دارو شده، با اینکه تحریم هم نیست. می گویند سیاست کلی تحریم آمریکا باعث شده حتی شرکت ها و موسسات کشورهای دیگر هم از هر تجارتی با ایران صرف نظر کنند. بازیگران مختلفی که هر یک بخشی از چرخه تجارت هستند مثل پرداخت، بیمه، و حمل و نقل هر نوع کالا از جمله دارو، دیگر جرات انجام هیچ تجارتی با ایران را ندارند. برنامه ای برای حل این مشکل دارید؟
دیوید کوهن: جالبه که در مورد غذا مشکل زیادی وجود ندارد. من آمارهایی دیده ام که نشان می دهد واردات غذا به ایران در سال گذشته ۲۲ درصد هم بیشتر شده است. همان ساز و کارهای تجارت بین المللی مربوط به غذا، برای دارو و وسایل پزشکی هم وجود دارد؛ همان کشتی ها و همان معاملات مالی. پس مسلما امکان تجارت این نوع کالاها که خارج از حوزه تحریم های ما هستند، وجود دارد. بنابراین نمی توانم دقیقا بگویم که چرا برای دارو بیشتر از غذا مشکل وجود دارد. فقط می توانم دوباره اشاره کنم که بخش اصلی این مشکل، نتیجه انتخاب دولت ایران است.
ما برای صادرکنندگان و نهادهای مالی خودمان (در آمریکا) و در اروپا و آسیا و جاهای دیگر روشن کرده ایم که تحریم های ما شامل غذا، دارو، و وسایل پزشکی نیست. این موضوع مخفی نیست و ما خیلی آشکار می گوییم، و با شرکت ها و نهادهای مالی که در مورد دایره تحریم ها سوال دارند، در ارتباطیم. ضمنا مجوزهای خاص و عام صادرکرده ایم که تجارت غذا و دارو و وسایل پزشکی را آسان می کنند. یعنی قدم هایی برداشتیم و بر خواهیم داشت تا مطمئن شویم جامعه جهانی می داند که این نوع کالاها شامل تحریم های آمریکا نیستند.
سوال: بخشی از ماجرا این است که در عمل چه می گذرد. اما بخش دیگر مربوط به وجهه آمریکاست. جدا از اینکه موانع واردات دارو چیست و چه چیزی باعث کمبود شده، مردم بخشی از تقصیر را متوجه تحریم های جهانی آمریکا و غرب می دانند. این وجهه آمریکا را در کشور (ایران) و منطقه مخدوش می کند. طرحی دارید که وجهه آمریکا را بدون تغییر سیاست، حفظ کند؟
دیوید کوهن: من مسئول وجهه نیستم. مسئولیت من اطمینان از اجرای درست تحریم هاست. کاری که من می توانم بکنم و به آن ادامه می دهم این است که تضمین کنم تمرکز ما روی فشار بر برنامه هسته ای ایران است، و انتخاب بین تعامل و فشار را کاملا شفاف کرده ایم. همزمان مطمئن شویم که دنیا و مردم ایران می دانند که دعوای ما با مردم ایران نیست. ما نمی خواهیم غذا یا دارو یا وسایل پزشکی گران یا کمیاب شود. ما با قدرت زیاد به اعمال تحریم هایمان ادامه خواهیم داد به این معنی که روی آنچه تحریم کرده ایم تمرکز می کنیم نه چیزی که تحریم نکرده ایم.
سوال: می گویند شما «طراح» اصلی تحریم ها هستید. آمریکا می خواهد این سیاست را تا کجا ادامه دهد؟ نگران نیستید که نتیجه معکوس بدهد و دولت ایران از آن به عنوان ابزاری برای برانگیختن مردم علیه آمریکا و غرب استفاده کند؟
دیوید کوهن: نمی دانم دولت ایران می خواهد چه کند اما می دانم که سیاست ما – که رییس جمهور هم آن را کاملا روشن کرده – این است که به ایران پیشنهاد تعامل بدهیم و فرصت اینکه به موقعیت اش در جامعه جهانی بازگردد. موکول به اینکه نگرانی هایی را رفع کند که در قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل و قطعنامه های شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی ذکر شده اند، نگرانی های خیلی جدی درباره برنامه هسته ای ایران. پیشنهاد تعامل روی میز است و خواهد بود. ولی ما همزمان فشار را بیشتر می کنیم تا دولت ایران متوجه شود که در واقع فقط یک انتخاب دارد؛ اینکه به نگرانی های جامعه جهانی جواب بدهد. بنابراین ما این سیاست دوگانه را ادامه می دهیم و امیدواریم که دولت ایران گزینه درست را انتخاب کند.
سوال: گفتید تحریم های شما هدفمند هستند و سعی می کنید به دولت ایران فشار وارد کنید. فکر می کنید فشار مورد نظر شما به دولت وارد شده است؟
دیوید کوهن: جواب این سوال را می گذارم دیپلمات ها بدهند. به نظر من سیاستی که ما دنبال می کنیم هوشمندانه و موثر است و ما آن را ادامه خواهیم داد.