برای نخستین بار طی چند دهه گذشته، مرگ و میر مادران بر اثر عوارض بارداری و زایمان در سراسر دنیا کاهش قابل ملاحظه ای پیدا کرده است. این رقم از ۵۲۶۳۰۰ مادر در سال ۱۹۸۰ به ۳۴۲۹۰۰ در سال ۲۰۰۸ رسیده است. مجله پزشکی معتبر لانست در شماره اخیر خود ضمن اعلام این آمار اشاره کرد، که مرگ و میر مادران یکی از قدیمی ترین و مهمترین چالشهای بهداشت عمومی است. دکتر ریچارد هورتون سردبیر لانست، دلیل این پیچیدگی را تأثیر مستقیم عوامل زیربنایی و توسعه ای مثل گسترش شبکه جاده ها و راههای ارتباطی و دسترسی به تسهیلات زایمانی و تجهیزات پزشکی در نقاط دور افتاده می داند.
در حال حاضر سالانه بیش از ۲۰۰۰۰۰ حیات ارزشمند مادری به دلایل زیر حفظ می شود؛
افزایش میانگین درآمد و رشد اقتصادی کشورها، افزایش نرخ با سوادی زنان، کاهش تعداد حاملگی ها و رشد جمعیت، بهبود تغذیه و دسترسی بهتر به خدمات بهداشتی- درمانی. در واقع بهبود وضعیت زندگی در کشورهای پرجمعیتی مانند چین وهند بیشترین تأثیر را بر این کاهش داشته اند.
جالب اینجاست که این خبر مسرت بخش موجب بحث و جدال بین دو گروهی شده که سالیان دراز در کنار یکدیگر برای این هدف مبارزه کرده اند. به گفته دکتر هورتون گروههای مدافع حقوق زنان از پژوهشگران بهداشتی خواسته بودند تا از اعلام این خبر خودداری کنند. آنها نگرانند که این مطلب نه تنها تعهد سیاستگذاران کشورهای کم درآمد را نسبت به بهبود وضعیت زندگی زنان، بلکه تمایل کشورهای ثروتمند را نیز به اعطای کمک های بشردوستانه کمرنگ کند.اما پزشکان مسئول این گزارش و شورای سردبیری نشریه معتقدند اعلام واقعیت موجب تشویق مسئولان و پایداری آنان بر سر پیمان کاهش مرگ و میر مادران خواهد شد. نهادهای ملی و بین المللی بسیاری در جهان ارتقأ بهداشت مادر و کودک را ماموریت سازمانی و چشم انداز کاری خود می دانند. تقریبأ تمامی این سازمانها در تدوین برنامه عملیاتی خود، از آمارهای بانک جهانی، سازمان جهانی بهداشت، صندوق جمعیت و صندوق کودکان سازمان ملل متحد استفاده می کنند.
در گزارش قبلی نشریه لانست در سال ۲۰۰۷ علاوه بر این نهادها، دانشگاه های آمریکایی هاروارد و جانز هاپکینز نیز مشارکت داشتند. اما گزارش امسال با هزینه نهاد غیرانتفاعی بیل و ملیندا گیتس و توسط پژوهشگران دو دانشگاه در سیاتل آمریکا و بریسبین استرالیا انجام شده است. تیم مطالعاتی بنیاد گیتس از اعتبار علمی کار خود به شدت دفاع می کند و اصرار برای تأخیر در انتشار آن را ناامید کننده می داند. انها می گویند که آمار مرگ و میر مادران را در طول ۲۸ سال در ۱۸۱ کشور جهان تجزیه تحلیل کرده اند و برای افزایش اعتبار علمی نتایج، حجم نمونه ای بیش از سه برابرپژوهش های مشابه گردآوری کرده اند. به گفته آنان گرچه میانگین جهانی مرگ مادران در کشورهای فقیر کاهش داشته اما به طور مثال در زیمبابوه ۵‚۵ درصد افزایش مشاهده می شود و این میزان هنوز در صحرای آفریقا بیداد می کند. اما به فرض هندوستان روند پایداری از بهبود نشان می دهد و از ۱۰۸۰ مرگ در سال ۱۹۸۰ به ۳۹۵ مرگ در سال ۲۰۰۸ رسیده است. کاهش این اعداد حیرت آورند، اما حیرت آورتر آن است که بخش بزرگی از مرگهای باقیمانده ناشی از ابتلای گسترده ایدز در زنان باردار جنوب و شرق آفریقاست. پس هرگز نباید نگران آن بود که از توجه جهان به این فاجعه کاسته شود، تنها زاویه تمرکز است که تغییر می کند. آنها معتقدند انتشار نتایج جدید پژوهشی کمک خواهد کرد که منابع کمیاب و گران بخش بهداشت به درستی هزینه شود و به طور مثال در شرایط فعلی به جای احداث واحدهای جدید بیمارستانی صرف خرید داروی ضد ویروسی در آفریقا شود.
لانست توصیه می کند که نیازهای هر کشوری متفاوت است و ارزیابی های منطقه ای همواره می باید راهنمای عمل اجرایی در پیاده کردن سیاست های بین المللی بهداشتی باشد.
